Phóng viên là gì? Những tố chất cần có của một người phóng viên đích thực

Khái niệm phóng viên là gì?

Phóng viên là người có trách nhiệm viết các bài tin tức, viết bài phóng sự. Họ thường tác nghiệp tại các tòa soạn báo, đài phát thanh, đài truyền hình hay các hãng thông tấn. Đôi khi họ còn có thể trở thành các nhà quay phim, nhà chụp ảnh. Phóng viên thường có bút danh để ký dưới mỗi bài viết.

Trong các đài truyền hình thì phóng viên sẽ kết hợp cùng với các biên tập viên, các nhân viên kỹ thuật quay phim để có được các tác phẩm hoàn chỉnh với đầy đủ hình ảnh, tư liệu tốt. Phóng viên có thể tự do tác nghiệp một mình cùng với chiếc máy quay, máy ảnh nhưng đôi khi cũng có thể làm việc theo một ê kíp. Một ê kíp thông thường sẽ bao gồm có: một nhà quay phim, một biên tập viên, một hoặc một nhóm nhân viên kỹ thuật về hình ảnh, ánh sáng, âm thanh …

Sự khác nhau giữa một nhà báo và một phóng viên

Đến nay vẫn còn có rất nhiều người khá mơ hồ về khái niệm nhà báo và phóng viên. Trên thực tế là cả hai vị trí này đều tham gia trực tiếp vào đội ngũ sản xuất các phóng sự, tin bài và được các cơ quan truyền thông hoạt động trong lĩnh vực báo chí, báo in, đài phát thanh truyền hình cử công tác đi tác nghiệp thường xuyên. Tuy nhiên giữa hai đối tượng này luôn tồn tại những sự khác biệt nhất định.

Nhà báo là những người hoạt động ở trong lĩnh vực báo chí và được cấp thẻ nhà báo bởi Nhà nước. Trong khi đó, phóng viên cũng là những người hoạt động làm việc trong ngành nghề báo chí, cũng được giao phó trách nhiệm đưa tin, viết tin bài, chụp ảnh, đi tác nghiệp tại những điểm nóng nhưng họ lại chưa được cấp cho thẻ nhà báo. Khi tác nghiệp làm bản tin ở bên ngoài, họ sẽ chỉ được nhận giấy giới thiệu của tòa soạn mà họ đang làm việc.

Một phóng viên nếu muốn được cơ quan Nhà nước cấp cho Thẻ nhà báo thì cần phải đáp ứng được những điều kiện cụ thể như:

• Là một người công dân của nước Việt Nam
• Đang thường trú tại đất nước Việt Nam
• Sở hữu bằng cấp từ bậc Đại học trở lên

Tính đến thời điểm xin xét duyệt cấp thẻ nhà báo thì các phóng viên sẽ phải có thời gian làm việc, công tác tại một cơ quan truyền thông báo chí trong vòng liên tục 2 năm trở lên. Bên cạnh đó, khi đã sở hữu thẻ nhà báo thì phóng viên sẽ được quyền tham gia tác nghiệp tại những phiên tòa xét xử công khai. Họ sẽ được liên lạc phỏng vấn hoặc lấy tin từ những người đang tiến hành hay là tham gia quá trình tố tụng.

Phóng viên đã có thẻ nhà báo thì khi cần tác nghiệp chỉ cần đưa thẻ nhà báo ra cho các cơ quan, tổ chức để được yêu cầu lấy tin. Các tổ chức, đơn vị này có trách nhiệm phải cung cấp các thông tin, tư liệu cho phóng viên nếu chúng không nằm trong phạm vi bí mật Nhà nước.

Phân loại các vị trí phóng viên

Phóng viên có thể đảm nhiệm được nhiều nghiệp vụ và vị trí công việc khác nhau. Dưới đây là những nhóm phóng viên phổ biến gồm có:

Phóng viên không biên giới

Phóng viên không biên giới hay còn có tên gọi khác là ký giả không biên giới là một đơn vị tổ chức phi chính phủ có nhiệm vụ đứng ra bảo vệ quyền tự do về mặt truyền thông, tác nghiệp báo chí ở trên toàn cầu. Những nhà báo bị giam giữ trong quá trình đưa tin sẽ được ký giả không biên giới hỗ trợ, giúp đỡ bằng cách tạo ra áp lực, đòi hỏi tổ chức đang giam giữ thả người và chống lại việc kiểm duyệt.

Phóng viên chiến trường

Trong các vị trí phóng viên thì phóng viên chiến trường được đánh giá là công việc nhiều rủi ro, nguy hiểm nhất nhưng cũng cao quý nhất trong làng báo. Ngay từ khi ngành báo chí ra đời thì nghề nghiệp phóng viên tác nghiệp tại chiến trường cũng đã được xuất hiện. Người phóng viên đưa tin chiến trường sẽ có nhiệm vụ ghi chép một cách khách quan nhất về các cuộc xung đột, những cuộc chiến tranh đã và đang xảy ra, phỏng vấn những người trực tiếp tham gia cuộc chiến. Những người phóng viên chiến trường đã xuất hiện sớm nhất trong cuộc chiến tranh La Mã - Ba Tư và trong Cách mạng thế kỷ 18 ở Hoa Kỳ.

Phóng viên truyền hình

Đây là những phóng viên làm việc tại những đài truyền hình, họ sẽ phải chịu trách nhiệm về mặt xây dựng nội dung, thu thập các thông tin báo chí, những tài liệu, tin tức xuất hiện trong quá trình tác nghiệp trực tiếp ở những khu vực hiện trường để cho bản tin lên sóng. Tuy nhiên, công việc của phóng viên truyền hình cũng sẽ có những nhiệm vụ không giống nhau tùy theo từng đơn vị đài truyền hình. Ví dụ phóng viên truyền hình có thể làm việc trong mảng tin tức, thể thao, giải trí, kinh tế, văn hóa xã hội…

Ngoài 3 nhóm phóng viên kể trên thì nghề phóng viên còn có một số vị trí khác như: 

• Phóng viên tự do
• Phóng viên ảnh
• Phóng viên nghiệp dư

Cơ hội nghề nghiệp phóng viên tại Việt Nam 

Trong thời đại Internet phát triển như hiện nay, công việc phóng viên không chỉ đơn thuần dừng lại ở báo giấy, báo truyền hình, phát thanh mà nay đã mở rộng ra thêm loại hình báo mạng. Với số lượng lên đến gần 900 đơn vị cơ quan báo chí, hơn 120 tạp chí truyền thông điện tử tại Việt Nam hiện nay thì cơ hội việc làm dành cho những người muốn trở thành phóng viên rất rộng mở. Nhu cầu về nguồn lao động vững tay nghề, chất lượng cao trong ngành phóng viên cũng ngày càng tăng nhanh khi mà nhu cầu nắm bắt thông tin chính xác, nhanh chóng nhất của người đọc đang ngày càng cao. Chính vì thế, các bạn trẻ thực sự nghiêm túc với nghề thì hãy mạnh dạn theo đuổi đam mê và phấn đấu để trở thành phóng viên.

Tố chất và kỹ năng cần có của một phóng viên

Để trở thành một người phóng viên thành công, ngoài bằng cấp, kiến thức chuyên môn thì bạn cần phải sở hữu những đức tính, tố chất sau đây:

Không ngại khổ sở, gian nan và vất vả 

Phóng viên không phải là một nghề dễ dàng, nhàn nhã, được ngồi trong văn phòng mát mẻ. Họ sẽ phải lăn xả đến những điểm nóng, đến hiện trường để tác nghiệp lấy tin. Vì thế công việc phóng viên sẽ vô cùng khó khăn và gian khổ. Các phóng viên sẽ phải chịu rất nhiều áp lực, sức ép nặng nề về mặt thời gian, thời hạn deadline để hoàn thành nhiệm vụ được giao phó. Bên cạnh đó, phóng viên sẽ phải đối mặt với nhiều tình huống nguy hiểm, rủi ro trong quá trình tác nghiệp lấy tin (mưa lũ, chiến tranh, sạt lở, động đất, tai nạn, gặp phải côn đồ, xã hội đen đe dọa,…). Do đó, nếu quyết tâm theo đuổi nghề nghiệp phóng viên, bạn sẽ phải là có tính cách dũng cảm, không ngại gian nan, vất vả, khó khăn, khổ sở, chấp nhận thường xuyên phải công tác di chuyển đến những nơi xa xôi, có tác phong làm việc linh hoạt, sáng tạo và nhanh nhẹn.

Giữ được sự trung thực và khách quan khi đưa tin 

Xã hội ngày nay có rất nhiều mảng tối, góc khuất chờ phóng viên vào cuộc khai thác thông tin. Nhà báo và phóng viên là những người có khả năng nói lên hiện thực, hiện trạng cuộc sống. Họ phải khách quan, trung thực tuyệt đối khi viết bài đưa tin, làm phóng sự thì độc giả, khán giả mới có cái nhìn khách quan nhất về những vấn đề trong cuộc sống. Phóng viên phải giữ được sự khách quan, trung thực khi làm việc, tuyệt đối không để những sự cám dỗ, tiền bạc làm cho mờ mắt, khiến họ bẻ cong ngòi bút, làm trái với lương tâm và viết ra bản tin sai sự thật. Muốn làm phóng viên bạn cần phải chiến thắng chính bản thân mình.

Không ngừng học hỏi những kiến thức mới 

Phóng viên sẽ là người thường xuyên cập nhật những tin tức mới cho độc giả về tất cả mọi mặt xảy ra trong cuộc sống, chính vì thế họ cần phải có sự hiểu biết rất sâu về mặt chuyên môn, kiến thức xã hội và những vấn đề thường thức khác. Phóng viên cũng phải không ngừng nỗ lực, cố gắng, học hỏi và trau dồi thêm những kiến thức mới để từ đó nâng cao những kỹ năng riêng của bản thân. Chỉ có như thế họ mới có thể thực sự đạt được thành công với nghề nghiệp phóng viên. Bạn sẽ cần phải có nhiệt huyết, có sự đam mê, chủ động trong công việc, đừng chỉ mãi chờ đợi người khác phân công công việc mà cần tự tìm chủ đề để tác nghiệp.

Những khó khăn mà phóng viên cần đối mặt

Bên cạnh những cơ hội việc làm phong phú, được làm việc với nhiều người tăng cao mối quan hệ bản thân, nghề phóng viên cũng phải đối mặt với rất nhiều sự khó khăn như: 

• Phóng viên sẽ thường xuyên phải di chuyển đến những địa điểm khác nhau để thực hiện việc đưa tin bất chấp điều kiện về thời tiết, khí hậu,mưa gió, nắng nóng…
• Làm việc trong điều kiện ngoài trời quá nóng, quá lạnh thường xuyên để đưa tin có thể ảnh hưởng ít nhiều đến với sức khỏe, tâm lý.
• Đối tượng phỏng vấn không chịu hợp tác, bị gây gổ đe dọa, gây khó dễ, hành hung trong quá trình tác nghiệp,… 

Phóng viên được pháp luật hỗ trợ bảo vệ thế nào? 

Làm nghề phóng viên, bạn sẽ được hệ thống quy định pháp luật của nhà nước bảo vệ. Những hành vi làm ảnh hưởng đến phóng viên dưới đây sẽ bị nghiêm cấm, và xử lý nghiêm túc: 

• Uy hiếp, đe dọa, hành hung làm ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của phóng viên. 
• Xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm của phóng viên.
• Thu giữ, tiêu hủy, phá hoại những tài liệu, bản tin, phương tiện tác nghiệp của các phóng viên. 
• Cản trở, gây khó khăn cho các hoạt động tác nghiệp theo đúng quy định của phóng viên. 

Ngoài ra, từ thời điểm năm 2014, Nghị định số 159/2013/NĐ-CP đã chính thức đưa ra quy định về việc xử phạt vi phạm hành chính đối với các cá nhân có hành vi uy hiếp, gây hại đến nhà báo, phóng viên.