HoREA đề xuất sửa đổi luật cho phép doanh nghiệp xây nhà ở xã hội dạng phòng trọ 

Sửa đổi Luật Nhà ở 2014

Hiện nay, nhu cầu thuê nhà trọ, phòng trọ tại những đô thị lớn như TP Hồ Chí Minh, Hà Nội và những tỉnh, thành tập trung nhiều khu công nghiệp là rất lớn. Đặc biệt đối với người dân có thu nhập thấp, chưa có khả năng tài chính để mua nhà. Phân khúc này trên thị trường bất động sản ngày càng giảm, khiến người dân gặp khó khăn trong việc “an cư” để có thể yên tâm “lạc nghiệp”. 

Tuy nhiên, theo Luật Nhà ở 2014 và Nghị định 100/2015 chỉ cho phép hộ gia đình, cá nhân đầu tư xây dựng nhà ở xã hội riêng lẻ, trong đó có các nhà trọ, phòng trọ nhưng không cho phép doanh nghiệp được đầu tư loại hình này. 

Những quy định này đã dẫn đến nhiều bất cập, khi chỉ cho phép cá nhân, hộ gia đình được xây dựng nhà trọ nhưng năng lực tài chính hạn chế dẫn đến tình trạng các khu nhà trọ, phòng trọ không đảm bảo chất lượng, nhanh xuống cấp, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn về phòng cháy chữa cháy, trật tự xã hội trong các khu dân cư.

Ngoài ra, tại Thông tư 09/2021 của Bộ Xây dựng cũng không còn quy định diện tích sử dụng phòng ở không được nhỏ hơn 10 m2, diện tích sử dụng bình quân không nhỏ hơn 5 m2/người… Tuy nhiên, Bộ lại không có văn bản hướng dẫn cụ thể về tiêu chuẩn thiết kế và quy định về điều kiện tối thiểu khi xây dựng nhà ở xã hội riêng lẻ, điều này gây ra lúng túng cho các địa phương trong quá trình thực hiện. 

Với những bất cập giữa quy định pháp luật với quá trình thực hiện trong thực tế, HoREA kiến nghị Bộ Xây dựng xem xét, đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Nhà ở 2014 theo hướng cho phép doanh nghiệp được đầu tư phát triển nhà ở xã hội cho thuê là phòng trọ, nhà trọ. Cụ thể, doanh nghiệp, hợp tác xã bỏ vốn đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cho thuê là phòng trọ, nhà trọ.

Đồng thời cũng đề nghị Bộ Xây dựng sớm ban hành hướng dẫn cụ thể về tiêu chuẩn thiết kế và ban hành quy định về điều kiện tối thiểu xây dựng nhà ở xã hội riêng lẻ, bao gồm phòng trọ, nhà trọ để các địa phương có căn cứ thực hiện.

Với đề xuất trên sẽ tạo điều kiện cho nhiều người lao động có chỗ ở. Bởi với mức giá 1 tỷ/ căn nhà ở xã hội khiến người thu nhập thấp khó có thể mua được nhà. Còn nhà trọ, phòng trọ tại các thành phố lớn thường chật hẹp, không có đủ điều kiện cho cả một gia đình sinh sống, nếu muốn thuê nhà rộng rãi thì giá cao hoặc xa nơi làm việc. 

Một người lao động tại TP Hồ Chí Minh cho biết: “Mong muốn của người lao động nghèo ở thành phố chỉ là một chỗ ở sạch sẽ, đủ cho gia đình sinh hoạt, thuê lâu dài với giá thuê rẻ là mừng lắm rồi”. 

Doanh nghiệp có đủ khả năng xây dựng nhà trọ tốt

Về phía các doanh nghiệp xây dựng nhà ở xã hội, ông Lê Hữu Nghĩa, Giám đốc Công ty Lê Thành cho biết nhu cầu phòng trọ, nhà trọ cho thuê tại các thành phố lớn là rất nhiều. Nhưng doanh nghiệp “lực bất tòng tâm” vì quy định pháp luật không cho làm. 

Do đó, ông Nghĩa đã phải đứng trên danh nghĩa cá nhân để đầu tư xây dựng 2 tòa nhà năm tầng, gồm 300 phòng trọ, diện tích mỗi phòng là 19 m2 tại phường An Lạc, quận Bình Tân để cho thuê. Những căn phòng trọ này được xây dựng và thiết kế như một dự án căn hộ chung cư với nhiều tiện ích và được quản lý bằng bộ máy của công ty nhằm đảm bảo an ninh trật tự. 

Theo ông Thành, việc chỉ cho phép gia đình, cá nhân đầu tư xây dựng căn hộ mini từ 10 m2 trở lên dẫn đến thực trạng tại TP Hồ Chí Minh đang tồn tại nhiều khu nhà trọ, dãy trọ lụp xụp, chung cư mini kém chất lượng, không đảm bảo điều kiện sống cho người dân.

HoREA khẳng định, việc doanh nghiệp vừa có tiềm lực về kinh tế cũng như kinh nghiệm khi được xây dựng dự án nhà ở xã hội phòng trọ cho thuê dạng căn hộ mini sẽ giải quyết bài toán nhà ở cho công nhân, sinh viên, người thu nhập thấp. Sẽ có những chung cư mini đầy đủ dịch vụ, tiện ích, tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy, an ninh như những chung cư hiện đại khác. Điều này sẽ góp phần làm giảm dần các dãy nhà trọ kém chất lượng đang tồn tại.

Về những dự án căn hộ giá rẻ cho thuê, đề xuất thành phố cho xây dựng 100% số căn hộ có diện tích nhỏ như dự án nhà ở xã hội vì chủ đầu tư có thể tự quản lý vận hành tốt. Đồng thời, thành phố cũng cần có những cơ chế về thủ tục đầu tư dự án có chính sách ưu đãi dành cho chủ đầu tư cho các dự án loại hình căn hộ diện tích nhỏ hoặc căn hộ cho thuê. 

Theo số liệu của Ban quản lý khu chế xuất, khu công nghiệp TP và Viện Nghiên cứu phát triển TP, chỉ khoảng 20.000 công nhân/hơn 280.000 công nhân (tỉ lệ 8%) ở 17 khu chế xuất, khu công nghiệp được ở trong nhà lưu trú công nhân. Còn lại hơn 90% phải ở thuê bên ngoài, trong đó trên 60% công nhân ở thuê trong các nhà trọ, phòng trọ.

Theo thống kê, hiện nay TP Hồ Chí Minh có khoảng 1,6 triệu công nhân đang sống trong khu nhà trọ, phòng trọ của cá nhân, hộ gia đình. Ngoài ra, có nửa triệu sinh viên các tỉnh đang học tập tại thành phố này. Lượng sinh viên ở ký túc xá ở một số trường đại học chỉ chiếm trên dưới 15%, 85% còn lại là ở trọ.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA nhấn mạnh rằng, nếu để doanh nghiệp làm chủ đầu tư các dự án nhà ở xã hội dạng phòng trọ vừa đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người dân thành phố vừa giúp xóa bỏ những khu nhà trọ ổ chuột, nhếch nhác gây mất mỹ quan đô thị, giúp ổn định trật tự xã hội.