Thế khó của El Salvador sau hơn 1 năm chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin

Theo Zingnews, CNBC cho biết sau hơn 1 năm từ khi Bitcoin được xem là phương thức thanh toán hợp pháp tại El Salvador, Engardo Acevedo - một kỹ sư 37 tuổi sinh sống tại thủ đô San Salvador đã cho rằng đó là phản khoa học khi thử nghiệm tiền điện tử trên toàn quốc.

Theo Acevedo, mọi thứ dường như không đổi, ngoại trừ danh tiếng cho đất nước. Người dân vẫn trải qua cuộc sống như cũ, thậm chí còn tồi tệ hơn.

Thực tế cho thấy, mức độ chấp nhận đồng Bitcoin vẫn ở mức thấp và hiếm có doanh nghiệp nào cho phép thanh toán bằng đồng này.

Kế hoạch cũng như những lời hứa hẹn của Tổng thống Nayib Bukele không thành hiện thực, điều này đang khiến El Salvador bước vào giai đoạn khó khăn. Giá trị của Bitcoin đã giảm tới 60% kể từ thời điểm thử nghiệm chính thức bắt đầu.

Rachel Ziemba, người sáng lập Ziemba Insights, nhận xét rằng: “Chính phủ El Salvador đã tuyên bố đó là thành tựu, tuy nhiên đa số nhà bình luận địa phương và quốc tế đều không cảm thấy hứng thú”.

Khoảng 70% dân số El Salvador vẫn không được tiếp cận với dịch vụ tài chính truyền thống, khi luật Bitcoin có hiệu lực kể từ ngày 7/9/2021.

El Salvador đã giới thiệu ví ảo có tên Chivo với những chức năng như cho phép thanh toán xuyên biên giới chỉ cần có Internet hay giao dịch miễn phí nhằm xúc tiến quá trình áp dụng tiền mã hóa trên toàn quốc.

Tổng thống Bukele hồi tháng 1 đã tuyên bố rằng 60% dân số đã dùng ví Chivo, cao hơn nhiều so với số lượng có tài khoản ngân hàng truyền thống. Tuy vậy, Văn phòng Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Mỹ đã đưa ra báo cáo hồi tháng 4 cho biết chỉ có 20% người đã tải ví duy trì sử dụng sau khi nhận tiền thưởng 30 USD. 

Tổ chức tư vấn El Instituto de Opinion Publica có trụ sở tại El Salvador đã tiến hành một cuộc khảo sát cho thấy có 7/10 người Salvador không cho rằng luật Bitcoin đem đến lợi ích cho tình hình kinh tế của gia đình họ. Ngoài ra, 76/100 doanh nghiệp vừa và nhỏ tại quốc này cũng không chấp nhận Bitcoin trong phương thức thanh toán.

Laura Andrade - Giám đốc Đại học Centroamericana cho rằng việc dùng Bitcoin để thanh toán không còn giữ được như kỳ vọng lúc đầu. Nhiều tập đoàn lớn vẫn quảng cáo rằng chấp nhận Bitcoin nhưng lại từ chối bằng đủ lý do.

Các chuyên gia cho rằng đó là bằng chứng cho thấy tiền điện tử chưa bao giờ gia nhập vào hoạt động thương mại quốc gia. Hơn nữa, đa số người dùng tải ví Chivo chỉ để nhận tiền thưởng.

Phức tạp và bất tiện

Mặt khác, số ít người dùng Chivo thường xuyên lại phản ánh về chất lượng ứng dụng và sự bất tiện với phí giao dịch. 

Phòng Thương mại và Công nghiệp El Salvador công bố khảo sát hồi tháng 3 cho thấy 86% doanh nghiệp chưa từng giao dịch mua bán bằng Bitcoin, và chỉ 20% dùng đồng tiền số khi luật pháp quy định tiền mã hóa được toàn bộ các thương gia chấp nhận.

Frank Muci, nhà nghiên cứu chính sách tại Trường Kinh tế London có kinh nghiệm tư vấn cho các chính phủ khu vực Mỹ Latinh, nói: “Không ai dùng ứng dụng để thanh toán bằng Bitcoin. Hầu hết người dùng ví đều cho giao dịch USD”.

Ví Chivo được kỳ vọng giúp tiết kiệm cả trăm triệu USD phí chuyển tiền. Tiền do người di cư gửi về nhà, kiều hối, chiếm hơn 20% GDP của El Salvador.

Thậm chí, thu nhập của một số hộ gia đình còn dựa 60% vào nguồn này. Mặt khác, phí chuyển tiền quốc tế của các dịch vụ hiện có thể đạt tới 10% giá trị khoản tiền và có lúc có thể mất tới vài ngày mới nhận được tiền.

Tuy nhiên, theo dữ liệu gần đây, chỉ 1,6% lượng kiều hối thông qua ví Chivo để gửi vào El Salvador. Hồi tháng 9, Deutsche Bank đưa ra báo cáo cho thấy một phần lý do khiến dịch vụ chuyển Bitcoin quá phức tạp nên không được chú ý.

Nền kinh tế báo động đỏ

Quốc gia Trung Mỹ vốn đã gặp nhiều khó khăn trước khi Bukele đặt cược vào Bitcoin. Theo dự báo của Ngân hàng Thế giới, kinh tế Salvador năm nay sẽ tăng trưởng 2,9% và 2,9% tương ứng với năm nay và năm sau, giảm so với 10,7% của năm ngoái. Dẫu vậy, mức tăng trưởng xuất phát từ mức giảm 8,6% cách đây 2 năm.

Ngoài ra, El Salvador có tỷ lệ nợ trên GDP cao vọt lên 87% trong năm nay, gây nên mối lo ngại về việc khó hoàn thành nghĩa vụ vay. Bloomberg Economics công bố dữ liệu cho thấy nước này dẫn đầu các nước thị trường mới nổi có thể vỡ nợ.

JPMorgan năm 2021 cũng đã cảnh báo nợ trái phiếu ngoại tệ của quốc gia Trung Mỹ ở mức báo động đỏ. Chi phí nhằm bảo đảm thoát khỏi khoản nợ có chủ quyền cũng tăng lên mức cao nhất nhiều năm qua.

El Salvador vừa chịu sức ép trả nợ, vừa không có nhiều thời gian nưa. Quốc gia này sẽ phải thanh toán 800 triệu euro trái phiếu đáo hạn vào tháng 1 năm sau.

Vào đầu năm 2021, El Salvador đã nỗ lực đảm bảo khoản vay 1,3 tỷ USD từ IMF nhưng không thành công sau khi vị tổng thống không nghe theo lời khuyên của tổ chức này trong việc xóa bỏ hình thức thanh toán hợp pháp bằng Bitcoin.

Các cơ quan xếp hạng đều hạ điểm tín dụng của nước này vì lý do đất nước không bảo đảm được tương lai tài chính. Theo khẳng định của ông Muci, không ai muốn cho El Salvador trừ khi lãi suất ở mức 20-25%.

El Salvador đã tiêu tốn khoảng 375 triệu USD vì cuộc thử nghiệm và chi phí liên quan đến áp dụng Bitcoin. Với một nền kinh tế trị giá 29 tỷ USD, con số này tương đối nhỏ. Thế nhưng khoản đầu tư đó có thể gây sức ép lớn khi tính đến việc nước này đang có 7,7 tỷ USD trái phiếu đang lưu hành. 

Ông Muci đánh giá: “Sau cùng, những vấn đề của El Salvador xoay quanh tiền tệ. Nếu họ không thay đổi mọi thứ như cắt giảm chi tiêu, tăng thuế, hay kỷ luật hơn khi thuyết phục thị trường rằng quốc gia vẫn bền vững, máy bay ắt sẽ rơi. Bitcoin không khắc phục được bất kỳ vấn đề kinh tế nào của quốc gia Trung Mỹ này”.