Năm 2023, giá xăng dầu tăng giảm như thế nào?

Giá xăng dầu thế giới

Theo vnexpress.net, trong năm 2022, thị trường xăng dầu thế giới đã chứng kiến một năm “dị biệt”, khi bình quân giá các mặt hàng xăng dầu ở mức 110 - 120 USD/thùng, tăng 40,5 - 60% so với năm 2021. Nguyên nhân chính dẫn đến sự tăng giảm giá của thị trường xăng dầu phần lớn đến từ những biến động địa chính trị. Do đó, trong năm 2023, các tổ chức quốc tế dự đoán thị trường nhiên liệu liên tục thay đổi. 

Đầu tháng 1/2023, Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) đã có báo cáo dự báo giá dầu thô Brent năm 2023 tương đối ổn định quanh mức 85 USD/thùng trong quý II, sau đó giảm từ quý III cho đến cuối năm 2024. Như vậy, trong năm nay, giá mỗi thùng dầu Brent bình quân ở mức 83 USD, vào năm 2024 giảm về còn 79 USD do lượng dầu tồn kho trên toàn cầu tăng. 

Dầu thô WTI theo giá tham chiếu của Mỹ cũng sẽ có diễn biến tương tự, ở mức trung bình 77 USD/thùng trong năm 2023 và 72 USD /thùng trong năm 2024.

Tuy nhiên, ngay trong những ngày đầu tiên của năm 2023, diễn biến mới từ động thái mở cửa trở lại của Trung Quốc và các biện pháp mạnh tay của chính quyền đất nước tỷ dân này về cấp hạn ngạch nhập khẩu dầu cho các nhà máy lọc dầu tư nhân đã khiến giới phân tích cho rằng nhu cầu dầu sẽ khởi sắc mạnh. Trong báo cáo vừa công bố của Goldman Sachs đưa ra dự báo giá dầu sẽ vượt 100 USD/thùng trong năm 2023 và nhu cầu sử dụng dầu trên thế giới sẽ tăng thêm khoảng 2,7 triệu thùng mỗi ngày. Nguy cơ thị trường thiếu nguồn cung được tổ chức này dự báo sẽ xảy ra vào nửa sau của năm nay. 

Tổ chức Goldman Sachs cho rằng nếu giá dầu yếu hơn mức dự báo thì OPEC+ (liên minh giữa Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu lửa và một số thành viên ngoài khối gồm Nga) sẽ duy trì kế hoạch cắt giảm số lượng đã công bố hoặc giảm nhiều hơn để giữ giá dầu. 

Còn theo dự báo của Hãng nghiên cứu và tư vấn toàn cầu Wood Mackenzie, với biên độ giá dầu thô vẫn ở mức cao như hiện nay, giá thành phẩm xăng dầu thế giới sẽ quanh mức 95 - 105 USD/thùng. 

Giá xăng dầu trong nước

Nhận định về tình hình giá xăng dầu tại Việt Nam, Bộ Công Thương cho rằng mức giá sẽ giảm khoảng 12 - 20% so với giá bình quân năm 2022. Tuy nhiên mức giá này vẫn sẽ cao, ảnh hưởng tới kinh tế trong nước. Bởi giá xăng dầu trong nước phụ thuộc rất lớn và chịu ảnh hưởng trực tiếp từ giá thế giới. Những ẩn số về chiến sự tại Nga - Ukraine và độ mở của Trung Quốc sau khi nới lỏng các biện pháp phòng dịch Covid-19 tác động tới giá nhiên liệu tại Việt Nam. Điều này có thể thấy rõ thông qua giá bán lẻ xăng dầu trong nước đã tăng 29 - 38%, dầu tăng 55,6 - 59,8% so với giá bình quân của năm trước đó. 

Ông Nguyễn Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam (VINPA) cho rằng, mặt bằng giá nhiên liệu trong nước trong năm 2023 vẫn có nhiều biến động do phụ thuộc nhiều vào diễn biến giá thế giới và các ẩn số tình hình địa chính toàn cầu, tuy nhiên điều tích cực là khó có thể vượt mức đỉnh đã lập hồi giữa năm 2022, thời điểm giá mỗi lít xăng lên tới gần 33.000 đồng.  

Còn theo PGS. TS Đinh Trọng Thịnh, Giảng viên Cao cấp Học viện Tài chính lại có cái nhìn lạc quan hơn. Ông nhận định, những lo ngại Trung Quốc mở cửa sẽ hút lượng lớn nhiên liệu sản xuất khiến giá năng lượng đắt đỏ hơn. Diễn biến này có nhiều khả năng xảy ra, tuy nhiên ông Thịnh tin tường mức tăng giá của nhiên liệu sẽ không nhiều. 

"Giá dầu thô dự báo quanh mức 80 USD một thùng, nên giá thành phẩm xăng dầu biến động nhẹ. Vì thế giá bán lẻ trong nước xoay quanh mức như hiện tại, hoặc tăng nhẹ, chứ khó đột biến như thời điểm giữa năm ngoái", ông Thịnh nói.

Hiện nay, giá xăng dầu trong nước được cơ quan quản lý điều hành theo nguyên tắc thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, hai giải pháp chủ yếu là nguồn cung và điều chỉnh các yếu tố cấu thành giá bán (thuế, phí). 

Về nguồn cung, Việt Nam hiện có 2 nhà máy lọc dầu là nhà máy Nghi Sơn và nhà máy Dung Quất. Hai nhà máy này sản xuất, cung ứng khoảng 70 - 75%, còn lại là nhập khẩu 25 - 30% cho sản xuất, tiêu dùng trong nước. Trong năm 2022, nhà máy lọc dầu Nghi Sơn đạt công suất trung bình cả năm đạt gần 88%, tương ứng 33 chuyến dầu thô (8,9 triệu tấn). Tổng lượng hàng sản xuất và cung cấp ra thị trường đạt 7,4 triệu tấn sản phẩm các loại, trong số đó có 7,7 triệu m3 xăng dầu cho thị trường nội địa. Trong năm 2023, nhà máy này đặt mục tiêu công suất gần 80%, tương ứng với chế biến khoảng 7,96 triệu tấn dầu thô, do có 2 tháng bảo dưỡng tổng thể. Đối với nhà máy lọc dầu Dung Quất trong năm ngoái sản xuất khoảng 7 triệu m3 xăng, dầu cho thị trường trong nước. 

Trong năm mới 2023, dự báo tình hình tiêu thụ xăng dầu tăng cao để phục hồi sản xuất, kinh tế sau đại dịch Covid-19. Bộ Công Thương dự kiến sản lượng xăng dầu tiêu thụ sẽ tăng khoảng 10% so với năm trước. Cơ quan điều hành này cũng đã phân giao tổng lượng xăng dầu nhập khẩu là gần 26 triệu m3 cho các doanh nghiệp đầu mối từ các nhà máy lọc dầu trong nước nhập khẩu nước ngoài. Cụ thể, xăng nhập khẩu xấp xỉ khoảng 11 triệu m3, chiếm trên 42%; dầu diesel 14,5 triệu m3, chiếm gần 56% tổng cầu tiêu dùng. 

Theo các chuyên gia việc hai nhà máy lọc dầu Nghi Sơn và Dung Quốc đều có kế hoạch bảo dưỡng tổng thể kéo dài. Do đó, nguồn cung là vấn đề quan trọng để các cơ quan quản lý tính toán kỹ, phân giao lượng nhập khẩu bù đắp cho các đầu mối sớm nhằm tránh rơi vào tình trạng thiếu cục bộ. Cụ thể, nhà máy lọc dầu Nghi Sơn lên kế hoạch bảo dưỡng tổng thể lần đầu từ 25/8, kéo dài trong 55 ngày; nhà máy lọc dầu Dung Quất bảo dưỡng tổng thể lần thứ 5 bắt đầu từ ngày 22/6 và kéo dài trong 50 ngày. Hai nhà máy cũng lên phương án rút ngắn thời gian bảo dưỡng khoảng 5 - 7 ngày so với kế hoạch. 

Tuy nhiên theo Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, không nên quá lo lắng vấn đề nguồn cung trong thời gian các nhà máy lọc dầu bảo dưỡng. Bởi Bộ Công Thương đã tính toán và đưa ra phương án phân giao tổng nguồn cung tăng 10% so với năm 2022. 

"Các nhà máy cần thông báo rõ ràng và thực hiện đúng cam kết về thời gian bảo dưỡng, lượng hàng tồn dự trữ... để nhà chức trách tính toán phương án tăng nhập khẩu bù đắp nếu thiếu", ông Bảo nói.

Bên cạnh đó, Chủ tịch VINPA cho biết, nhà chức trách vẫn còn nhiều công cụ điều tiết giá thông qua Quỹ bình ổn xăng dầu, giảm thuế, phí trong cơ cấu giá bán lẻ trong trường hợp có những biến động bất thường về giá. Trong năm 2023, thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu giảm 50% so với biểu khung thuế, tức là với mỗi lít xăng (trừ ethanol) chịu 2.000 đồng; các mặt hàng dầu (trừ dầu hoả) là 1.000 đồng mỗi lít; dầu hoả 600 đồng, mỡ nhờn 1.000 đồng…

Theo đánh giá, dư địa giảm các loại thuế, phí liên quan đến xăng dầu vẫn còn, do đó khi xảy ra tình huống bất thường thì nhà chức trách có thể tính toán và đề xuất cấp có thẩm quyền đưa giá về mức sàn của biểu khung thuế. "Xăng dầu là mặt hàng thiết yếu, đầu vào của nhiều ngành sản xuất, nên sự biến động có tác động đến rất nhiều đối tượng trong nền kinh tế. Cơ quan quản lý cần theo dõi sát, chặt chẽ để có kịch bản điều hành linh hoạt, hợp lý, tránh bị động", ông Bảo lưu ý.

Đề xuất rút ngắn thời gian điều chỉnh giá xăng dầu 

Liên quan đến việc điều hành giá xăng dầu, Bộ Công Thương mới đây đã đề xuất phương án rút ngắn thời gian điều hành giá xuống 7 ngày. Ưu điểm của đề xuất này được Bộ cho rằng sẽ đảm bảo giá xăng dầu bám sát hơn với diễn biến trên thị trường thế giới. Việc điều hành giá kể cả vào ngày nghỉ lễ nhằm tránh giá có biến động lớn, gây ảnh hưởng tới quyền lợi của người tiêu dùng hoặc doanh nghiệp kinh doanh loại mặt hàng này. 

Nhược điểm của đề xuất này là thời gian nhập khẩu xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam, kể từ lúc đặt hàng tới khi về đến cảng đã mất 10 - 15 ngày, nếu thị trường bất ổn theo xu hướng bất lợi thì doanh nghiệp sẽ lại có ý kiến. Do ảnh hưởng đến kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp, đặc biệt khi chu kỳ giá nhập khẩu xăng dầu đi xuống thì càng khó đoán định được giá bán trong nước. 

Ở kỳ điều hành mới nhất vào ngày 11/1/2023, liên Bộ Tài chính, Bộ Công Thương quyết định giá xăng RON 95 vẫn giữ nguyên giá 22.154 đồng/lít, giá xăng E5 không có sự thay đổi với giá 21.352 đồng/lít. Trong khi đó, giá dầu diesel giảm 517 đồng/lít; dầu hỏa giảm 958 đồng/lít; dầu mazut giảm 374 đồng/kg.

Tại kỳ điều hành này, nhà điều hành đã thực hiện trích lập Quỹ Bình ổn giá xăng dầu (BOG) đối với dầu diesel ở mức 605 đồng/lít (như kỳ trước), dầu hỏa ở mức 650 đồng/lít (kỳ trước 200 đồng/lít); dầu mazut ở mức 300 đồng/kg (kỳ trước không trích lập).

Thực hiện chi Quỹ BOG đối với mặt hàng xăng E5RON92 ở mức 121 đồng/lít (kỳ trước chi 350 đồng/lít); xăng RON 95 ở mức 103 đồng/lít (kỳ trước chi 400 đồng/lít), ngừng chi Quỹ BOG đối với dầu mazut (kỳ trước chi 100 đồng/kg).