Ván cược quá “chát” của El Salvador vào Bitcoin
Tờ New York Times đưa tin rằng việc El Salvador hợp pháp hóa đồng Bitcoin từng được kỳ vọng sẽ giúp nước này trở thành đầu tàu trong cuộc cách mạng tài chính.
Thế nhưng ván cược của Tổng thống Nayib Bukele đã thất bại sau gần 1 năm công nghệ Bitcoin là tiền tệ chính thức. Lượng Bitcoin được chính phủ El Salvador nắm giữ bốc hơi khoảng 60% giá trị khi thị trường tiền điện tử lao dốc.
Tại El Salvador, lượng giao dịch BTC giảm mạnh. Không thể huy động được nguồn vốn mới từ các nhà đầu tư tiền điện tử, đất nước này cũng đã cạn sạch tiền mặt.
Những tham vọng lớn
Vào năm 2021, chính quyền của ông Bukele đã sử dụng 15% ngân sách đầu tư thường niên vào đồng Bitcoin. Những công nhân sử dụng ứng dụng thanh toán tiền mã hóa Chivo Wallet sẽ được tặng 30 USD - gần bằng 1% mức thu nhập bình quân hàng năm của người dân El Salvador. Ứng dụng Chivo Wallet cũng được chính phủ rót vốn.
Theo tuyên bố, ông Bukele cho biết lời kêu gọi của ông đã được gần 3 triệu người El Salvador, hay 60% người trưởng thành tán thành. Tuy nhiên, sau đó, lượng sử dụng đồng Bitcoin vẫn dần lao dốc không phanh.
Hồi tháng 2, một cuộc khảo sát đã được công bố cho thấy chỉ 10% người dùng Chivo tiếp tục giao dịch sau khi sử dụng hết 30 USD được tặng ban đầu. Trong năm nay, dường như con số người dùng tải ứng dụng bằng 0.
Nhà kinh tế Fernando Alvarez của Đại học Chicago bình luận: “Dù đã làm mọi cách để thúc đẩy dự án Bitcoin nhưng chính phủ vẫn đối mặt với thất bại”.
Theo thông tin từ cuộc khảo sát của Phòng Thương mại El Salvador, chỉ 14% doanh nghiệp trong nước sử dụng Bitcoin để giao dịch tính đến tháng 3 năm nay. Trong đó, có 3% doanh nghiệp nhận thấy Bitcoin có giá trị trong lĩnh vực kinh doanh.
Tại Mỹ, những công dân của El Salvador cũng không sử dụng Bitcoin để gửi tiền về cho người thân giống như những gì mà ông Bukele kêu gọi trước đó. Ngân hàng trung ương cho biết trong 5 tháng đầu năm nay, các ứng dụng thanh toán tiền số như Chivo chiếm chưa tới 2%.
Thị trường tiền mã hóa lao dốc đã khiến ván cược của ông Bukele trở nên tồi tệ hơn. Bitcoin trải qua quý II tồi tệ nhất trong vòng hơn 20 năm qua. Ở quý này, đồng tiền mã hóa lớn nhất thế giới đã bốc hơi 58% giá trị. Theo đó, thị trường tiền mã hóa đã mất đi khoảng 1.200 tỷ USD.
Anh Edgardo Villalobos - người quản lý các gian hàng tại một khu chợ ở thủ đô San Salvador chia sẻ rằng: “Mọi người đều lo sợ sẽ mất tiền”. Anh cho biết tài khoản có 30 USD ban đầu được tặng trong ứng dụng Chivo của mình nay chỉ còn 10 USD.
Tính từ năm 2021, chỉ có 48 doanh nghiệp mới tập trung vào Bitcoin đăng ký tại El Salvador. Bà Leonor Selva - Giám đốc điều hành của Hiệp hội Doanh nghiệp Tư nhân Quốc gia El Salvador cho biết đa số các doanh nghiệp mới thuê ít lao động địa phương và không có nhiều vốn đầu tư. Dường như Bitcoin cho thấy việc không thể tạo ra làn sóng khởi nghiệp tiền điện tử như những gì được hứa hẹn và kỳ vọng.
Bà Leonor cho rằng Bitcoin đã không thể thu hút các nhà đầu tư mới, ngược lại còn khiến ngành công nghiệp tài chính truyền thống bước vào rủi ro vì những lo ngại liên quan đến ảnh hưởng của tiền điện tử đối với nền kinh tế ổn định.
Thế nhưng, niềm tin của ông Bukele với Bitcoin không bị xói mòn dù thị trường đã sụp đổ. Trong năm qua, ông tiết lộ ở hàng loạt bài đăng trên Twitter rằng mình đã mua gần 2.400 Bitcoin kể từ tháng 9 với tổng giá trị rơi vào khoảng 100 triệu USD.
Hôm 30/6, bài đăng của ông trên Twitter đã tuyên bố rằng: “Bitcoin là tương lai”. Lời tuyên bố được đưa ra sau khi đợt mua diễn ra trong bối cảnh thị trường đang bị bán tháo mạnh tay. Vị Tổng thống nói: “Cảm ơn vì đã bán giá rẻ”.
Trả giá quá đắt
Tạp chí Disruptive đã đưa ra ước tính đến thời điểm này rằng El Salvador đã lỗ khoảng 63 triệu USD vì những giao dịch Bitcoin của ông Bukele.
Trong bối cảnh chính quyền nước này đang vật lộn với việc trợ giá nhiên liệu, thực phẩm và trả nợ sắp đến kỳ hạn thanh toán thì rõ ràng các khoản lỗ trở thành một vấn đề rất lớn.
Năm 2021, ông Bukele đã tiến hành giảm phân bổ ngân sách cho chính quyền địa phương. Điều này khiến thị trường phải giảm dịch vụ công như cơ sở hạ tầng nước, hay học bổng.
Nhà kinh tế học El Salvador Carlos Acevedo bình luận rằng: “Câu chuyện vấn đề của Bitcoin là không ai nhận được gì cả. Xã hội không nhận được lợi ích gì từ khoản đầu tư đó”.
Ông Bukele đã lên kế hoạch phát hành trái phiếu chính phủ đầu tiên được bảo đảm bằng Bitcoin nhưng đã bị tan tành vì sự suy yếu của thị trường tiền điện tử. Chính phủ El Salvador đưa ra thông báo sẽ bán 1 tỷ USD trái phiếu bằng Bitcoin nhưng sau đó đã hoãn vào phút chót hồi tháng 3. Họ đưa ra nguyên nhân là do tình hình tài chính toàn cầu xấu đi vì cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine.
Theo quan điểm của các nhà kinh tế học, đối với các khoản thanh toán 800 triệu USD nợ đáo hạn tháng 1/2023, cũng như các khoản thanh toán của những năm sau đó, El Salvador sẽ có ít phương án hơn từ thông báo trên.
Tổng thống El Salvador sẽ phải đứng trước những quyết định khó khăn hoặc là giảm chi tiêu công, hoặc là khiến đất nước rơi vào tình cảnh vỡ nợ.
Nếu đất nước rơi vào vỡ nợ, hoạt động nhập khẩu hàng hóa thiết yếu sẽ bị gián đoạn, tăng trưởng kinh tế giảm tốc, và thậm chí có thể khiến làn sóng rút tiền ra khỏi ngân hàng ập đến.
Chuyên gia chính sách công Frank Muci tại Trường Kinh tế London bình luận: “Ván cược của ông Bukele đã thất bại, buộc phải trả cái giá quá đắt. Ông ấy quan tâm đến xây dựng hình ảnh nhiều hơn là quản lý nền kinh tế”.