Kế hoạch giảm thuế xăng có thể dẫn đến nhiều hậu quả, nhưng ông Biden vẫn muốn làm dù ông Obama đã bác bỏ?
Tờ CNN cho biết nhớ lại hồi năm 2008, các ứng cử viên Tổng thống John McCain và Hillary Clinton đã ủng hộ kế hoạch giảm thuế xăng khi mức giá xăng cao kỷ lục. Ở chiều ngược lại, Tổng thống Obama cho rằng đó là một chiêu trò quảng cáo chính trị để có thể thu về phiếu bầu nên đã bác bỏ ý tưởng này.
Trong tuyên bố vào tháng 4/2008, Tổng thống Obama viết: “Điều dễ dàng thực hiện nhất đối với một chính trị gia là nói cho bạn biết chính xác những gì bạn muốn nghe thấy”.
Sau đó 14 năm, giờ đây Tổng thống Joe Biden - người từng giữ chức Phó Tổng thống dưới thời ông Obama lại đang xem xét việc giảm thuế xăng để hạ nhiệt mức giá cao kỷ lục.
Ông Biden mong rằng sẽ có được quyết định việc tạm dừng áp thuế liên bang 4,83 cent/lít xăng (khoảng 1.100 đồng/lít) vào cuối tuần này.
Nếu kế hoạch được thông qua, việc giảm thuế xăng sẽ giúp người dùng bớt căng thẳng hơn trong tình hình giá xăng lên đỉnh điểm như hiện nay.
Động thái này không chỉ giúp Nhà Trắng chứng tỏ rằng Tổng thống Biden đang thực hiện những hành động rất thiết thực để giải quyết vấn đề đau đầu nhất của hộ gia đình Mỹ, đồng thời cũng được đông đảo người dân đón nhận.
Kể từ khi xung đột tại Ukraine xảy ra vào hồi tháng 2, người Mỹ hiện phải vật lộn với giá xăng cao hơn 41%. Mức giá cao kỷ lục này đã khiến lạm phát trở nên tồi tệ nhất trong 40 năm khiến Fed buộc phải tăng lãi suất mạnh tay. Từ đó, thị trường rơi vào bất ổn và nguy cơ suy thoái đến gần.
Thế nhưng, việc giảm thuế xăng sẽ có sự đánh đổi và đây cũng là lý do tại sao Tổng thống Obama và những người khác xem đó là một mánh khóe để nhận được phiếu bầu. Do vậy, nhiều khả năng kế hoạch này sẽ không được Quốc hội thông qua.
Vấn đề chính không được giải quyết
Nguyên nhân gây tăng giá chính là thiếu nguồn cung. Không riêng với xăng, dầu Diesel mà nhiên liệu máy bay cũng vậy. Do đó, kế hoạch giảm thuế sẽ không thể giải quyết được cú sốc nguồn cung.
Ngoài ra, động thái giảm thuế sẽ khiến nhu cầu đi theo hướng sai lệch. Người dân sẽ mua xăng vì giá giảm (cách giả tạo) và rồi mức giá lại lên cao trở lại vì càng có nhiều người mua xăng hơn. Theo một câu ngạn ngữ, giải pháp tốt nhất cho giá cao chính là giá cao.
“Hạ giá chỉ khiến người Mỹ mua nhiều xăng hơn và đẩy tình trạng khủng hoảng trở nên tồi tệ hơn nếu đó là thời điểm mà cán cân cung cầu đã quá mất cân bằng”, theo ông Patrick DeHaan, Giám đốc phân tích xăng dầu tại GasBuddy.
Đồng thời, giảm thuế cũng giống như một cách khuyến khích sử dụng xăng. Điều này đang đi ngược với tham vọng của chính quyền Tổng thống Biden vốn đang kêu gọi chấm dứt việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch.
Thượng nghị sĩ Bernie Sanders viết trên Twitter: “Tổng thống Barack Obama đã đúng. Giảm thuế xăng chỉ là một ý tưởng tồi tệ năm 2008 và bây giờ vẫn thế”. Giống như các nghị sĩ cấp tiến khác, ông Sanders cho rằng các doanh nghiệp dầu mỏ thu lợi khổng lồ đáng bị chỉ trích.
Đổ dầu vào lửa
Theo ông Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng tại Moody's Analytics, giảm thuế xăng là vô ích và thậm chí có thể khiến lạm phát bị đẩy lên cao hơn, khiến Fed buộc phải tăng lãi suất mạnh tay hơn.
Ông cũng bày tỏ lo ngại rằng công ty năng lượng có thể hưởng lợi từ kế hoạch đó. “Ý tưởng của Tổng thống Biden đang đi ngược lại với mục tiêu muốn mọi người lái xe ít hơn và dùng ít xăng hơn”.
Ở một mặt khác, khoản thu này giúp tài trợ cho Quỹ Tín thác Xa lộ hiện đang thiếu vốn. Kể từ năm 1993, thuế xăng liên bang đã không được tăng khi xăng chỉ bán với giá hơn 0,264 USD/lít.
Nếu những khoản doanh thu này không được thay thế từ nguồn khác, việc dừng đánh thuế sẽ khiến nguồn lực để xây dựng và sửa chữa đường cao tốc bị hao mòn vào thời điểm giá các dự án tăng lên vì chi phí nhân công và vật liệu xây dựng đều cao.
Điều này cũng được bà Bộ trưởng Năng lượng Jennifer Granholm thừa nhận. Cuối tuần qua, bà phát biểu rằng một thách thức trong kế hoạch giảm thuế xăng là hạ thuế xăng đang "tài trợ cho các con đường."
Ông Gary Cohn là một đảng viên Đảng Dân chủ lâu năm từng là quan chức kinh tế hàng đầu dưới thời Tổng thống Trump. Ông cũng tỏ ra lo ngại rằng nguồn tài trợ cho cơ sở hạ tầng sẽ bị giảm đi vì việc miễn thuế xăng. Trong khi, đó là trọng tâm chính sách của chính quyền ông Biden.
Theo ông Cohn, việc bỏ thuế có thể gây nên những hậu quả không mong muốn. Vừa không thể giải quyết được vấn đề hiện tại, ý tưởng này còn có thể gây nên nhiều vấn đề hơn.
“Gập ông đập lưng ông”
Theo ông Marc Goldwein, giám đốc chính sách cấp cao tại Ủy ban Ngân sách có trách nhiệm, sẽ là sai lầm nếu giảm thuế. Vì đây là động thái sẽ đẩy nhu cầu lên cao dẫn đến tăng giá.
“Ý tưởng giảm thuế xăng sẽ tự đánh bại chính nó. Ý tưởng này không có ý nghĩa với giá xăng và còn gây tốn kém cho chính phủ liên bang”, theo ông Goldwein.
Theo Nhà kinh tế Larry Summers, cựu cố vấn của Tổng thống Obama và Bộ trưởng Tài chính dưới thời Tổng thống Bill Clinton, động thái giảm thuế xăng chỉ là một trò quảng cáo chính trị.
Thế nhưng, theo tuyên bố của các quan chức chính quyền ông Biden thì Tổng thống đang xem xét giảm thuế như một lựa chọn một cách nghiêm túc. Cuối tuần trước, Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen cho biết kế hoạch giảm thuế xăng chắc chắn đang được cân nhắc.
Nếu kế hoạch này được thông qua, chính quyền Biden sẽ gặp khó khăn khi chương trình đó kết thúc. Theo ông DeHaan của GasBuddy, “Người dân sẽ không vui vẻ gì khi xăng lại tăng giá thêm 4,83 cent/lít”.