Nền kinh tế Trung Quốc giảm tốc bắt đầu “lan” sang các nước đối tác thương mại?

Xu hướng giảm tốc của nền kinh tế đang lan sang các quốc gia xuất khẩu lớn của châu Âu và Đông Á​​. Theo hãng tin Bloomberg, thông qua sự sụt giảm nhu cầu nhập khẩu với các hàng hoá chế tạo của Trung Quốc, Đức và Hàn Quốc là 2 quốc gia tiêu biểu bị thâm hụt thương mại.

Giá hàng hoá cơ bản toàn cầu tăng đồng nghĩa với mức tăng trưởng nhập khẩu chính thức 1% của Trung Quốc trong tháng 6 so với cùng kỳ năm ngoái đã che dấu một kết quả tệ hơn của kim ngạch nhập khẩu các mặt hàng chế tạo. Theo dữ liệu từ Hải Quan Trung Quốc,, chậm lại so với mức tăng 4,1% của tháng Năm và thấp hơn nhiều dự báo tăng 3,9% của giới phân tích. Trong đó, tỷ lệ nhập khẩu các sản phẩm công nghệ, hàng cơ khí và điện đã giảm khoảng 8% trong tháng 6; nhập khẩu dầu thô hàng ngày trong tháng 6 đã giảm 11% so với cùng kỳ một năm trước đó xuống mức thấp nhất kể từ tháng 7/2018; nhập khẩu than giảm 33%. Đến tháng 7, tình hình dường như cũng không có sự cải thiện bởi xuất khẩu của Hàn Quốc sang Trung Quốc đã giảm 2,5% trong 20 ngày đầu tiên của tháng 7.

Sự sụt giảm này chủ yếu do ảnh hưởng còn sót lại của các đợt phong toả chống COVID-19 ở Trung Quốc. Chính sách chống dịch hà khắc mang tên Zero COVID đã gây ra các  ảnh hưởng tiêu cực tới niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp nước này. Theo chuyên gia kinh tế Trinh Nguyen của Natixis SA: “Các quốc gia có sự phụ thuộc trực tiếp vào nhu cầu ở Trung Quốc, đặc biệt là nhu cầu hàng hoá chế tạo, cũng chính là những nước dễ tổn thương nhất”.

Vai trò của Trung Quốc là động lực của nhu cầu hàng hoá cơ bản toàn cầu đang có xu hướng phủ bóng lên sự thật rằng phần lớn nhập khẩu của nước này là hàng hoá chế tạo, cả cho nhu cầu nội địa và cho việc lắp ráp vào những thành phẩm để xuất khẩu. Theo dữ liệu của Trung Quốc và Hàn Quốc, Đức và Hàn Quốc là hai quốc gia có thặng dư thương mại với Trung Quốc trong phần lớn thời gian của thập kỷ qua, đều bất ngờ có thâm hụt thương mại với nước này trong tháng trước

Sự giảm tốc của kinh tế Trung Quốc “diễn ra vào một thời điểm xấu đối với các nền kinh tế nói trên, vì nhập khẩu của các nước này đang tăng lên, trong khi nhu cầu của xuất khẩu sang thị trường chủ chốt là Trung Quốc đã giảm mạnh”, bà Nguyen nói thêm.

Giáo sư John Gong thuộc Đại học Kinh doanh và kinh tế Quốc tế ở Bắc Kinh cũng cho  rằng điều tồi tệ hơn chính là một phần giảm tốc nhập khẩu của Trung Quốc mang tính cấu trúc. Xuất khẩu ô tô điện của Trung Quốc đã tăng mạnh trong năm nay, và chuỗi cung ứng ô tô điện của nước này có sự tập trung cao hơn, theo đó làm giảm nhu cầu đối với linh kiện ô tô từ những nước nhà Hàn Quốc

“Tôi cho rằng những nền kinh tế hưởng lợi trong đại dịch Covid-19 như Hàn Quốc và Đài Loan sẽ có một khoảng thời gian khó khăn khi kinh tế Trung Quốc giảm tốc, cộng thêm chu kỳ hàng hoá trên toàn cầu cũng đi xuống”, nhà nghiên cứu Rory Green của TS Lombard phát biểu.

Tuy nhiên, nền kinh tế Trung Quốc cũng có một vài điểm sáng. Chẳng hạn, xuất khẩu của Nhật Bản sang Trung Quốc trong tháng 6 đã tăng so với cùng kỳ năm ngoái, sau khi giảm trong tháng 4 và tháng 5. Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế trưởng Craig Botham của Pantheon Macroeconomics cho rằng sự tăng trưởng đó có thể không duy trì được lâu.

“Xuất khẩu thông thường, nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu thụ cuối cùng, hiện không có hy vọng khả quan nào, xét tới tình hình ảm đạm của kinh tế Trung Quốc hiện nay. Và các hàng hoá trung gian cũng chỉ có được nhu cầu tốt khi xuất khẩu toàn cầu diễn ra mạnh mẽ. Tôi chỉ có thể nói rằng nhu cầu xuất khẩu toàn cầu đang suy yếu”, ông Botham nhấn mạnh.

Các chuyên gia kinh tế đang hạ bớt kỳ vọng về sự phục hồi của nền kinh tế Trung Quốc trong bối cảnh số các ca nhiễm mới COVID-19 ở nước này vẫn đang ở mức cao, một dấu hiệu cho thấy phong toả có thể quay trở lại. Ngoài ra, sự “lao dốc” của thị trường bất động sản Trung Quốc cũng chưa cho thấy sẽ có dấu hiệu sẽ dừng lại càng khiến bức tranh kinh tế của nền kinh tế thứ hai thế giới thêm phần u ám. 

Cụ thể, bất động sản, lĩnh vực chiếm khoảng 20% GDP Trung Quốc, tiếp tục tồi tệ hơn trong quý II. Một phần là do các vụ phong tỏa đã tác động đến thu nhập của các hộ gia đình và khiến họ ít hào hứng với việc mua nhà.

Những rủi ro này sẽ khiến thị trường bất động sản nước này rơi vào suy thoái lâu hơn và có thể tiếp tục ngay cả khi các đợt phong tỏa giảm xuống. Ngoài ra, cuộc tẩy chay thế chấp đang diễn ra tại hàng chục thành phố, làm rúng động cả lĩnh vực ngân hàng, cũng đang khiến người mua nhà tin rằng họ có thể sẽ không được nhận nhà đúng hạn.

"Điều quan trọng là chính phủ phải nhanh chóng khôi phục lại niềm tin và loại bỏ những tiêu cực có nguy cơ lặp lại", các nhà kinh tế của Goldman Sachs cho biết khi hạ dự báo tăng trưởng GDP hàng năm của nước này xuống 3,3%. Các nhà kinh tế đang dõi theo những dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh sẽ thực hiện các biện pháp mạnh mẽ hơn để hỗ trợ thị trường nhà ở, bao gồm giảm mạnh lãi suất cho vay thế chấp hay yêu cầu các ngân hàng tăng rót vốn cho các nhà phát triển bất động sản.

Trong cuộc khảo sát mới nhất do Bloomberg thực hiện, dự báo bình quân cho tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) của Trung Quốc năm nay chỉ đạt 3,9%. Các chuyên gia được khảo sát cũng dự báo xuất khẩu của Trung Quốc tăng trưởng 7,8% trong quý III/2022 này, trong khi nhập khẩu tăng 5,4%.

Theo nguồn tin của Blooomberg, rất có thể chính phủ Trung Quốc sẽ thông qua đợt phát hành trái phiếu địa phương lớn chưa từng có để huy động 7.200 tỷ nhân dân tệ (1.100 tỷ USD) cho đầu tư cơ sở hạ tầng trong năm nay. Điều đó có thể làm gia tăng việc làm và chi tiêu hộ gia đình.

Tuy nhiên, chính sách "Zero COVID"  với các đợt phong toả và sự suy giảm của thị trường bất động sản đồng nghĩa doanh thu thuế và nguồn thu từ việc bán đất của các chính quyền địa phương cũng sụt giảm. Theo nhà kinh tế Wang Tao của UBS Group AG, điều đó đã khiến nguồn thu của các địa phương hụt 2.700 tỷ nhân dân tệ trong 6 tháng đầu năm.

Bởi vậy, bà Wang kêu gọi chính phủ trung ương nước này nên xem xét việc phát hành trái phiếu đặc biệt trị giá 1.000 tỷ nhân dân tệ để hỗ trợ ngân sách. Nếu không có các biện pháp hỗ trợ mới, bà cho rằng, Trung Quốc có thể rất chật vật để tăng trưởng 3% trong cả năm nay.

Tương tự, ông Adam Wolfe, nhà kinh tế tại Abslute Strategy Research ở London cũng cho rằng: "Chính sách tài khóa đang lỏng lẻo nhưng lại sắp hết dư địa. Tôi nghĩ rằng cần có nhiều gói kích thích hơn". Theo ông, Ngân hàng trung ương Trung Quốc (PBOC) nên cho các ngân hàng thương mại vay ở mức lãi suất thấp hơn để hỗ trợ các sáng kiến của chính phủ hoặc thậm chí PBOC trực tiếp mua trái phiếu chính phủ.

Với nhu cầu của châu Âu và Mỹ vẫn trụ vững và hoạt động của cảng biển ở Thượng Hải tăng lên khi trung tâm tài chính này dừng phong toả, Trung Quốc đạt thặng dư thương mại hàng tháng cao kỷ lục 98 tỷ USD trong tháng 6. Do triển vọng nhu cầu của Trung Quốc yếu đi, “nhiều khả năng thặng dư thuơng mại của Trung Quốc trong năm nay sẽ cao chưa từng thấy”, ông Botham nói thêm.

Chuyên gia kinh tế trưởng về châu Á Le Xia của Bilbao Vizcaya Argentaria SA ở Hồng Kông lại có một cái nhìn tích cực hơn khi đưa ra một kịch bản tương đối lạc quan khi  Trung Quốc có thể tránh được những đợt phong toả nghiêm ngặt trong nửa sau của năm nay, nhập khẩu có thể hồi phục để đạt mức tăng trưởng cả năm 7-8%

Tuy nhiên, đó sẽ là một sự giảm tốc mạnh so với mức tăng trưởng 30% đạt được trong năm ngoái. “Nhập khẩu suy yếu sẽ là kênh chủ yếu để sự giảm tốc của kinh tế Trung Quốc lan ra phần còn lại của thế giới”, ông Xia nói thêm.