Dự án nghệ thuật và sân chơi cộng đồng hình thành lên từ nơi vốn là bãi rác ven sông Hồng

Trong lịch sử hình thành của Hà Nội, khu vực bãi Phúc Tân - khu vực bờ ven sông Hồng từng được coi là khu "xóm liều". Vùng ven sông chân cầu Long Biên, khu vực bãi giữa vốn là nơi tập trung, cư ngụ của những người dân lao động khu vực chợ Long Biên. Theo thời gian, dân bãi Phúc Tân đông lên, hình thành một cộng đồng lớn. "Thành phố quay lưng lại với sông Hồng", khu vực này trong nhiều năm vẫn là một khu vực có chất lượng sống thấp, không được xây dựng, quản lý đồng bộ, không có sự đầu tư quy hoạch cơ sở hạ tầng mà chủ yếu là sự tự phát. 

Trước khi Thành phố Hà Nội có quy hoạch "Thành phố sông Hồng", rất nhiều nhà quy hoạch, kiến trúc sư, các họa sĩ và người dân vẫn luôn chung khát khao về việc thay đổi, tạo ra môi trường cộng đồng tốt hơn cho người dân khu vực này, đặc biệt là đối tượng trẻ em. Sân chơi cộng đồng vẫn là cái đang rất thiếu ngay cả ở những "khu vực phát triển" của Hà Nội, những khu đô thị mới được xây dựng cho nhóm cư dân có mức thu nhập tốt hơn. Nhiều ý tưởng muốn đưa khu vực ven sông thành một khu vực nghệ thuật, một không gian mang tính văn hóa bởi sự kết nối trực tiếp của khu vực này với phố cổ Hà Nội. 

Từ một nơi vốn trước kia là bãi rác, một dự án nghệ thuật từ rác tái chế và một sân chơi cộng đồng qui mô nhỏ, chi phí thấp đã được xây dựng. Hai mô hình này cho thấy, chỉ cần có ý tưởng tốt, không cần phải đầu tư quá nhiều, sân chơi đã được tạo ra, không gian sống được cải thiện, và giá trị mang lại cho cộng đồng là rất lớn.

Họa sĩ Nguyễn Thế Sơn - giám tuyển nghệ thuật, người điều hành và cũng trực tiếp tham gia dự án đã nói về ý tưởng tổng thể của Dự án nghệ thuật cộng đồng Phúc Tân – Sông Hồng trong phần giới thiệu chung về dự án: "Tiếp theo sự thành công bước đầu của dự án nghệ thuật công cộng trên phố Phùng Hưng, nhằm mang lại không gian văn hóa giải trí mới cho cộng đồng, dự án nghệ thuật công cộng trên khu vực phường Phúc Tân ven sông Hồng có thể coi là một nỗ lực tiếp theo của chính quyền trên địa bàn và nhóm họa sĩ tình nguyện.

Dự án lấy cảm hứng từ địa thế hết sức đặc trưng, là nơi giao thoa của nhiều yếu tố văn hóa lịch sử của mảnh đất Thăng Long Kẻ Chợ, từng là nơi tấp nập trên bến dưới thuyền cửa ngõ giao thương một thời của chốn kinh kỳ, từng là nơi chứng kiến những cơn lũ mỗi mùa nước lên gắn liền với ký ức của biết bao người dân nơi đây.

Một đặc điểm hết sức đặc trưng của khu vực này là tuy có vị trí ven sông Hồng lịch sử nhưng bãi Phúc Tân nói riêng cũng như khu vực chạy dọc ven sông lại chưa được ứng xử như mặt tiền thành phố như nhiều nước trên thế giới. Khu vực ven sông từ cách tiếp cận của lịch sử vẫn bị coi như mặt sau của thành phố, nơi người ta thoải mái xả rác hoặc những thứ phế thải ra đó. Chính từ bối cảnh đó nhóm họa sĩ có ý tưởng thực hiện một dự án nghệ thuật công cộng ngay trên bức tường vốn có tác dụng ngăn sự lấn chiếm của người dân nơi đây. Dự án phần lớn sử dụng những đồ rác tái chế từ vỏ chai nhựa, thùng phuy, vành lốp xe máy, ông bô xả... sử dụng các đồ rác thải từ chính nơi này và những khu xử lý tái chế khác trong thành phố để tạo ra các tác phẩm nghệ thuật sắp đặt tương tác với ngữ cảnh của sông Hồng cũng như lịch sử văn hóa phong phú của Thăng Long Kẻ chợ".

Theo họa sĩ Nguyễn Thế Sơn, dự án hi vọng có thể mang tới một điểm nhấn của thành phố, có khả năng thu hút cộng đồng cũng như mang lợi ích về văn hóa, môi trường cho người dân địa phương.

Dự án có sự tham gia của các họa sĩ Việt Nam là Nguyễn Ngọc Lâm, Vũ Xuân Đông, Nguyễn Đức Phương, Nguyễn Xuân Lam, Ưu Đàm, Trần Tuấn, Cấn Văn Ân... Hai nghệ sĩ tạo hình – họa sĩ nước ngoài tham gia vào dự án là Diego Cortizas và George Brurchett. Các họa sĩ đã cùng lên ý tưởng, và trong quá trình thực hiện các tác phẩm nghệ thuật thì những người dân ở khu vực Phúc Tân cũng đã cùng góp công sức để thi công.

Cũng tại khu vực này, một sân chơi được hình thành lên từ ý tưởng của Mạng lưới “Vì một Hà Nội đáng sống”, nhóm Sân chơi Think PlayGrounds đã khởi xướng kế hoạch tạo ra một không gian sân chơi công cộng tại phần bờ vở sông Hồng.  Sân chơi có mục đích nhằm cải thiện môi trường sống và cung cấp cho người dân, đặc biệt là trẻ em một địa điểm có thể vui chơi, hoặc tổ chức các hoạt động chung khác của cộng đồng.

Từ một bãi đất, với chi phí rất tiết kiệm, tất cả chỉ tốn tổng cộng chưa đầy 10 triệu đồng. Sau khi dự án nghệ thuật cùng sân chơi được hoàn thiện, cả một khu vực dân cư sinh động và đẹp hẳn lên. 

Sau khi Thành phố Hà Nội phê duyệt Quy hoạch phân khu đô thị 2 bên bờ sông Hồng, Hà Nội đang tiếp tục nghiên cứu phát triển khu vực bãi giữa, bãi bồi thành công viên văn hóa du lịch, biến khu vực này thành địa điểm văn hóa, khai thác tốt tiềm năng lợi thế về vẻ đẹp tự nhiên và các ưu thế văn hóa đang lưu giữ.