Đồng loạt giảm sàn sau nhịp hồi mạnh, cổ phiếu thép còn phải đối mặt những khó khăn nào phía trước?

Theo Nhịp sống thị trường, chứng khoán trong nước vừa trải qua một phiên điều chỉnh có sức nặng khi VN-Index giảm gần 45 điểm (-4,11%), mạnh nhất trong gần 6 tháng kể từ ngày 13/6 đến nay. Sắc đỏ bao trùm hầu hết các nhóm ngành quan trọng, thậm chí một loạt cổ phiếu thép còn "trắng sàn". Những cái tên như HPG, HSG, NKG, SMC, TLH, VGS,... đều giảm hết biên độ khi chỉ có POM là mã hiếm hoi ngược dòng tăng trần.

Có thể thấy, áp lực chốt lời mạnh sau giai đoạn phục hồi từ đáy là một trong những nguyên nhân khiến các cổ phiếu thép giảm sâu trong phiên hôm nay. Nếu so với mức đáy dài hạn xác nhận vào hồi giữa tháng 11, các cổ phiếu như HPG (+52%), HSG (+67%), NKG (+69%), SMC (+49%), TLH (+54%),... đều đã phục hồi mạnh hàn chục phần trăm.

Định giá rơi xuống mức thấp khó tin sau giai đoạn giảm triền miên có thể đã thúc đẩy dòng tiền bắt đáy nhập cuộc trên nhóm thép trong thời gian gần đây. Trước nhịp hồi mạnh thời gian vừa qua, hầu hết các cổ phiếu thép đều đã rơi xuống giá trị sổ sách như HPG, HSG, NKG, SMC, TLH,... Mặc dù đã có sự hồi mạnh nhưng các cổ phiếu thép vẫn còn giảm rất sâu so với mức đỉnh cách đây 1 năm.

Bên cạnh áp lực chốt lời, thông tin về sản lượng bán thép của Hòa Phát giảm mạnh cũng gây ảnh hưởng đáng kể đến diễn biến của cổ phiếu. Cụ thể, trong tháng 11/2022, Hòa Phát ghi nhận 384.000 tấn thép thô, giảm 43% so với cùng kỳ. Bán hàng các sản phẩm thép đạt mức 443.000 tấn, giảm 30% so với cùng kỳ và đây cũng là mức thấp nhất kể từ tháng 2/2021. Ngoài ra, thép xây dựng và thép cuộn cán nóng (HRC) đạt 252.000 tấn và 180.000 tấn, lần lượt giảm 7% và 12% so với cùng kỳ.

Theo đánh giá từ phía Hòa Phát, nhìn chung nhu cầu của thị trường trong và ngoài nước với các sản phẩm thép vẫn chưa được cải thiện. Đây là nguyên nhân chính khiến tổng lượng tiêu thụ giảm xuống mức thấp nhất kể từ đầu năm. Mặc dù tiêu thụ thép xây dựng trong nước phục hồi nhẹ so với tháng trước đó nhưng thị trường xuất khẩu vẫn giảm hơn 70% so với cùng kỳ. Cùng với đó, việc tiêu thụ các sản phẩm thép hạ nguồn xung gặp khó khăn do thị trường trầm lắng.

Còn nhiều khó khăn phía trước

Bên cạnh sự hạ nhiệt của thị trường bất động sản nhà ở tại Việt Nam, ngành thép trong nước còn phải chống chịu tác động từ những khó khăn như: Giá nguyên liệu đầu vào (bao gồm than cốc và thép phế) ở mức cao và nhu cầu thép toàn cầu sụt giảm, gây khó khăn cho hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp thép của Việt Nam.

Chứng khoán VNDirect cho rằng, mặc dù việc giải ngân đầu tư công được kỳ vọng sẽ tăng tốc trong những quý tiếp theo, tổng nhu cầu thép trong nước tăng trưởng âm một chữ số vào năm 2023. Cụ thể, sản lượng tiêu thụ thép xây dựng và tôn mạ được dự báo sẽ cùng giảm 3% so với cùng kỳ trong năm 2023.

Từ cuối tháng 9 tới nay, nhiều doanh nghiệp thép cũng đã công bố kế hoạch cắt giảm sản lượng lớn, đơn cử như Pomina thông báo đóng cửa lò cao POM 2 bắt đầu từ ngày 25/9/2022; hay Công ty TNHH Thép miền Nam đã phải cho nhân viên nghỉ luân phiên theo kế hoạch ngừng sản xuất trong quý 4/2022; các nhà sản xuất tôn mạ lớn đã tạm ngừng một số dây chuyền sản xuất.

Hay như "ông lớn" Hòa Phát cũng có kế hoạch đóng cửa 2 lò cao (trong 3 lò) tại nhà máy Hải Dương cùng với 2 lò cao (trong 4 lò) tại Khu liên hợp gang thép Dung Quất (KLHDQ) vào hồi tháng 11/2022. Nếu nhu cầu tiếp tục yếu hơn kỳ vọng thì trong tháng cuối năm, Hòa Phát sẽ xem xét đóng cửa thêm 1 lò cao nữa vào tháng 12/2022 này. Với kế hoạch đóng cửa 5/7 lò cao tại hai khu liên hợp sản xuất thép, đây là thông điệp rất tiêu cực của ban lãnh đạo HPG về nhu cầu thép trong ngắn hạn.

Ngoài ra, xu hướng tăng lãi suất trong thời gian qua cũng có tác động đáng kể đến các doanh nghiệp thép khi hầu hết đều đang trong vị thế nợ vay ròng tại thời điểm cuối quý 3. Chi phí lãi vay tăng có thể sẽ ăn mòn lợi nhuận của ngành thép trong môi trường lãi suất cao hơn. Dù vậy, tỷ lệ nợ vay ròng/vốn chủ sở hữu của các doanh nghiệp thép vẫn đang tốt hơn so với giai đoạn 2010-2019.

Những tín hiệu tích cực dần xuất hiện

Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng đội ngũ phân tích VNDirect cho rằng một số tín hiệu tích cực đã dần xuất hiện, có thể là tiền để để ngành thép được cải thiện. Chẳng hạn, dự báo giá than cốc sẽ giảm từ mức 420 USD/tấn của năm 2022 lần lượt xuống mức 258-220 USD/tấn trong năm 2023-2024 khi các mỏ than cốc được hoạt động trở lại bình thường, ngoài ra giá quặng sắt cũng được dự báo giảm dần trong dài hạn từ mức trung bình 110 USD/tấn trong năm 2022 lần lượt xuống 90-70 USD/tấn trong năm 2023-2024.

Cùng với đó, việc Trung Quốc gỡ bỏ giãn cách xã hội sẽ kích thích nhu cầu thép toàn cầu cũng như việc đẩy mạnh phát triển cơ sở hạ tầng của Việt Nam có thể sẽ bù đắp phần nào cho việt thị trường bất động sản trì trệ. Bất chấp việc giá thép trong tháng 10 và tháng 11 tiếp tục giảm, VNDirect vẫn kỳ vọng biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp thép sẽ hồi phục từ quý 4/2022 khi hầu hết hàng tồn kho giá cao đã được ghi nhận vào giá vốn hàng bán của quý trước đó.

VNDirect cho biết, các doanh nghiệp thép đã giảm mức tồn khi xuống chỉ còn 2-3 tháng trong quý 2 so với mức 4-5 tháng hồi cuối quý 2. Điều này được cho là sẽ làm giảm rủi ro từ việc trích lập giảm giá hàng tồn kho. Thêm vào đó, việc giá giao ngay của các nguyên vật liệu đầu vào (bao gồm quặng sắt, than cốc, thép phế) cũng đang dần trở về mức trung bình. Do đó, VNDirect nhận định lợi nhuận của các doanh nghiệp thép sẽ sớm chạm đáy, dù tốc độ phục hồi sẽ khá chậm do nhu cầu suy yếu.