Lưu kí trái phiếu là gì?

1. Trái phiếu doanh nghiệp là gì?

Theo khoản 1 Điều 4 Nghị định 163/2018/NĐ-CP đưa ra khái niệm về trái phiếu doanh nghiệp cụ thể như sau: “Trái phiếu doanh nghiệp là loại chứng khoán có kỳ hạn từ 01 năm trở lên do doanh nghiệp phát hành, xác nhận nghĩa vụ trả nợ gốc, lãi và các nghĩa vụ khác (nếu có) của doanh nghiệp đối với nhà đầu tư sở hữu trái phiếu. Trong đó, những doanh nghiệp phát hành trái phiếu sẽ là những công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn được thành lập và hoạt động theo pháp luật Việt Nam (căn cứ khoản 1 Điều 2 Nghị định 163)”. Trong điều 8 Nghị định này cũng quy định về đối tượng mua trái phiếu doanh nghiệp là các tổ chức, cá nhân Việt Nam và tổ chức, cá nhân nước ngoài đều có quyền được thực hiện giao dịch mua bán trái phiếu. Đồng thời, nhà đầu tư cũng phải lường trước được những rủi ro có thể xảy ra khi thực hiện đầu tư trái phiếu để đưa ra những quyết định đúng đắn nhất với số tiền của mình. 

2. Đặc điểm của trái phiếu doanh nghiệp

Căn cứ vào Điều 6 Nghị định 163 năm 2018 có thể chỉ ra những đặc điểm cơ bản của trái phiếu doanh nghiệp như sau: 

- Kỳ hạn trái phiếu: Đối với kì hạn của một loại trái phiếu sẽ do chúng doanh nghiệp phát hành quyết định với mỗi đợt sẽ có kì hạn trái phiếu khác nhau, điều này còn phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng vốn của doanh nghiệp và tình hình biến động của thị trường.

- Khối lượng phát hành: Khối lượng phát hành cũng sẽ do doanh nghiệp phát hành quyết định với từng đợt khác nhau tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng vốn cũng như khả năng huy động của thị trường trong từng thời kì khác nhau. 

- Đồng tiền phát hành và thanh toán trái phiếu

+ Đối với thị trường trong nước khi phát hành trái phiếu thì đồng tiền phát hành là đồng Việt Nam;

+ Đối với thị trường quốc tế khi phát hành trái phiếu thì đồng tiền phát hành được quy định bởi chính thị trường phát hành;

+ Đồng tiền được sử dụng để thanh toán gốc, lãi khi đến kì đáo hạn sẽ cùng loại với đồng tiền phát hành. 

- Mệnh giá trái phiếu

+ Đối với những trái phiếu được phát hành tại thị trường trong nước sẽ có mệnh giá là 100.000 (một trăm nghìn) đồng Việt Nam, hoặc tối thiểu phải là bội số của 100.000 (một trăm nghìn) đồng Việt Nam.

+ Trên thị trường quốc tế trái phiếu được phát hành thì mệnh giá phải thực hiện theo quy định tại chính thị trường phát hành. 

- Hình thức trái phiếu

+ Trái phiếu thường được phát hành dưới hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc những dữ liệu điện tử theo quy định hiện hành. 

+ Doanh nghiệp phát hành trái phiếu sẽ đưa ra quyết định phát hành trái phiếu theo hình thức nào đối với từng đợt phát hành nhất định đối với thị trường phát hành chứ không phải kì phát hành nào cũng giống nhau. 

- Lãi suất danh nghĩa trái phiếu

+ Lãi suất danh nghĩa trái phiếu sẽ được xác định dựa trên các phương thức như lãi suất cố định cho cả kỳ hạn trái phiếu; lãi suất thả nổi hoặc kết hợp giữa lãi suất cố định và thả nổi;

+ Trường hợp lãi suất danh nghĩa là lãi suất thả nổi thì doanh nghiệp phát hành trái phiếu cần phải nêu cụ thể, rõ ràng các cách để tham chiếu để xác định được lãi suất danh nghĩa trong quá trình phát hành và công bố thông tin đến các nhà đầu tư khi họ mua trái phiếu về cơ sở để tham chiếu một cách rõ ràng. 

+ Doanh nghiệp sẽ đưa ra mức lãi suất danh nghĩa cho mỗi đợt phát hành để phù hợp với tình hình tài chính, kinh doanh cũng như khả năng thanh toán nợ của họ. Lãi suất trái phiếu được ban hành phải tuân thủ những quy định của pháp luật còn phải phù hợp với quy định về lãi suất của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chứ không được quyền tự do để quá cao hoặc quá thấp lệch với tiêu chuẩn.  

- Loại hình trái phiếu

+ Trái phiếu không chuyển đổi: Đây là những trái phiếu có sự đảm bảo hoặc trái phiếu không có đảm bảo, trái phiếu kèm theo chứng quyền hoặc không kèm theo chứng quyền. Đây là những loại trái phiếu không chuyển đổi được trên thị trường. 

+ Trái phiếu chuyển đổi: Đây là những trái phiếu có đảm bảo hoặc trái phiếu không có đảm bảo, những trái phiếu kèm theo chứng quyền hoặc trái phiếu không kèm theo chứng quyền được lựa chọn để chuyển đổi.

- Giao dịch trái phiếu: Tại thị trường trong nước, trái phiếu doanh nghiệp được phát hành sẽ có mặt bị hạn chế trong giao dịch với phạm vi dưới 100 nhà đầu tư không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, với thời hạn trong vòng một năm kể từ khi hoàn thành đợt phát hành trừ những trường hợp đặc biệt theo quyết định của Tòa án hoặc thừa kế theo quy định của pháp luật. Sau thời gian quy định trên thì trái phiếu doanh nghiệp không hạn chế về số lượng nhà đầu tư giao dịch nữa, trừ trường hợp doanh nghiệp phát hành có quyết định mới. Trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra thị trường quốc tế sẽ phải thực hiện và tuân thủ những quy định về giao dịch tại thị trường phát hành. 

- Phương thức thanh toán gốc, lãi trái phiếu: Phương thức thanh toán gốc và lãi cho nhà đầu tư sẽ do các doanh nghiệp phát hành trái phiếu đưa ra yêu cầu phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng vốn và thông lệ thị trường phát hành, những thông tin này sẽ được thông báo cho nhà đầu tư trước khi phát hành trái phiếu để họ lựa chọn được công ty phát hành phù hợp nhất với nhu cầu sử dụng của họ.

Bên cạnh những đặc điểm cơ bản trên, Điều 9 Nghị định 163 còn quy định chủ sở hữu trái phiếu sẽ có các quyền lợi là:

- Được doanh nghiệp phát hành trái phiếu thanh toán đầy đủ, đúng hạn gốc, lãi trái phiếu khi đến hạn và bảo đảm việc thực hiện các quyền kèm theo (nếu có) theo các điều kiện, điều khoản của trái phiếu khi phát hành.

- Được dùng trái phiếu để chuyển nhượng, cho, tặng, để lại, thừa kế, chiết khấu và sử dụng trái phiếu làm tài sản bảo đảm trong các quan hệ dân sự và quan hệ thương mại theo quy định của pháp luật.

3. Lưu ký trái phiếu là gì?

Nhắc đến chứng khoán thì không thể bỏ qua khái niệm lưu ký trái phiếu, đây là hoạt động chủ sở hữu trái phiếu mua một số lượng trái phiếu rồi sau đó họ sẽ kí gửi lại trái phiếu của mình cho một tổ chức uy tín để lưu giữ, bảo quản. Những đơn vị lưu trữ trái phiếu này sẽ thay cho chủ sở hữu thực hiện các quyền giao dịch đối với trái phiếu nhưng vẫn phải thông qua sự đồng ý của chủ sở hữu. 

4. Thời hạn đăng ký trái phiếu

Theo quy định tại khoản 12 Điều 1 Nghị định 65/2022/NĐ-CP về việc Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 đã đưa ra những quy định rõ ràng về việc chào bán, thực hiện giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ ở thị trường trong và ngoài nước. Đối với doanh nghiệp chào bán trái phiếu riêng lẻ bắt buộc phải đăng ký trái phiếu tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam trong thời hạn cho phép như sau:

a) 5 ngày làm việc kể từ ngày Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thông báo đã nhận được báo cáo kết quả chào bán trái phiếu chuyển đổi riêng lẻ, trái phiếu kèm chứng quyền riêng lẻ của công ty đại chúng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán.

b) 05 ngày làm việc kể từ ngày doanh nghiệp phát hành công bố thông tin về kết quả chào bán theo quy định tại Điều 20 Nghị định này đối với các trường hợp không thuộc quy định tại điểm a khoản này.

c) Khi đăng ký trái phiếu tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam, doanh nghiệp phát hành phải gửi kèm theo danh sách người sở hữu trái phiếu và chịu hoàn toàn trách nhiệm trước pháp luật về việc danh sách người sở hữu trái phiếu đáp ứng đúng đối tượng mua trái phiếu doanh nghiệp theo quy định tại Nghị định này và quy định của pháp luật chứng khoán.

Lưu kí trái phiếu là hoạt động được nhiều nhà đầu tư sử dụng ở thời điểm hiện nay khi trên thị trường có rất nhiều loại trái phiếu. Đồng thời, cách này cũng sẽ tiết kiệm được thời gian và hạn chế tối thiểu các rủi ro có thể xảy ra đối với nhà đầu tư.