Kỷ nguyên xe điện và nỗi lo bị "xoá sổ" của những trạm xăng tại Mỹ

Theo Nhịp sống kinh tế, tờ The Vox mới đây nhận định nghành xe điện sẽ thống trị nước Mỹ chẳng sớm thì muộn. Nhà Trắng thậm chí đã từng tuyên bố kế hoạch khiến một nửa số xe mới bán ra trong năm 2030 tại Mỹ là ô tô điện.

Hàng loạt những ông lớn như GM hay Volvo hiện đang lên kế hoạch để chuyển từ xe xăng sang xe điện. Với một tương lai mà xe điện lên ngôi bá chủ, những trạm xăng tại Mỹ cũng như trên toàn thế giới đã bắt đầu bước vào một chu kỳ suy thoái và phải tìm đường ra mới cho riêng mình.

Một nền văn hoá dần lụi tàn

Các trạm xăng tại Mỹ hiện đã trở thành một nền văn hoá đặc trưng khi người dân quốc gia này rất ưa chuộng lái xe. Mỗi lần đổ xăng là một lần họ mua sắm, ăn uống và nghỉ ngơi. Những biểu tượng của các trạm xăng nơi đây trở thành những điều thường bắt gặp trong nhiều bộ phim, truyện tranh hay văn hoá đại chúng Mỹ.

Đối với thị trường xe điện, các trạm xăng hiện không còn quá cần thiết và quan trọng. Mặc dù nhiều trạm xăng đã bố trí thêm những cây sạc điện cho xe điện (EV) nhưng người dân hiện vẫn có xu hướng thích sạc tại nhà hơn. Bên cạnh đó, lợi nhuận từ việc sạc điện tại trạm xăng không đáng là bao và họ sẽ chết dần nếu không thể bán được xăng nữa.

Ngoài ra, do sự thuận tiện của việc sạc điện nên những cây sạc có thể bố trí ở bất cứ đâu, từ bến tàu cho đến những cửa hàng Starbucks. Hiển nhiên rằng người Mỹ không còn cần tới trạm xăng nữa nếu xe điện dần lên ngôi và chiếm lĩnh thị trường.

Quản lý kinh doanh và marketing Rob Barrosa của hãng Electrify America chuyên cung cấp mạng lưới sạc cho xe điện của Volkswagen nhận định rằng: "Điều tuyệt vời là bạn sẽ không cần phải tới trạm xăng mỗi lần muốn di chuyển nữa, việc chúng ta muốn sạc điện cho xe ở đâu và như thế nào trở nên dễ dàng hơn nhiều so với những trạm xăng khổng lồ tốn kém mà bạn phải khoan sâu xuống tận lòng đất để tạo thêm kho chứa".

Theo hãng tư vấn Boston Consulting dự báo, có tới khoảng 80% thị trường bán lẻ xăng dầu sẽ thua lỗ trong năm 2035. Rất nhiều các trạm xăng trong tổng số hơn 100.000 trạm xăng trên cả nước Mỹ sẽ sớm phải đóng cửa vì nếu chỉ dựa vào doanh số bán hàng của những siêu thị đi kèm các trạm xăng sẽ không đủ.

Theo tờ Vox nhận định rằng việc trạm xăng đang cố gắng thay đổi để có thể bắt kịp nghành xe điện đang phát triển là điều rất khó khăn vì biến đổi cấu trúc thành một trạm sạc xe điện có chi phí quá đắt đỏ, trong khi chính phủ và các công ty có thể xây dựng cả một mạng lưới sạc trên diện rộng, làm những trạm xăng không còn quá cần thiết nữa.

Nhiều chuyên gia  rằng những trạm sạc xe điện sẽ sớm thay đổi khi chúng được lắp đặt trải dài khắp nước Mỹ. Một số mô hình như trạm xăng kết hợp công viên hoặc trung tâm thương mại đã được lên kế hoạch, nơi mọi người có thể đi bộ, nghỉ ngơi, mua sắm hoặc thậm chí là tập thể dục trong lúc chờ sạc điện.

Đổi mới để sinh tồn

Thứ trung gian giữa các công ty xăng dầu và lái xe thường là trạm xăng, các hãng khai thác khác, lọc hoá dầu cần mạng lưới phân phối trong khi lái xe cần nơi đổ xăng, đi vệ sinh, ăn uống, nghỉ ngơi dọc đường. Những trạm xăng còn có nguồn thu nhờ bán thực phẩm, rượu bia thuốc lá, xổ số... qua những siêu thị xây dựng cạnh đó. Một số trạm xăng thậm chí còn có xưởng sửa chữa bảo hành hoặc  nhà hạng sang trọng.

Nhằm bắt kịp xu hướng trào lưu xe điện, nhiều trạm xăng đã lắp đặt các cây sạc tiêu chuẩn Level 3, có thể sạc lượng điện cho xe chạy 32km chỉ trong vòng 1 phút. Với khả năng có thể bị đào thải vì xe điện, nhiều trạm xăng hiện đang nhắm tới ưu thế sạc nhanh hơn các thiết bị sạc tại gia hoặc những trạm sạc thông thường khác nhằm tìm đường sống sót.

Hiện có rất nhiều trạm sạc tại Mỹ đang song song bơm cả xăng lẫn sạc điện nhằm bắt kịp với thời đại, tuy nhiên không phải trạm nào cũng có thể thay đổi được.

Việc lắp đặt các cây sạc điện, bao gồm cả việc kết nối hệ thống điện theo tiểu chuẩn có thể tiêu tốn tới hàng chục nghìn USD tuỳ theo địa điểm và đây là con số quá tốn kém cho những trạm xăng nhỏ lẻ.

Con số tiêu tốn thậm chí có thể lên cao hơn nữa bởi những kỹ thuật viên phải đào xuyên qua đường nhựa để lắp đặt hệ thống dây điện nhưng vẫn phải đảm bảo an toàn do chúng gần các bể chưa xăng dầu. Chỉ một sự cố rò điện nhỏ cũng có thể gây tại nạn. Ngoài ra, các trạm xăng còn phải mua máy biến áp để có thể tăng công suất điện nhằm tạo ra đủ năng lượng cho các loại xe EV.

Chris Bambury, chủ một chuỗi các trạm xăng tại bang California cho biết riêng việc lắp đặt 4 cây sạc điện cho xe EV tại một địa điểm đã tiêu tốn của anh tới 500.000 USD. May mắn rằng chính phủ Mỹ đã có chính sách hỗ trợ khoảng 90% chi phí thông qua chương trình kích cầu ô tô điện, nếu không thì Bambury có thể sẽ không bao giờ lắp đặt nổi những thứ đắt đỏ này.

Tuy vậy, số phận của nhiều trạm xăng tại Mỹ cũng khá mong manh bởi theo quy hoạch của Bộ năng lượng, rất nhiều các trạm sạc công cộng, dù có công suất thấp hơn và phải sạc lâu hơn nhưng phủ sóng rộng khắp từ nhà nghỉ, khách sạn, trung tâm thương mại tới cả các công viên. Chưa tính những mạng lưới sạc của các hãng tư nhân phụ trợ cho các công ty sản xuất xe EV như Blink, Electrify America hay Chargepoint.

Các công ty trên thông thường sẽ phải bố trí mạng lưới sạc của họ xoay quanh những bãi đỗ xe, nhà hàng hoặc siêu thị, nơi lái xe có thể tìm kiếm việc để làm trong lúc chờ xe sạc đủ điện.

Sạc xe điện giống như sạc điện thoại

Theo tờ Vox cho biết, chính phủ Mỹ hiện đang cố gắng thuyết phục người dân rằng xe điện rất dễ dùng, đi được xa như ô tô chạy xăng cho nên họ đã quyết định đổ tiền xây dựng mạng lưới sạc điện lớn. Nhà Trắng mới đây đã công bố bản kế hoạch trị giá tới 5 tỷ USD nhằm xây dựng hơn 500.000 trạm sạc xe điện khắp cả nước từ nay cho tới năm 2030.

Số tiền này sẽ sớm được phân bố xuống từng bang và các nhà hoạch định kỳ vọng với mỗi 80km đường cao tốc, sẽ có 1 trạm sạc xe điện. Đó là chưa kể bản thân các bang cũng có ngân sách riêng để hỗ trợ xây dựng những trạm sạc riêng.

Trước tình hình căng thẳng, liên đoàn các trạm xăng cùng nhiều tổ chức vận động hành lang của nghành xăng dầu đã bắt đầu vào cuộc. Tại Georgia, liên đoàn các trạm xăng đã vận động hành lang để có thể thông qua dự luật hạn chế mảng xe điện.

Bên cạnh đó, nhiều tổ chức đại diện cho những trạm xăng toàn liên bang đã vận động hành lang chống lại kế hoạch từ nghị viện khi xây dựng mạng lưới trạm sạc điện trên khắp các khu nghỉ chân ven đường trên khắp nước Mỹ. Lý do mà họ đưa ra là chúng khiến những trạm xăng truyền thống không thể cạnh tranh được.

Dù vậy, khó khăn vẫn đang hiện hữu đối với những trạm xăng truyền thống. Dù những thiết bị sạc Level 1 tại gia khá chậm nhưng như vậy là cũng đủ cho họ cắm sạc qua đêm. Họ giờ đây có thể sẽ sạc xe chẳng khác gì sạc laptop hay sạc điện thoại.

Ngoài ra, một chiếc xe được sạc đầy đủ có thể di chuyển tới 420km, nên phần lớn người dùng chỉ cần sạc một lần trong ngày là đã đủ.

Khách hàng của các trạm sạc điện lớn chủ yếu sẽ là những người thường xuyên chạy đường dài. Điều này, thể hiện rõ hơn ở Na Uy khi có tới 90% số xe bán mới hiện nay là ô tô điện. Dù các trạm xăng tại na Uy hiện đang đổi mới như di chuyển ra khu vực gần cao tốc chạy dài hoặc lắp đặt thiết bị Level 3 nhưng phần lớn người dân nước này thường chỉ ghé qua 1 tháng 1 lần.

Theo The Vox, xe điện hiện nay không chỉ thay đổi cách mà mọi người đi lại mà còn có cả văn hoá bơm xăng nữa. Nhiều công ty như Electrify America đang có kế hoạch xây dựng những trạm sạc siêu sang, kết hợp với văn phòng du lịch, không gian tổ chức sự kiện tại California và New York vào cuối năm nay.

Tại California, Tesla hiện đã xây dựng một trạm sạc kết hợp với quầy bar, quán cà phê với wifi miễn phí, các hãng xe như Porsche hay Audi cũng đang có kế hoạch tương tự.

Được biết, xe ô tô điện tại Mỹ hiện đang có khoảng 10 hãng tham gia, tuy vậy phần lớn trong số này lại là những hãng đang mạnh về động cơ đốt trong nên khi chuyển hẳn sang xe điện cũng không phải là việc ưu tiên. Dẫu vậy, theo chuyên gia, đây cũng chính là giai đoạn mà các hãng xe điện mới với những ý tưởng đặc biệt và giá thành phải chăng, có thể tạo ra đột phá nếu nắm bắt được cơ hội.