“Mùa đông gọi vốn” đang bủa vây các startup Đông Nam Á, những ông lớn như Grab cũng lao đao

Theo Doanh nghiệp & Kinh doanh, tờ Asia Nikkei thông tin rằng nguồn vốn cho các công ty startup tại khu vực Đông Nam Á đang trải qua giai đoạn 6 tháng tồi tệ nhất kể từ trước đại dịch. Đó là khi các nhà đầu tư mạo hiểm giảm quy mô định giá của họ đối với các doanh nghiệp non trẻ.

Trong bối cảnh lãi suất toàn cầu tăng cao, việc định giá các công ty non trẻ và tâm lý nhà đầu tư đã chịu áp lực không nhỏ khi hoạt động kinh doanh của những gã khổng lồ công nghệ đã IPO như GoTo của Indonesia và Grab của Singapore chậm lại.

Công ty dữ liệu đầu tư Preqin có trụ sở tại Vương quốc Anh cho biết vốn đầu tư mạo hiểm cho các startup tại Đông Nam tính từ đầu năm đến ngày 31/5 đạt mức 4 tỷ USD, giảm 65% so với 6 tháng đầu năm ngoái. Tính từ nửa cuối năm 2019 thì đó cũng là mức thấp nhất. Kể từ đầu năm, vốn đầu tư vào Singapore và Indonesia đã giảm 70% và 65% tương ứng.

Theo Martin Tang, đối tác tại Genesis Alternative Ventures, nhiều nhà đầu mạo hiểm đã chuyển trọng tâm từ thấp vốn cho các giao dịch mới sang kiểm soát danh mục đầu tư cũ trong bối cảnh triển vọng kinh tế khó khăn hơn.

Đối với các nhà đầu tư có trụ sở tại Mỹ, sự thoái lui đặc biệt rõ ràng hơn. Họ là những người đã rót tiền vào khu vực này trong giai đoạn đại đại dịch, tuy nhiên đã trở nên cẩn trọng hơn trong bối cảnh lãi suất cao hơn, qua đó làm giảm mức định giá của các cổ phiếu tăng trưởng cũng như hạn chế lối thoát cho giới đầu tư khởi nghiệp.

Đối với các nước tại khu vực Đông Nam Á, hoạt động kém hiệu quả của các công ty công nghệ trong khu vực đã tác động tới khả năng sẵn sàng tài trợ cho các công ty khởi nghiệp của các quỹ đầu tư mạo hiểm.

GoTo (công ty mẹ Gojek) và Grab khiến giới đầu tư lo lắng khi báo cáo rằng tốc độ tăng trưởng giao dịch của họ trong quý I đang chậm lại, qua đó, phá vỡ chuỗi tăng trưởng 2 con số kể từ lúc lên sàn.

Trong phiên giao dịch ngày 18/5, giá cổ phiếu Grab đã giảm gần 15% sau khi công ty cho biết tổng giá trị hàng hóa của họ - tổng giá trị giao dịch được thực hiện qua nền tảng của họ, chỉ tăng 3% lên mức 4,95 tỷ USD. Mặt khác, theo GoTo, tổng giá trị giao dịch của họ trong tháng 4 cũng chỉ tăng 6%.

Trong quý I, khoản lỗ ròng của Grab còn 250 triệu USD khi giảm 43% do hãng cắt giảm các chương trình ưu đãi, khuyến mãi. GoTo cũng ghi nhận khoản lỗ ròng giảm 41% xuống còn mức 3.890 tỷ rupiah (260 triệu USD) vì cắt giảm số lượng nhân sự cũng như các ưu đãi cho người bán và người dùng.

Một trong những nhà đầu tư của Grab cho hay học đã được yêu cầu cắt lỗ và họ đang cắt lỗ. Thế nhưng, có vẻ như các nhà đầu tư muốn họ kiếm được lợi nhuận ở khung thời gian ngắn hơn nhiều mà không phải hy sinh tốc độ tăng trưởng giao dịch. Điều này là khá khó khăn.

Theo Ryu Muramatsu, đối tác sáng lập của GMO Venture Partners, sự chậm lại của các công ty đứng đầu trong ngành đang có ảnh hưởng đáng kể đến việc định giá các công ty startup chưa niêm yết, khiến triển vọng của họ giảm trong mắt các nhà đầu tư.

Ở giai đoạn đầu, các nhà đầu tư thường so sánh việc định giá các khoản mua lại tiềm năng với các công ty tương đương, trong đó có cả công ty niêm yết. Hiện nay, các quỹ đầu tư mạo hiểm chỉ có thể chờ đợi một lối thoát với mức định giá thấp hơn nhiều khiến lợi nhuận giảm, trong bối cảnh định giá của các công ty công nghệ như GoTo và Grab đã giảm hơn một nửa kể từ khi IPO trong hơn 1,5 năm qua.

Đáng chú ý, các công ty startup đã gây quỹ với mức định giá cao hơn đang cảm thấy rất khó khăn. DealStreetAsia cho biết tính đến tháng 3 năm nay, chỉ có 5 trên tổng số 195 giao dịch huy động được trên 50 triệu USD, đã giảm 75% so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo Vishal Harnal, đối tác quản lý toàn cầu tại 500 Global, định giá của các vòng cấp vốn sau này đã sụt giảm vì kỳ vọng của giới đầu tư thay đổi. Theo ông, giới đầu tư có cái nhìn sâu sắc hơn về tính bền vững tài chính của các công ty startup.

Tại Indonesia, các công ty khởi nghiệp, trong đó có cả những công ty được thành lập tại Singapore, là những công ty gây quỹ thành công nhất tại khu vực Đông Nam Á ở giai đoạn dịch bệnh Covid 19. Công ty khởi nghiệp chuyển phát nhanh J&T Express của Indonesia hồi cuối năm 2021 đã huy động được 2,5 tỷ USD từ Tencent Holdings, Sequoia Capital China và các công ty khác. Trong khi đó, vào tháng 4 năm ngoái, GoTo huy động được hơn 1,3 tỷ USD từ giới đầu tư trước khi niêm yết trên sàn.

Giới đầu tư nước ngoài cùng với các quỹ chéo, đầu tư vào cả cổ phiếu tư và công, đều bị hấp dẫn bởi những câu chuyện nhân khẩu học tại khu vực Đông Nam Á. Ngoài những giao dịch lớn của các công ty ở giai đoạn cuối, ở giai đoạn đầu, giá trị giao dịch tổng thể cho các công ty khởi nghiệp đã tăng lên.

Theo Chua Kee Lock, CEO Vertex Holdings do Temasek hậu thuẫn, giới đầu tư mạo hiểm có ít hoặc thậm chí không có kinh nghiệm đầu tư công nghệ ở giai đoạn hưng thịnh quá mức đó đã đầu tư với tốc độ khẩn trương, và ít chú ý tới việc định giá.

Thế nhưng, tâm lý của nhà đầu tư càng chịu ảnh hưởng khi cơ hội kiếm lời ngày càng giảm. Theo Kerrine Koh, người đứng đầu khu vực Đông Nam Á tại Hamilton Lane, một công ty quản lý đầu tư thay thế, các điều kiện tài trợ dự kiến sẽ vẫn chặt chẽ trong phần còn lại của năm nay.