Giá nhiên liệu ngày càng tăng cao, người dân châu Âu thi nhau đổ dầu thực vật vào xe, con số lên tới 17.000 tấn

Theo The Guardian, trong bối cảnh giá xăng dầu thế giới tiếp tục tăng, các nước châu Âu và Anh cũng không tránh khỏi ảnh hưởng. Để tạm thời giải quyết tình trạng thiếu xăng dầu người dân các nước này đã sử dụng dầu hạt cải để làm nhiên liệu cho các phương tiện.

Lượng dầu thực vật được sử dụng trong các phương tiện giao thông đạt mức kỷ lục

Theo Guardian, một nghiên cứu mới được thực hiện gần đây chỉ ra rằng, người dân Anh và châu Âu đang sử dụng khoảng 17.000 tấn dầu hạt cải và dầu hướng dương (tương đương với 19 triệu chai) vào các phương tiện giao thông hàng ngày của họ, ngay cả khi giá dầu ăn cũng tăng cao, tăng 2,5 lần so với năm 2021.

Theo nghiên cứu, tương đương với khoảng 14 triệu chai dầu cọ và dầu đậu nành khác mỗi ngày chủ yếu được nhập khẩu từ Indonesia và Nam Mỹ cũng được sử dụng để làm nhiên liệu thay vì sử dụng cho mục đích nấu ăn.

Trong bối cảnh đó, giá dầu thực vật tại châu Âu và Anh cũng tăng lên từng ngày do ảnh hưởng của cuộc xung đột tại Ukraine vẫn đang diễn ra. Nguyên nhân chính là do sản lượng dầu của Ukraine chiếm khoảng 57% tổng lượng xuất khẩu của thế giới, trong giai đoạn 2020-2021 nước này đã xuất khẩu 5,27 tấn dầu hướng dương.

Sự thiếu hụt của dầu hướng dương đã dẫn đến hiệu ứng domino, hệ quả đã dẫn giá dầu hạt cải, dầu cọ và dầu ô liu trên thế giới thời gian gần đây đã tăng cao kỷ lục.

Theo báo cáo của công ty nghiên cứu thị trường Mintec, vào cuối tháng 3 năm nay, giá dầu hướng dương đã tăng 44% so với cùng kỳ năm trước, bên cạnh đó dầu hạt cải đã tăng 72%.

Đơn vị này còn cho biết, ngoài dầu ô liu, tất cả các sản phẩm dầu thực vật khác cũng đạt mức cao kỷ lục trong tháng 3 trong đó giá dầu đậu nành tăng 41%, giá dầu cọ tăng 61% và dầu ô liu tăng hơn 15%.

Tuy nhiên, so với giá dầu diesel thì giá dầu thực vật không thể tăng nhanh bằng, khi mà 58% lượng dầu hạt cải và 9% lượng dầu hướng dương tại Anh được người tiêu dùng sử dụng cho động cơ ô tô và xe tải.

Đến từ nhóm vận động Giao thông & Môi trường, Maik Marahrens người thực hiện nghiên cứu cho biết: "Các siêu thị đã phải phân phối dầu thực vật và giá cả thì tăng vọt. Đồng thời, chúng ta đang đốt hàng nghìn tấn dầu hướng dương và dầu hạt cải để sử dụng làm nhiên liệu cho xe ô tô của mình hàng ngày. Trong thời kỳ khan hiếm như hiện nay, chúng ta nên ưu tiên lương thực hơn nhiên liệu."

Dùng dầu thực vật để thay thế cho nhiên liệu hóa thạch có thực sự tốt hay không?

Bất chấp tình trạng mất an ninh lương thực trên thế giới đang ở mức cao kỷ lục, khoảng 10% ngũ cốc trên thế giới vẫn được sử dụng để làm nhiên liệu sinh học, đủ để nuôi được 1,9 tỷ người trong một năm theo một số ước tính được đưa ra. 

Giám đốc chính sách của Green Alliance, ông Dustin Benton cho biết: "Vào thời điểm mà xung đột của Nga và Ukraine đe dọa người dân ở các nước kém phát triển hơn với nạn đói, thì việc tiếp tục sử dụng nhiên liệu sinh học ngày càng căng cao là điều không thể tránh khỏi. Cắt giảm nhiên liệu sinh học hiện đang là cách nhanh nhất để có thể giải quyết nạn đói toàn cầu trong cuộc khủng hoảng lương thực này."

Hàng chục nghiên cứu đã chỉ ra mối liên kết giữa nhiên liệu sinh học với việc tăng giá thực phẩm trên toàn cầu bởi vì cây sử dụng để làm nhiên liệu làm tăng nhu cầu về đất, khi đó đất dùng để trồng lương thực, thực phẩm giảm đi, theo đó nguồn cung lương thực giảm. 

Theo giáo sư Timothy Searchinger, là thành viên cao cấp của Viện Tài nguyên Thế giới, xu hướng sử dụng dầu có nguồn gốc thực vật trái với mục đích thực sự của chúng có thể gây ra những tác động tiêu cực tới môi trường sống.

"Việc nhu cầu về dầu thực vật tăng cao dẫn đến những tác động xấu đến môi trường, bởi những người nông nhân sẽ buộc phải tăng thêm diện tích trồng trọt mới có thể bắt kịp thị trường. Việc 18% sản lượng dầu thực vật trên thế giới bị dùng để thay thế cho nhiệm vụ của dầu diesel sẽ làm tăng lượng khí carbon thải ra môi trường, thậm chí của chúng còn tiêu cực hơn cả nhiên liệu hóa thạch", ông Searchinger nhân định.

Từ những năm 1990, dầu thực vật đã được phát hiện có thể sử dụng cho các động cơ chạy diesel, tuy nhiên chiếc xe phải được thay đổi một số chỗ nhất định.

Thế nhưng các chuyên gia nói rằng, lượng khí thải trong vòng đời của chúng thậm chí có thể mang đến những tác động tiêu cực với môi trường hơn cả nhiên liệu hóa thạch bởi người dân sẽ chuyển việc canh tác cây lương thực sang đất trước đây chưa từng được sử dụng để trồng trọt - thường là phải phá rừng để lấy đất.

Theo một số báo cáo, đất trồng trọt trên toàn thế giới được cho là đá mở rộng hơn 100 triệu ha trong thế kỷ này, diện tích này tương đương với quốc gia Ai Cập. Khoảng một nửa diện tích đến từ các hệ sinh thái tự nhiên, tốc độ này phát triển siêu tốc so với thời 8.000 năm trước.

Ông Searchinger nói: "Chi phí cho nhiên liệu sinh học lớn hơn lợi ích từ việc giảm sử dụng dầu diesel. Đây là lỗi mà châu Âu và những nước khác đã mắc phải là họ hoàn toàn bỏ qua chi phí này. Họ hành động như thế tài nguyên đất được sử dụng miễn phí. Cuộc khủng hoảng lương thực mà chúng ta đang gặp phải nhắc nhở chúng ta rằng điều đó là hoàn toàn sai lầm".

Giám đốc chính sách của Birdlife Europe, Ariel Brunner cho biết: "Một điều đáng kinh ngạc ở đây chính là việc các nước này đưa ra những hành động bảo vệ thiên nhiên nhân danh mối lo an ninh lương thực trong khi vẫn tiếp tục đốt cháy một lượng lớn lương thực được trồng trên hàng triệu ha đất trên khắp hành tinh".

Một quan chức của Ủy ban châu Âu cho biết nhiên liệu sinh học có thể góp phần vào việc củng cố an ninh lương thực và thay thế cho nhiên liệu hóa thạch, trong khi các nước thuộc khối EU sẽ nhận được sự hỗ trợ của Bỉ trong việc sử dụng các công thức để pha trộn nhiên liệu sinh học để giảm lượng đất cần thiết cho việc tạo ra nguyên liệu.

"Sự đóng góp của nhiên liệu sinh học có xuất xứ từ cây lương thực và thức ăn chăn nuôi đối với quá trình khử cacbon là rất hạn chế. Chính vì thế nên hạn chế việc sử dụng chúng", quan chức này bình luận.

Chi phí sử dụng dầu thực vật ra sao?

Có thể khẳng định động cơ diesel có thể chạy bằng dầu thực vật nhưng liệu có đáng để làm như thế không? Về giá trị tài chính, gần như chắc chắn là không. Bạn sẽ rất khó tiết kiệm chi phí cho việc chuyển đổi động cơ, bên cạnh đó giá của dầu thực vật cũng cao xấp xỉ với giá của dầu diesel.

Tùy thuộc vào nơi bạn sống hoặc số lượng bạn mua đủ lớn thì giá của dầu thực vật có thể rẻ hơn, thế nhưng nó cũng không tiết kiệm chi phí nhiều so với nhiên liệu làm từ dầu mỏ.

Nếu sử dụng dầu thực vật từ từ các nhà hàng thì sao? Khi đó, bạn sẽ tiết kiệm được một khoản nếu bạn mua được loại dầu này với giá siêu rẻ hoặc miễn phí nhưng lượng dầu này thải ra hàng ngày chẳng thấm so với hàng triệu thùng nhiên liệu đang sử dụng mỗi ngày trên thế giới.

Như vậy, về cơ bản thì dầu thực vật không giúp bạn tiết kiệm được chi phí sử dụng thay cho nhiên liệu hóa thạch truyền thống. Tuy nhiên, có một vài lý do để người ta lựa chọn sử dụng nó. 

Cho đến thời điểm hiện tại, vẫn có một số chủ xe có sở thích mày mò, chế tạo ra động cơ mới và điều chỉnh tỷ lệ nhiên liệu của xe. Do đó, họ vẫn lựa chọn dầu thực vật thay vì nhiên liệu truyền thống. 

Ngoài ra, việc sử dụng dầu thực vật cũng có nhiều nhược điểm như: Khó khăn trong việc khởi động nguyên nhân do nhiệt độ bắt lửa của dầu diesel và dầu thực vật là khác nhau. Động cơ không thể đạt được công suất tối đa, từ một thí nghiệm của Volkswagen cho thấy lượng dầu tiêu thụ trên cùng một quãng đường thì thực vật sẽ thấp hơn dầu diesel; Giảm độ bền của động cơ do cặn nhiên liệu từ dầu thực vật nhiều hơn, đồng thời khả năng bôi trơn của dầu thực vật cũng kém hơn. Việc sử dụng dầu thực vật thay cho dầu diesel sẽ khiến cho các phương tiện không còn được bảo hành.