Trong những năm gần đây, xuất hiện ngày càng nhiều các startup công nghệ Việt với đa dạng mô hình kinh doanh và trở thành động lực phát triển kinh tế mới của đất nước. Đặc biệt kể từ khi dịch Covid bùng phát cũng góp phần thúc đẩy các doanh nghiệp Việt Nam hoạt động chuyển đổi số, kinh doanh trực tuyến thay thế cho các phương thức truyền thống.

Theo các chuyên gia, Việt Nam đã phát triển với một số lượng lớn các startup công nghệ và trở thành trung tâm khởi nghiệp hàng đầu trong khu vực. Bởi lẽ, Việt Nam sở hữu dân số trẻ với trình độ tay nghề cao, tiềm năng của ngành dịch vụ phục vụ chuyển đổi số giúp cho thị trường công nghệ phát triển mãnh mẽ bất chấp bối cảnh suy thoái kinh tế như hiện nay.

Các xu hướng công nghệ mới và nổi bật hiện nay có thể kể đến như AI, Blockchain, Big Data, tự động hóa quy trình robot (RPA), điện toán lượng tử, thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR), Internet vạn vật (IoT),…. đã và đang được định hình, dẫn dắt xu hướng khởi nghiệp tại Việt Nam cũng như trên thế giới.

Hiện nay suy thoái kinh tế đang làm nhiều doanh nghiệp đều lao đao, đặc biệt là nhu cầu giảm sút nghiêm trọng khiến rủi ro thanh khoản càng cao. Bên cạnh đó, các startup khi khởi nghiệp vẫn còn non trẻ về mặt quản lý, nhiều startup mới chỉ có những ý tưởng trên giấy tờ, chưa được thử nghiệm rộng rãi trên thị trường thì rất khó có độ tin tưởng hay tài sản bảo đảm để các ngân hàng mạo hiểm chi tiền. Điều này khiến các startup phải tìm kiếm các quỹ đầu tư trong và ngoài nước để phát triển và duy trì công ty.

Theo TS. Phan Gia Hoàng, Chủ nhiệm bộ môn Khởi nghiệp Trường Đại học FPT, đối với các startup còn non trẻ đang trong giai đoạn hạt giống thì việc có các quỹ đầu tư sẽ đóng vai trò rất quan trọng giúp các doanh nghiệp này có thể phát triển chuyên môn, tiếp cận được nguồn vốn, đầu tư cần thiết. Để các sản phẩm và dịch vụ của công ty khởi nghiệp có thể tiếp cận và chinh phục được thị trường thì rất cần sự hỗ trợ tài chính đủ tốt.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh vai trò của các quỹ đầu tư rất quan trọng đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam. Bởi nếu có sự hỗ trợ toàn diện về tài chính, năng lực, kiến thức, vận hành và phát triển, thương mại hóa sản phẩm của các quỹ đầu tư sẽ giúp giai đoạn khởi nghiệp tạo ra được những giá trị vượt trội, giúp doanh nghiệp vươn ra thị trường quốc tế, đưa hệ sinh thái khoa học sáng tạo của Việt Nam ngày càng sôi động, chất lượng và hấp dẫn hơn.

Theo bà Trương Lý Hoàng Phi, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp (BSSC), mặc dù tài chính không phải là điều quan trọng nhất nhưng nó là yếu tố bắt buộc phải có bởi vì, bất kỳ một startup nào trong giai đoạn khởi nghiệp hay dù đã trưởng thành cũng đều cần nguồn tiền để phát triển mô hình kinh doanh của họ. Trong giai đoạn tăng trưởng nóng, các startup đều rất cần nguồn vốn đầu tư mạo hiểm từ các quỹ.

Đặc biệt, kể từ khi có sự xuất hiện của dịch bệnh đã càng chứng minh cho sự phát triển của các công ty công nghệ tại Việt Nam về tốc độ tăng trưởng vượt bậc. Sự xuất hiện của Blockchain vào đa dạng các ngành nghề khác nhau tại Việt Nam như lĩnh vực giáo dục, nông nghiệp, bất động sản,… đã giúp tăng cường tính minh bạch khi toàn bộ thông tin đều được xử lý và công khai.

Theo các chuyên gia, các công ty startup nói chung và công ty startup trong lĩnh vực công nghệ nói riêng muốn đi ra được thị trường nước ngoài để tìm nhà đầu tư thì phải chinh phục được thị trường trong nước, chứng minh được có thể tồn tại lâu dài. Các startup Việt cần có kế hoạch và sự chuẩn bị để hoàn thiện chất lượng sản phẩm để khi ra thị trường quốc tế, phát triển thành công ty đa quốc gia, toàn cầu hay công ty xuyên quốc gia.

Một trong những thách thức đầu tiên của doanh nghiệp startup hiện nay là tìm nguồn vốn. Thế nhưng, làm thế nào để các startup Việt thành công thu hút gọi vốn hàng triệu USD trong bối cảnh kinh tế toàn cầu gặp khó lại là bài toán mới cho các doanh nghiệp, các startup. Điều này đòi hỏi nhà đầu tư phải có sự thích ứng, nhạy bén với sự biến động khôn lường của kinh tế, môi trường và có những phương án đề phòng rủi ro.

Các chuyên gia cho biết, bối cảnh khó khăn chung sẽ khiến các quỹ rút vốn ra khỏi những doanh nghiệp không đem lại giá trị sản phẩm cao, chỉ tăng trưởng đi ngang mà không có sự bứt phá. Các nhà đầu tư cũng sẽ khắt khe, chắt lọc hơn đối với thị trường đầu tư vào các startup hiện nay. Họ sẽ chỉ xem xét giải ngân đối với những startup chuyển đổi số hiệu quả, ứng dụng công nghệ phù hợp với xu hướng thế giới, tăng tốc trong tương lai gần.

Chính vì thế, các tiêu chuẩn đầu tư cũng sẽ khó hơn, thận trọng và an toàn hơn. Theo bà Lê Hàn Tuệ Lâm, để thu hút được các quỹ đầu tư đòi hỏi các startup phải có đủ ba yếu tố cốt lõi sau:

Tiêu chí thứ nhất, cần chú trọng đến thị trường tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ của công ty startup đó đủ lớn để họ phát triển những sản phẩm, dịch vụ này hay không? Và có giúp họ đi ra được khu vực hay không?

Tiêu chí thứ hai, chất lượng của sản phẩm, dịch vụ có đủ tốt để đem lại giá trị cho người sử dụng, hay đáp ứng được nhu cầu cấp thiết của thị trường hay không?

Tiêu chí thứ ba, là đội ngũ nhân sự quản lý, gắn bó với sản phẩm, dịch vụ như thế nào? Liệu họ có đủ linh hoạt và kỹ năng để đối mặt với những khó khăn, thách thức trong bất kỳ hoàn cảnh nào không?

Nói về kinh nghiệm gọi vốn thành công cho các doanh nghiệp startup và “khẩu vị” thường gặp từ các quỹ đầu tư, ông Trần Mạnh Trúc, giám đốc đầu tư Quỹ đầu tư mạo hiêm Do Ventures cho biết hành trình gọi vốn bao gồm các bước như sau: Xác định giá trị công ty và ước tính số tiền cần gọi; Lên danh sách các nhà đầu tư tiềm năng và kế hoạch tiếp cận; Chuẩn bị tài liệu thuyết trình; Tiếp cận và gặp gỡ các nhà đầu tư tiềm năng; Đàm phán, thẩm định; Giải ngân và báo cáo sau đầu tư;… thì việc xác định và chuẩn bị thật kỹ các thành tố trong hành trình trở thành những điều kiện vô cùng quan trọng để nhà đầu tư có thể bắt tay hợp tác với doanh nghiệp startup.

Bên cạnh đó, đối với các startup hay bất kỳ công ty nào thì vấn đề con người luôn đóng vai trò quan trọng. Câu chuyện để những người giỏi đi chung với nhau trên con đường dài là rất khó, không phải lúc nào việc quản lý và vận hành cũng dễ dàng. Chính vì vậy, yếu tố có đội ngũ tốt, có tầm nhìn chiến lược, niềm đam mê cùng nhìn chung một hướng là điều mà các nhà đầu tư luôn chú ý hơn là ý tưởng đầu tư.

Ngoài ra, một trong yếu tố kiên quyết của các dự án hiện nay để thu hút các quỹ đầu tư chính là yếu tố công nghệ, cách các startup vận dụng công nghệ, ứng dụng việc chuyển đổi số vào giải quyết bài toán sản phẩm, dịch vụ của thị trường như thế nào? Điều này sẽ càng thu hút đầu tư nhiều hơn là những phương thức kinh doanh truyền thống.

Ngoài ra, các startup cũng cần chú trọng đến khâu phát triển tệp khách hàng và tiếp nhận những phản hồi của thị trường. Có sự nhanh nhạy và thích ứng kịp thời với bối cảnh, xu hướng mới của thị trường để có những phương thức kinh doanh phù hợp. Đồng thời, các startup cũng cần củng cố, khai thác phát huy nội lực để vượt qua giai đoạn khó khăn chung hiện nay.

Khi làm được tất cả những điều này, những công ty startup trẻ sẽ có nhiều cơ hội thực hiện khát vọng, ước mơ của mình nhờ sự hỗ trợ từ phía các nhà đầu tư. Thực tế trong thời gian qua đã chứng minh vai trò của các quỹ đầu tư với startup rất quan trọng, không chỉ giúp các công ty trong quá trình khởi nghiệp đặt những viên gạch đầu tiên mà còn là “bệ phóng” giúp các startup ngành công nghệ phát triển và vươn xa biển lớn.