SSI Research: Sự chậm lại của kinh tế toàn cầu đang "ngấm" vào ngành sản xuất

Báo cáo chiến lược thị trường tháng 11 của SSI Research, đơn vị này cho biết dữ liệu vĩ mô tháng 10 mà Tổng cục Thống kê mới công bố đã cung cấp một cái nhìn rõ nét hơn. Có thể thấy được rằng, Việt Nam cũng không đứng ngoài xu hướng kinh tế toàn cầu. Dưới áp lực lạm phát và tác động từ nhiều yếu tố quốc tế, ngành sản xuất và tiêu dùng đều ngày càng ảm đạm.

Chưa kể, thị trường tiền tệ và trái phiếu doanh nghiệp, tỷ giá liên tục biến động, điều này khiến nhiều người lo ngại về rủi ro mất cân bằng vĩ mô. Trong tháng này, giải ngân vốn FDI duy trì đà tăng trưởng tích cực đã trở thành điểm sáng hiếm hoi, cộng thêm việc những dự án FDI đăng ký mới được cải thiện hơn. 

Đáng chú ý, báo cáo này cũng nhấn mạnh ngành sản xuất trong thời gian qua đang gặp nhiều khó khăn do kinh tế toàn cầu giảm tốc. Theo SSI Research, kinh tế toàn cầu đang ngày càng chậm lại đã tác động rõ ràng hơn với ngành sản xuất Việt Nam, khi những chỉ số về sản xuất, PMI hoặc xuất khẩu trong tháng 10 đều đã giảm tốc.

Cụ thể, chỉ số sản xuất công nghiệp trong tháng 10 (IIP) so với cùng kỳ năm trước đã tăng 6,3%. So với con số 10,3% được ghi nhận trong tháng 9 (đã được điều chỉnh giảm so với ước tính), con số của tháng 10 đã thấp hơn khá nhiều. Tính chung 10 tháng đầu năm, IIP so với cùng kỳ năm 2021 chỉ tăng nhẹ 9%, thấp hơn so với mức tăng trưởng trung bình 10 tháng của giai đoạn trước đại dịch là 9,5% - 10% (giai đoạn 2018- 2019) dù mức nền năm ngoái (bị ảnh hưởng của dịch Covid-19) khá thấp.

Đối với lĩnh vực chế biến chế tạo, tốc độ tăng trưởng trong tháng 10 là 5,7% trong khi tháng 9 là 9,6%. Thế nhưng, có một điều cần phải lưu ý đó là, nguyên nhân không chỉ đến từ số lượng đơn đặt hàng mới chậm lại, việc một số ngành mang tính chu kỳ như thép giảm mạnh cũng góp một phần lớn khiến cho các dữ liệu của ngành sản xuất càng trở nên ảm đạm. Được biết, sản lượng thép thô trong tháng 10 năm nay đã giảm mạnh lên đến 25,7% so với cùng kỳ năm trước.

Cũng trong tháng 10, số liệu xuất nhập khẩu ước tính từ Tổng cục Thống kê cũng cho thấy kết quả không được khả quan so với trước. Đáng chú ý, xuất khẩu đã ghi nhận mức tăng chậm nhất kể từ tháng 9 năm ngoái, so với cùng kỳ đã giảm xuống chỉ còn tăng ở mức 54,5%. Điều đáng nói, nhóm điện thoại di động chứng kiến mức sụt giảm mạnh nhất (giảm 9,4% so với cùng kỳ năm trước) và nhóm thép (giảm đến 70% so với cùng kỳ). Trong khi đó, nhóm hàng dệt may tăng 5,7%, nhóm giày dép tăng 102,6% cùng với thủy sản tăng 0,92%; những nhóm này dù ghi nhận tăng trưởng nhờ mức nền thấp vào năm 2021 (giai đoạn giãn cách xã hội để phòng chống dịch Covid-19) nhưng so với tháng 9 vẫn chậm lại đáng kể. 

Việc nhập khẩu hạ nhiệt cũng là yếu tố rất đáng lo ngại, điều này cho thấy việc cắt giảm nhập khẩu đối với những mặt hàng trung gian là do đơn hàng xuất khẩu đã yếu đi so với trước. 

Tiêu dùng chậm lại trong bối cảnh lạm phát tăng tốc

Cụ thể, các chuyên gia của SSI Research nhận định rằng: “Dữ liệu tiêu dùng nội địa cũng phần nào cho thấy được sự chậm lại, mặc dù vẫn chưa thật sự rõ ràng như lĩnh vực thương mại và sản xuất”.

Trong tháng 10 vừa qua, doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ so với cùng kỳ đã tăng 17,1%; nhưng so với tháng 9 ở mức 36,1% đã giảm khá mạnh. Trong tháng 9, doanh thu bán lẻ cũng đã được điều chỉnh giảm xuống đáng kể (so với số liệu sơ bộ đã giảm xuống 2,8%) trong tất cả các ngành nhỏ, từ bán lẻ hàng hóa cho đến du lịch. 

Kể từ cuối quý 2 năm nay, lạm phát bắt đầu trên đà tăng tốc. Đặc biệt, giá thuê nhà đã chứng kiến mức tăng phi mã, lên đến gần 17% trong tháng 9 và tháng 10; chính yếu tố này đã tác động đáng kể đến tiêu dùng nội địa. Theo SSI Research, mặc dù lạm phát chung trên thực tế đã có sự cải thiện so với tháng 9 khi chỉ tăng 0,15% nhờ được hỗ trợ đáng kể từ nhóm xăng dầu, thế nhưng về cơ bản lạm phát vẫn đang duy trì mức tăng 0,45% so với tháng trước. Đồng thời, lạm phát cũng đã đẩy mức tăng lên 4,4% so với cùng kỳ và cao hơn mức 4,3% của lạm phát chung. Có thể thấy, mức nền thấp trong nửa đầu năm đã giúp tình trạng lạm phát trung bình trong 10 tháng đầu năm tương đối thấp, so với cùng kỳ năm trước chỉ tăng 2,73%. 

Về giải ngân đầu tư công, theo như số liệu của Bộ Tài Chính, tốc độ vẫn tương đối chậm dù đã có sự cải thiện trong tháng 10. Tính đến tháng 10, ước tính giải ngân đầu tư công đạt 51,3% kế hoạch năm nay của Thủ tướng Chính phủ và số thực hiện trong 9 tháng điều chỉnh giảm xuống 43% so với kế hoạch cả năm. Điều đáng nói, giải ngân cho gói kích thích kinh tế đang thấp hơn rất nhiều khi so với mục tiêu đề ra, chỉ đạt được 18% kế hoạch cả năm, chủ yếu liên quan đến việc miễn giảm hoặc hoãn thuế.

Trong 10 tháng qua, thu ngân sách nhà nước ước đạt 103,7% dự toán, so với cùng kỳ năm trước đã tăng 16,2%. Trong đó, thu nội địa đã đạt 98,4% dự toán, so với cùng kỳ đã tăng 12,1% và tạo dư địa trong điều hành tài khóa trong giai đoạn khó khăn sắp tới.

Về mảng đầu tư, trong 10 tháng qua giải ngân vốn FDI đã ghi nhận mức tăng trưởng tích cực, tăng 15,2% so với cùng kỳ năm trước (cao hơn cả mức tăng trưởng trung bình thời điểm trước Covid-19) và đạt 17,45 tỷ USD. Ước tính, FDI giải ngân đạt khoảng từ 21 đến 22 tỷ USD, đồng thời đây cũng là yếu tố cơ bản giúp hỗ trợ nhằm cho cán cân thanh toán và tỷ giá. 
Về vốn FDI đăng ký, trong 10 tháng đầu năm tổng vốn FDI đăng ký đạt 18,67 tỷ USD, con số này dù giảm 7,2% so với cùng kỳ năm trước nhưng đã ghi nhận sự cải thiện đáng kể từ -18,2% trong ba quý đầu năm nay. Đáng chú ý, động lực chính trong sự cải thiện trên đến từ FDI đăng ký mới. Cụ thể, mức FDI đăng ký mới trong tháng 10 là 2,8 tỷ USD - đây là mức cao nhất theo tháng kể từ tháng 3 năm ngoái.

Với những yếu tố trên, SSI Research cho rằng từ dữ liệu kinh tế trong tháng 10 chứng tỏ những biến số vĩ mô đã ghi nhận mức tăng trưởng chậm lại đáng kể, bị tác động bởi cả nguyên nhân từ bên trong lẫn bên ngoài. Khối phân tích cũng nhận thấy rằng, trong việc điều hành chính sách tiền tệ vẫn đối mặt với một số thách thức để có thể duy trì một môi trường vĩ mô ổn định. Với kết quả tích cực trong 9 tháng đầu năm, SSI vẫn duy trì mức dự báo tăng trưởng GDP năm nay trong khoảng 7,5-8%, tương đồng với ước tính mới nhất của Chính phủ.