Giám đốc Khối Phân tích VNDirect: Các nhà thầu, các công ty xây dựng cơ sở hạ tầng được hưởng lợi từ đầu tư công

Trong năm 2023, nền kinh tế vẫn được các chuyên gia dự báo phải đối mặt với hàng loạt các thách thức và khó khăn nhất định. Do đó, thị trường chứng khoán trong giai đoạn đầu năm tiếp tục đi ngang cùng những phiên tăng giảm đan xen. Thanh khoản trên thị trường cũng đang ở mức thấp. Trước những lo lắng về đà phục hồi của nền kinh tế, nhiều nhà đầu tư đều tỏ ra khá thận trọng. 

Với những yếu tố trên, việc đẩy nhanh giải ngân đầu tư công được kỳ vọng sẽ tạo ra cú hích tăng trưởng trong bối cảnh nhiều khó khăn đang rình rập, bủa vây. Đại diện Công ty Cổ phần Chứng khoán Bảo Việt cho biết, khi nền kinh tế tăng trưởng tốt ở mức 7-8% trong những năm trước nhờ 3 động lực chính là tiêu dùng, xuất khẩu cùng với đầu tư công. Tuy nhiên, những động lực như tiêu dùng cùng với xuất khẩu trong năm 2023 được đánh giá là đối mặt với nhiều khó khăn nhất định. Vì thế, đầu tư công đang trở thành điểm sáng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. 

Ba thách thức lớn của nền kinh tế 2023

Tham gia buổi Talkshow “Phố Tài chính” trên VTV8, ông Nguyễn Hoàng Linh - Giám đốc nghiên cứu, Công ty Quản lý quỹ Vietcombank (VCBF) đã có những chia sẻ về quan điểm của mình đối với ảnh hưởng của đầu tư công đến thị trường chứng khoán năm 2023. 

Trong 2 tháng trở lại đây, thị trường chứng khoán đã phục hồi khá tích cực cùng với kỳ vọng đầu tư công được thực hiện hiệu quả sẽ giúp nền kinh tế tăng trưởng tốt hơn trong dài hạn, từ đó tạo nên một nền tảng phát triển vô cùng vững chắc cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, đây chỉ là tầm nhìn xét về trung và dài hạn. Nếu như xét trong ngắn hạn và cụ thể là trong năm nay, thị trường chứng khoán vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt trong bối cảnh các chính sách tiền tệ vẫn bị thắt chặt, lợi nhuận của nhiều doanh nghiệp niêm yết vẫn có khả năng tiếp tục sụt giảm ít nhất là trong 6 tháng đầu năm 2023. 

Ngược lại, nếu như nhìn về mặt tích cực, nhiều khả năng các ngân hàng trung ương trên thế giới sẽ kết thúc chu kỳ tăng lãi suất trong nửa đầu năm nay, đến cuối năm có thể sẽ bắt đầu giảm lãi suất và đặc biệt là FED. Điều này sẽ tạo nên tâm lý tích cực, từ đó giúp Ngân hàng Nhà nước có thể linh động hơn trong việc điều hành chính sách tiền tệ, hỗ trợ hiệu quả cho nền kinh tế. Nếu trái phiếu doanh nghiệp dần dần được giải quyết ổn thỏa, mọi người có thể kỳ vọng vào sự trở lại mạnh mẽ của dòng tiền trên thị trường chứng khoán, đặc biệt là những nhà đầu tư cá nhân. 

Ông Linh bày bỏ, nền kinh tế trong nước năm nay sẽ phải đối mặt với tổng cộng 3 thách thức nhất. Thách thức thứ nhất đến từ việc xuất khẩu đang ngày càng suy yếu. Trong 3 tháng gần đây, kim ngạch xuất khẩu liên tiếp sụt giảm. Điều đáng nói, xuất khẩu là nguồn cung ngoại tệ vô cùng quan trọng của cả nước, một khi xuất khẩu suy yếu sẽ tăng rủi ro về tỷ giá. Thách thức thứ hai đến từ việc mặt bằng lãi suất hiện nay đang ở mức cao, các doanh nghiệp đang phải chịu áp lực lớn về chi phí vốn và gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận vốn. Trong thời gian tới, nếu lãi suất không giảm, khả năng tiếp cận vốn của các doanh nghiệp không được cải thiện, nhiều doanh nghiệp có thể đối mặt với nguy cơ phá sản trong năm nay, đặc biệt là những doanh nghiệp thuộc nhóm bất động sản và xây dựng.

Với hai thách thức được nêu ở trên có thể dẫn đến việc thu hẹp hoạt động sản xuất công nghiệp và xây dựng; từ đó đặt ra một thách thức thứ ba đó là sự suy yếu của thị trường lao động. Trong quý 4/2022, có tổng cộng hơn 400.000 công nhân bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu đơn hàng xuất khẩu và thị trường bất động sản đóng băng. Tăng trưởng kinh tế đã được hỗ trợ thông qua việc đồng hành chính sách tiền tệ cùng với chính sách tài khóa. Điều này dẫn đến sự hạn chế của chính sách tiền tệ đối với việc thúc đẩy kinh tế, nguyên nhân bởi Ngân sách Nhà nước vẫn đang tập trung trong việc kiểm soát lạm phát và ổn định tỷ giá. Do đó, Chính phủ sẽ ưu tiên sử dụng những chính sách tài khóa để kích thích tăng trưởng kinh tế trong năm 2023. Đồng thời, đầu tư công là một công cụ tài khóa vô cùng quan trọng. Chưa kể, đầu tư công còn rất hữu hiệu trong bối cảnh khu vực tư nhân đang ngày càng suy yếu do mặt bằng lãi suất ở mức cao. 

Vì thế, ông Nguyễn Hoàng Linh nhận định: “Trong năm nay, với sự quyết tâm của Chính phủ và những cải cách về mặt hành chính trong suốt những năm qua, có thể kỳ vọng rằng giải ngân đầu tư công trong năm nay có thể tăng trưởng trong khoảng 25-30% do kế hoạch năm nay cao hơn, tỷ lệ hoàn thành so với kế hoạch cũng sẽ cao hơn năm ngoái”. 

Những nhóm ngành được hưởng lợi từ đầu tư công

Theo ước tính của các chuyên gia, nếu chuyển phần vốn vẫn chưa thực hiện được của đầu tư công trong năm 2022 cộng với kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công trong năm 2023, con số có thể lên đến 700 hoặc 800 nghìn tỷ đồng. Đây là một con số rất lớn để có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong năm nay, giúp thị trường chứng khoán khởi sắc hơn, gia tăng niềm tin của các chủ đầu tư.  

Trong Talkshow “Phố Tài chính”, bà Trần Thị Khánh Hiền - Giám đốc Khối Phân tích Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDirect nhận định, trong năm 2023 đầu tư công là một chủ đề rất sáng. Những nhóm ngành được hưởng lợi có thể kể đến các nhà thầu, các công ty xây dựng cơ sở hạ tầng hoặc là vật liệu xây dựng. Tuy nhiên, điều này sẽ phụ thuộc vào từng dự án, thời điểm triển khai. Ví dụ như, những doanh nghiệp sở hữu năng lực và quy mô hàng đầu, có kết quả kinh doanh tốt trong quá khứ chính là những cái tên được hưởng lợi nhiều nhất. 

Nếu nhìn xa hơn nữa, đầu tư công không chỉ thu hẹp trong phạm vi cơ sở hạ tầng giao thông, nó còn liên quan đến nhiều nhóm khác, điển hình như cơ sở hạ tầng năng lượng - vốn là lĩnh vực có thể thu hút cả đầu tư công và đầu tư trong khu vực tư nhân trong khoảng thời gian tới. 

Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Hoàng Linh bổ sung, đầu tư công nếu muốn nâng cao hiệu quả cần phải được cải thiện cả về lượng và chất. Trong đó, cải thiện về lượng là cần phải tăng một tỷ lệ vốn giải ngân nhất định so với kế hoạch. Để có thể làm được điều này, bên cạnh việc tiếp tục tiến hành cải cách các thủ tục hành chính theo hướng tinh gọn hơn, ngay từ đầu các công tác lập kế hoạch phải sát với thực tế, tránh tình trạng vốn được phân bổ xuống địa phương nhưng lại không thể triển khai ngay được bởi một vài lý do nào đó, điển hình nhất là do vướng mắc ở khu giải phóng mặt bằng.

Xét về mặt chất lượng, rõ ràng là đầu tư công cần phải tập trung vào những dự án mang tầm chiến lược, từ đó có thể xây dựng nên một hệ thống hạ tầng vững chắc và đồng bộ cho sự phát triển của kinh tế xã hội. Đối với dài hạn, đầu tư công cũng cần tránh việc đầu tư dàn trải và thiếu tính kết nối. Còn một điều không kém phần quan trọng khác đó là, nên tăng cường công tác thẩm định cùng với giám sát, làm thế nào để những thành phần kinh tế tham gia dự án đầu tư công cần đáp ứng được đầy đủ các năng lực về chuyên môn và tài chính, từ đó đảm bảo được yêu cầu đối với tiến độ xây dựng và chất lượng công trình.

Thời điểm hiện tại, Chính phủ cũng đang tích cực thực hiện việc chuyển đổi số. Đây cũng là một phần quan trọng trong đầu tư công, tạo nên cơ hội cho những doanh nghiệp thuộc nhóm ngành công nghệ thông tin. Cụ thể, Giám đốc nghiên cứu, Công ty Quản lý quỹ Vietcombank (VCBF) cho biết: “Rõ ràng khi các công trình hạ tầng được đưa vào sử dụng trong thực tế, điều này sẽ tạo một cú huých lớn cho nền kinh tế trong nước, trước mắt là việc lưu thông hàng hóa thuận tiện hơn, năng suất hơn, góp phần giảm được chi phí logistic. Nhóm ngành được hưởng lợi nhiều nhất lúc này chắc chắn là các công ty về logistic. Bên cạnh đó, được hưởng lợi còn có các công ty về bán lẻ và dịch vụ. Về dài hạn, nếu đầu tư công được thực hiện hiệu quả sẽ mang đến hiệu ứng lan tỏa vô cùng tích cực và mọi ngành nghề sẽ đều được hưởng lợi”.