Hàng không đột ngột báo lãi, bức tranh kết quả kinh doanh đang “sáng dần”

Theo Tiền Phong, kết thúc quý 1/2023, Vietjet đã công bố lãi sau thuế từ hoạt động vận tải hàng không đạt mức 168 tỷ đồng, lãi hợp nhất sau thuế là 173 tỷ đồng. Lĩnh vực chính đó là vận tải hàng không mang về cho Vietjet doanh thu hơn 12.800 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm trước tăng gần 300%. Cũng trong thời gian 3 tháng đầu năm, Vietjet cũng đã vận chuyển hơn 5,4 triệu lượt khách, trong đó bay quốc tế chỉ chiếm 30% số chuyến mà hãng này thực hiện, tuy nhiên lại mang về gần 45% tổng doanh thu. 

Đối với Vietnam Airlines, kết thúc thời gian 3 tháng đầu năm ghi nhận công ty mẹ chỉ thua lỗ 137 tỷ đồng, lỗ hợp nhất chỉ còn 37 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm trước giảm lần lượt là 98% và 99%. Còn vận tải hàng không cũng mang về cho Vietnam Airlines tổng doanh thu gần 17.700 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm trước tăng gấp đôi (riêng thu từ chở khách tăng gấp 3 lần), lãi hơn 1.525 tỷ đồng (trong khi đó cùng kỳ lỗ hơn nghìn tỷ đồng). Mặc dù vậy thì một số chi phí tăng cao như giá nhiên liệu, lãi vay, tỷ giá cũng như chi phí bán hàng khiến cho Vietnam Airlines vẫn còn âm vốn chủ sở hữu hơn 3.000 tỷ đồng.

Cũng theo đại diện Cục Hàng Không, những dịp cao điểm cơ quan quản lý theo dõi rất sát giá vé máy bay và sẵn sàng xử lý nghiêm hãng hàng không bán vé vượt giá trần so với quy định. Cùng với giá máy bay quốc tế thì đại diện nhà chức trách hàng không cũng nêu quan điểm rằng: Mỗi đường bay quốc tế đều có nhiều hãng hàng không khai thác, cả hãng Việt Nam lẫn nước ngoài, khách có quyền lựa chọn hãng nào thấy mức giá hợp lý nhất. 

Đối với các hãng hàng không khác như Pacific Airlines, Bamboo Airways, Vietravel Airlines mặc dù vẫn còn lỗ nhưng đã giảm đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái. Một lãnh đạo của Vietnam Airlines cũng tiết lộ rằng, hết thời gian 3 tháng đầu năm, hãng chưa đến ngưỡng hòa vốn, tuy nhiên số lỗ đã giảm khoảng 45% so với cùng kỳ năm trước và kỳ vọng hết năm nay sẽ đạt ở ngưỡng hòa vốn. 

Cũng trong quý 1 vừa qua, doanh thu tăng cao lẫn lỗ giảm sâu nhờ thị trường khách phục hồi tốt, đáng chú ý là khách quốc tế. Trong đó thì doanh thu từ bay nội địa ghi nhận tăng hơn 76% và hãng quốc tế cũng đã tăng hơn 618% so với cùng kỳ năm trước. Hiện tại thì hãng cũng đã khôi phục toàn bộ mạng bay nội địa cũng như khôi phục lại 90% đường bay quốc tế so với năm 2019 (khi chưa có dịch bệnh). 

Chủ tịch HĐQT Vietravel Airlines - ông Nguyễn Quốc Kỳ nói rằng, hiện tại các hãng hàng không vẫn cơ bản lỗ. Bay nội địa nhiều, tuy nhiên thường chỉ có khách đi từ một đầu, càng bay thì càng lỗ. Duy nhất đường bay Bắc - Nam hòa vốn hoặc là có lãi nhờ khách đông cả 2 chiều. Trong khi đường bay quốc tế đến thời điểm hiện tại mới chỉ hòa vốn. Số liệu kinh doanh trong quý 1 chưa phản ánh hết bức tranh thực tế, khi có dịp cao điểm Tết thì các khoản phí lớn như bảo dưỡng máy bay, động cơ chưa tính vào thời điểm đầu năm. Ông Kỳ nói rằng: “Năm nay, hàng không hòa vốn được là may”. 

Cũng theo lời ông Kỳ, lợi nhuận của hãng hàng không Việt Nam đa số đến từ bay quốc tế, tuy nhiên tần suất khai thác mới bằng 40 - 50% thời điểm năm 2019. Và lỗ của hãng hàng không chủ yếu là bởi giá nhiên liệu, lãi suất và chi phí nhân công tăng cao. Riêng chi phí thuê máy bay cũng đã tăng khoảng 40% so với trước, tỷ giá biến động mạnh trong khi đó chi phí của hàng không phần nhiều là thanh toán bằng ngoại tệ. 

Vé máy bay tăng giá làm ảnh hưởng đến du lịch

Thời gian gần đây, một số công ty du lịch cho rằng giá vé máy bay đang quá cao, chiếm từ 30 - 50% giá tour. Điều này làm ảnh hưởng đến sự phục hồi của ngành du lịch cho nên đề nghị hàng không giảm giá vé. Ông Kỳ cũng đã đưa ra những lý giải cả về phía hàng không lẫn công ty du lịch rằng ngoài giá vé máy bay vào sát ngày của người dân cho nên bị giá vé cao, còn việc các hãng chủ yếu bán vé qua đại lý hay công ty du lịch, còn việc bán vé cho khách hàng trực tiếp chỉ từ 20 - 30% tổng số vé. Số lượng vé bán trực tiếp ít, khi mà khách đặt tăng, giá vé hiển thị ở trên các trang bán vé trực tuyến của hãng cũng sẽ bị đẩy lên, trong khi đó các đại lý thường tìm cách để có thể tối ưu lợi nhuận. 

Đối với giá vé máy bay bán cho công ty du lịch thì ông Kỳ cho rằng, các công ty du lịch đều đặt vé trước vá được ưu đãi giá, tuy nhiên đi kèm điều kiện về đặt cọc và thanh toán. Nếu như chậm thanh toán thì sẽ mất cọc, bị hãng hàng không thu hồi vé. 

Ông Kỳ nhấn mạnh: “Muốn đặt được nhiều vé giá ưu đãi các công ty du lịch phải có tiền đặt cọc cho hãng bay. Như Vietravel thì mỗi năm tiền đặt cọc vé máy bay cho du khách tour thì phải trên nghìn tỷ đồng. Hiện tại thì các công ty lữ hành đều thiếu vốn, không tiếp cận được với nguồn tín dụng của ngân hàng, ít tiền cho nên đặt ít vé với mức giá ưu đãi, khi có thêm khách phải mua vé bổ sung với giá đã tăng ở mức cao. Các hãng hàng không cũng rất khó khăn, thiếu dòng tiền, có quyền hỏi lại rằng “sao phía du lịch muốn mua vé rẻ lại không đặt cọc từ sớm?”. Đây chính là một vòng luẩn quẩn, nếu nhìn một chiều cũng không sai nhưng trên thực tế thì chưa đúng, chưa nhìn ra được bản chất để giải quyết, khi cả hàng không và du lịch đều thiếu vốn, vậy thì ai sẽ cứu ai?”. Để có thể giải quyết vấn đề trên thì ông Kỳ cho rằng cần vai trò của Nhà nước trong tổ chức thị trường du lịch.