Dự thảo luật Đất đai (sửa đổi): Cần có quy định cụ thể về đất đai để phát triển hạ tầng du lịch

Theo Thanh Niên, Điều 79 của Dự thảo Luật Đất đai quy định 30 trường hợp thu hồi đất để có thể phát triển kinh tế - xã hội  vì lợi ích quốc gia, tuy nhiên lại vắng bóng đi các dự án phát triển du lịch, giải trí và vui chơi. 

Siêu đô thị vắng bóng du lịch

Anh Trần Hiếu (sống ở quận 4, TP. Hồ Chí minh) dẫn chuyện Thảo Cầm Viên rằng: “Cách đây gần 50 năm khi tôi còn nhỏ, được ba dẫn đi thăm sở thú là niềm hạnh phúc lớn. 30 năm sau, khi đã trở thành ba, tôi lại dẫn con gái đi Thảo Cầm Viên nhưng con bé lại chẳng mấy thích thú. Nó đã được đến những khu safari rộng lớn, có hàng ngàn loại động thực vật quý và tận mắt thấy những chú hổ dũng mãnh lững thững đi ngay cạnh xe buýt trong khu vực bán hoang dã,... Trong khi đó thì Thảo Cầm Viên trong bao năm qua vẫn thế, những khu vui chơi rỉ sét, quầy bán hàng tạm bợ và các con thú thì gầy gò, buồn bã nhốt trong những song sắt chật hẹp,... Bảo sao lũ trẻ thích cho được”. Anh cảm thấy tiếc nuối cho sự phát triển về du lịch cũng như kinh tế của TP. Hồ Chí Minh. 

Sinh ra và lớn lên ở TP. Hồ Chí Minh, tuy nhiên ngoài những quán ăn, anh Hiếu không biết giới thiệu điểm vui chơi nào mỗi lần đón khách từ phương xa đến. Theo anh thì Đầm Sen và Suối Tiên chủ yếu chỉ dành cho người dân các tỉnh đến tránh nóng mỗi dịp lễ không có cơ hội đi chơi xa. Nhìn lại bao năm qua thì thành phố không xây dựng được một khu vui chơi, du lịch nào quy mô, tầm cỡ cho chính người dân ở trên địa bàn chứ chưa nói đến khách du lịch. Bởi thế mà du khách đến đây chỉ đi lướt qua như địa điểm trung chuyển, còn người dân thành phố thì hễ có ngày nghỉ là phải đi Phú Quốc, Nha Trang hay Đà Nẵng,... thậm chí đi ra nước ngoài mới có chỗ tiêu tiền. 

Trong bao năm qua, thiếu sản phẩm được đánh giá là căn bệnh trầm kha của ngành du lịch TP. Hồ Chí Minh. Ngoại trừ các điểm check-in nổi tiếng như Nhà thờ Đức Bà, Bưu điện Thành phố, Dinh Độc Lập, Bảo tàng Chứng tích chiến tranh, chợ Bến Thành,... mà chỉ cần 1 ngày tour là đã đi đủ không sót chỗ nào thì TP. Hồ Chí Minh không có 1 tổ hợp vui chơi, giải trí và mua sắm quy mô lớn, có sức hút. 

Vào năm 2004, khi mà dự án Khu công viên Sài Gòn Safari quy mô 456,85ha ở Củ Chi chính thức được thông qua chủ trương với vốn đầu tư là 500 triệu USD thì có nhiều người dân đã kỳ vọng khu du lịch sinh thái tầm cỡ khu vực sẽ là bom tấn đem đến cú hích cực mạnh cho du lịch và kinh tế thành phố. 

Sau thời gian gần 2 thập niên trôi qua, dự án đã ngừng lại bởi vướng mắc có liên quan đến việc bồi thường thu hồi đất và năng lực của nhà đầu tư là không hề đủ. Nơi trưng bày và lưu giữ, nghiên cứu, bảo tồn, nhân giống các loại động thực vật quý hiếm của thế giới và Việt Nam vẫn chỉ là những thửa đất hoang, trở thành nơi nuôi trâu và bò. 

Thành viên Hội đồng Tư vấn du lịch (TAB) - TS Lương Hoài Nam nhận định, nếu như xét về sản phẩm du lịch thì mảng công viên trải nghiệm cũng đã ghi nhận được sự phát triển vượt bậc khi chứng kiến sự ra đời của những điểm đến ấn tượng như là Bà Nà Hills ở Đà Nẵng, tổ hợp Sun World Ba Den Mountain ở Tây Ninh, Sun World Fansipan Legend ở Sa Pa,... Hệ thống sản phẩm mảng tổ hợp vui chơi và giải trí đa dạng, hấp dẫn tuy nhiên búa tạ thì chưa có là thiếu đi những hàng khủng đủ sức cạnh tranh với Disneyland hay Universal Studios của Singapore. 

Đáng chú ý, ở những thành phố lớn có nhiều lợi thế như TP. Hồ Chí Minh, những tổ hợp vui chơi, giải trí và mua sắm tầm cỡ đang là khoảng trống vô cùng lớn của ngành du lịch. Mặc dù vậy thì thành phố vẫn chưa thu hút được các doanh nghiệp lớn về đầu tư và chung sức phát triển sản phẩm đẳng cấp. 

Trên thực tế thì các nhà phát triển du lịch lớn như là SunGroup, Vingroup, BIM Group, CEO Group,... cũng luôn sẵn sàng mạnh tay đầu tư nhiều dự án tỷ USD từ biển đến núi, tuy nhiên thì lại ngại các thành phố lớn như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội. 

Đại diện của một doanh nghiệp du lịch lý giải rằng, một khu vui chơi tầm cỡ đòi hỏi quy mô lớn tuy nhiên khâu giải phóng mặt bằng ở các đô thị lại càng lớn, càng phát triển thì càng nhiêu khê. Quy định chồng chéo và tranh cãi, kiện cáo kéo dài khiến cho nhiều dự án giảm hiệu quả đầu tư, thậm chí là còn ảnh hưởng xấu đến uy tín của doanh nghiệp. Trong khi đó thì tạo ra được những sản phẩm nâng tầm trải nghiệm cho du khách đáng lẽ phải ưu tiên hàng đầu của những đô thị, bởi vì đây là những điểm đến không có nhiều lợi thế về tài nguyên thiên nhiên. 

Đại diện doanh nghiệp này nhấn mạnh rằng: “Du lịch Thái Lan đã làm rất tốt điều này. Ở Bangkok, một đô thị không có nhiều lợi thế về tài nguyên rừng, tài nguyên biển nhưng lại tạo ra không ít đặc sản. Đó chính là sản phẩm du lịch đa dạng ẩm thực, tâm linh đến sinh thái,... và cả các quần thể thương mại, sản phẩm du lịch đẳng cấp và chất lượng cao. Những tổ hợp mua sắm kết hợp với vui chơi giải trí, nhà hàng sang trọng như là Icon Siam, Asiatique, Siam Paragon,... cũng đều sở hữu màu sắc độc đáo và riêng biệt, tạo điểm nhấn thu hút khách. Chúng ta thường hay nói ngành du lịch Việt Nam yếu khâu xúc tiến và quảng bá tuy nhiên thực chất các hoạt động xúc tiến và quảng bá điểm đến sẽ chỉ thực sự phát huy được hiệu quả nếu có sẵn nền tảng từ sản phẩm tốt. Nếu như muốn có sản phẩm tốt thì thì một minh doanh nghiệp thôi chưa đủ mà còn phải có sự đồng lòng hỗ trợ từ nhà nước cho đến cộng đồng người dân”. 

Bất động sản dành cho du lịch vướng đủ đường

Cũng phải thừa nhận rằng, hệ thống sản phẩm du lịch của TP. Hồ Chí Minh đang vắng bóng những sản phẩm quy mô lớn, đại diện Sở du lịch Thành phố cho biết, trước đây những mô hình như homestay , du lịch sinh thái nông nghiệp bị vướng bởi liên quan đến các quy định về đất nông nghiệp. Thành phố cũng không có đủ thẩm quyền để có thể quyết định chủ trương các dự án quy mô lớn. Mặc dù vậy thì hiện nay Nghị quyết 98b đã giao quyền cho Hội đồng nhân dân thành phố điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất dưới 500ha. Đây chính là một trong những điều kiện để cho thành phố có thể chủ động kêu gọi đầu tư, nhất là sản phẩm chiến lược về du lịch sinh thái nông nghiệp đang vướng rất nhiều ở các huyện ngoại thành. 

Không chỉ có đất nông nghiệp mà quỹ đất để đầu tư các dự án du lịch quy mô lớn hiện nay cũng đang rất khó khăn. Trong những lĩnh vực khác được hỗ trợ và tiếp cận được đất đai để thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh thông qua việc nhà nước thực hiện việc thu hồi đất, kể cả các công trình như là kho chứa dầu thô, trạm bơm xăng và dầu khí, xây dựng chợ dân sinh thì luật Đất đai không có quy định tiếp cận đất đối với tổ chức và cá nhân để phát triển du lịch và dịch vụ. 

Dự thảo Luật đất đai mới nhất cũng đang được lấy ý kiến hoàn thiện cũng chỉ quy định trường hợp thu hồi đất đối với xây dựng khu vui chơi, giải trí công cộng, sinh hoạt cộng đồng bao gồm như công viên, vườn hoa, bãi tắm,... Mặc dù vậy thì việc xây dựng các khu vui chơi công cộng không thu phí thông thường được đầu tư kinh phí từ ngân sách dẫn đến quy mô nhỏ và chỉ đáp ứng được cho một số bộ phận nhỏ. Có nhiều trường hợp ngân sách địa phương cũng không có để thực hiện nên đã dẫn đến việc chỉ có quy hoạch và chủ trương, không thực hiện được. Khu công viên Sài Gòn Safari của TP. Hồ Chí Minh là một ví dụ điển hình. 

Chuyên gia kinh tế Vũ Tiến Lộc cho hay, việc sửa đổi hành lang pháp lý nói chung hay là Luật đất đai nói riêng là mục đích thực hiện đường lối chung của Đảng để có thể phát triển kinh tế - xã hội. 

Và du lịch cũng đã được nhấn mạnh là ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước, chính vì thế mà các chính sách cũng cần để thúc đẩy phát triển lĩnh vực này một cách mạnh hơn, hiện đại hơn. Cụ thể là trong những trường hợp nhà nước thực hiện việc thu hồi đất đã được nêu trong dự thảo thì có thể xem xét và bổ sung các loại hình khu đô thị mới kết hợp với kinh doanh thương mại, dịch vụ và khu vui chơi,... Đối với nhiều địa phương thì việc xây dựng khu đô thị mới, dự án du lịch giải trí quy mô lớn cũng hiện đại là cần thiết ở trong quá trình thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Trên thực tế thì trong thời gian qua đã có nhiều dự án bất động nhiều năm bởi vướng ở khâu giải phóng mặt bằng. Chính vì thế mà đối với một số dự án cụ thể, nếu như có sự chủ động từ nhà nước để thực hiện thì việc này sẽ nhanh hơn,  thực hiện được các quy hoạch vùng tốt hơn. 

Ông Vũ Tiến Lộc nói rằng, có nhiều dự án quy mô lớn thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau tuy nhiên nếu để theo cơ chế thỏa thuận, giải phóng mặt bằng thì không biết đến bao giờ mới xong được. Đôi khi cũng cần có vai trò tham gia của Nhà nước. Điều quan trọng chính là cách thực hiện bởi nhà nước vẫn phải đảm bảo lợi ích của các bên tham gia.