Đơn tố cáo là gì? Phân biệt tố cáo với những khái niệm khác

Khái niệm Đơn tố cáo là gì? 

Quy định tại Điều 2 Luật tố cáo : “Tố cáo là việc công dân theo thủ tục do Luật này quy định báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức” (Trích nguồn pháp luật) 

Thực chất, việc tố giác tội phạm về bản chất là việc chúng ta thể hiện mối quan hệ giữa công dân và nhà nước, người tố cáo sẽ báo cáo cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật, gây thiệt hại hoặc đe dọa lợi ích của nhà nước và công dân. Ngoài việc tố giác, người dân có quyền khiếu nại đến cơ quan có thẩm quyền. 

Bản chất của tố cáo 

Thứ nhất, chủ thể tố cáo là một công dân bình thường. Điều này có giá trị trong việc cá thể hóa trách nhiệm của người tố giác, nếu họ cố tình tố cáo sai sự thật thì tùy theo tính chất và mức độ sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật. 

Thứ hai, khi đối tượng tố cáo là hành vi vi phạm pháp luật gây thiệt hại, đe dọa đến lợi ích quốc gia, lợi ích của công dân, tổ chức, thì luật sư giao dịch với thân chủ cần cẩn thận.

Có hai hành vi bị coi là bất hợp pháp: 

- Vi phạm của cán bộ, nhân viên trong thi hành công vụ

- Vi phạm pháp luật quản lý nhà nước trên các lĩnh vực. 

Thứ ba, cơ quan có thẩm quyền xử lý tố cáo là cơ quan nhà nước có thẩm quyền. 

Thứ tư, trình tự, thủ tục xử lý tố cáo:

- Tiếp nhận và xử lý thông tin 

- Xác minh nội dung

- Kết luận nội dung tố cáo

- Thông báo kết luận và ra quyết định xử lý.

Thứ năm, kết quả của tố cáo: nếu một cá nhân bị buộc tội vi phạm pháp luật, biện pháp sẽ được thực hiện theo khuyến nghị của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Nếu hành vi vi phạm pháp luật có dấu hiệu  phạm tội thì sẽ chuyển sang cơ quan điều tra hoặc viện kiểm sát.

Trong trường hợp, nếu bị can không vi phạm pháp luật thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải thông báo bằng văn bản để họ khôi phục quyền lợi hợp pháp. Đồng thời, phải xử lý người cố ý tố cáo sai sự thật.

Các mối quan hệ pháp lý phát sinh từ quá trình tố cáo 

Các mối quan hệ pháp luật phát sinh khi có người tố cáo một hành vi vi phạm pháp luật bao gồm: 

Người tố cáo: Họ là những công dân tích cực thực hiện quyền được báo cáo. Khi báo cáo,  phải đảm bảo tuyệt đối về tính xác thực và chính xác của vụ việc đã báo. Đồng thời, họ cũng phải chịu trách nhiệm về những thông tin được cung cấp trong việc lên án. Quan hệ pháp lý phát sinh từ quá trình rút tiền Điều 122 Bộ luật Hình sự ban hành năm 1999 quy định rằng người tố giác tội cố ý đưa tin sai sự thật có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự và phải chịu trách nhiệm về tội phỉ báng.

Người bị tố cáo: Đối tượng có thể là cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân thực hiện hành vi bị kiểm điểm. Họ là những người bị coi là vi phạm pháp luật, đe dọa, thiệt hại nhất định đến lợi ích quốc gia, cơ quan, tổ chức nhà nước hoặc quyền, lợi ích hợp pháp của công dân.

Người giải quyết tố cáo: các cá nhân, cơ quan, tổ chức có thẩm quyền trong việc giải quyết biện pháp giải quyết tố cáo thiết thực, gồm: Tiếp nhận, xác minh, kết luận, xử lý tố cáo.

Những nội dung thường xuất hiện trong đơn tố cáo

- Tố cáo, lên án cán bộ, công chức làm việc trong cơ quan nhà nước có hành vi vi phạm pháp luật trong quá trình thi hành công vụ 

- Tố cáo những bất thường, sai phạm trong việc quản lý các thể chế, bao gồm cả các cơ quan hành chính nhà nước

- Vạch trần cán bộ, công chức vi phạm đạo đức, lối sống

Có rất nhiều thứ để báo cáo. Tuy nhiên, người tố cáo có thể gặp phải những rủi ro nhất định nếu không cẩn trọng khi thực hiện quyền tố cáo. Họ có thể bị bị cáo đe dọa, tấn công và trả thù.

Chính vì vậy công dân cần thực hiện quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền bảo vệ. Ngoài ra, công dân được khuyến khích và khen thưởng nếu hành động lên án giúp xây dựng điều gì đó tốt đẹp. Điều này đã được quy định tại Nghị định số 7/2012/NĐ.

Phân biệt tố cáo với tố giác qua khái niệm 

Khái niệm tố cáo

Theo từ điển tiếng Việt, tố cáo là “báo cho mọi người hoặc cơ quan có thẩm quyền biết người hoặc hành động phạm pháp nào đó”, “vạch trần hành động xấu xa, phạm pháp hay tội ác trước cơ quan có thẩm quyền hoặc trước dư luận”. 

Theo Bộ luật Tố cáo: tố cáo là “việc cá nhân theo thủ tục quy định của Luật này báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân” (Điều 2, Luật Tố cáo 2018) 

Khái niệm tố giác 

Theo Từ điển Tiếng Việt, tố giác là: “Báo cho cơ quan chính quyền biết người hoặc hành động phạm pháp nào đó”. 

Điều 144 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015: “Tố giác về tội phạm là việc cá nhân phát hiện và tố cáo hành vi có dấu hiệu tội phạm với cơ quan có thẩm quyền”. Khi báo tin về người phạm tội thì người tố giác có thể thực hiện bằng văn bản hoặc bằng lời nói. 

Nếu cố tình khai báo hoặc thông tin sai sự thật, người tố giác sẽ bị xử lý, xử phạt hành chính hoặc nghiêm trọng hơn là truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật, tùy theo mức độ, tính chất hành vi vi phạm pháp luật (Khoản 4, Điều 5 của Bộ luật tố tụng 2015). 

Phân biệt tố cáo với tố giác qua chủ thể và đối tượng 

Người tố giác là chủ thể có tên và địa chỉ cụ thể,  là cá nhân cho rằng hành vi vi phạm pháp luật đã xảy ra hoặc có khả năng cấu thành tội phạm. Do không phải là nguồn thông tin xác lập nên việc khiển trách chỉ được xem như một hình thức thông tin, chỉ ra những dấu hiệu, sự việc sai phạm để cơ quan này xem xét, điều tra. 

Đối tượng của tố cáo là những hành vi vi phạm pháp luật trên mọi lĩnh vực, đồng thời các đối tượng này không bị phân biệt về tính chất và mức độ vi phạm. Đối tượng của tố giác là các hành vi vi phạm pháp luật có thể cấu thành tội phạm, chỉ có các dấu hiệu bất hợp pháp có thể xảy ra và chưa được xác minh.

Lời kết

Bài viết đã cung cấp những thông tin cơ bản về Tố cáo là gì? Đơn tố cáo là gì? Qua đó, ta hiểu rõ rằng, Tố cáo  vừa  là quyền của công dân được báo cáo, được lên án vừa là nghĩa vụ của công dân góp phần củng cố bộ máy nhà nước thêm vững chắc.