Đánh thuế bất động sản theo quy mô sở hữu

Tiếp tục “nóng” chuyện đánh thuế bất động sản

Mới đây, đề xuất thí điểm đánh thuế bất động sản thứ hai của TP. Hồ Chí Minh tiếp tục gây xôn xao dư luận và có nhiều tranh cãi vì đây là một vấn đề khá nhạy cảm. Cụ thể, Tờ trình gửi Chính phủ của TP. Hồ Chí Minh, việc đánh thuế để nhằm hạn chế nạn đầu cơ, kéo giá bất động sản xuống. Trước đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ký quyết định phê duyệt Chương trình hành động triển khai thực hiện chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030.

Từ nhiều năm trước, câu chuyện đánh thuế tài sản đã có dự thảo và đề xuất tuy nhiên vẫn “dậm chân tại chỗ” do chưa có tiếng nói chung từ  các nhà quản lý, chuyên gia cũng như các nhà đầu tư.

Nhận xét về vấn đề này, quan điểm của TS. Bùi Ngọc Sơn, chuyên gia kinh tế, Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới cho rằng, việc đánh thuế bất động sản và nhà ở phải xét dựa trên quy mô bất động sản, số lượng bất động sản và chất lượng bất động sản. Những phương diện này sẽ tạo ra nguồn thu ổn định cho chính quyền, giúp ngăn chặn các vấn đề đầu cơ.

“Về mặt tài nguyên, đất đai là một loại hàng hóa rất đặc biệt và không thể sản xuất sinh ra đất tiếp được, trong khi dân cư lại không ngừng tăng lên. Nếu chúng ta không áp dụng loại thuế này thì mức độ sử dụng tài nguyên của những người chuyên tích tụ đất đai cứ thế tăng lên, phần thừa còn lại sẽ rất ít. Như vậy, việc sử dụng tài nguyên không được hiệu quả do đất đai không được buôn bán lưu thông ra ngoài thị trường và bị dồn cục lại”, ông Sơn nói.

Cũng theo vị chuyên gia này, nếu không đánh thuế bất động sản và nhà ở thì giá cả rất khó giảm mà chỉ tiếp tục tăng lên và kích thích tình trạng đầu cơ đất đai phát triển dữ đội. Khi đó, các công ty hay các gia đình đều chỉ quy đổi tiền sang đất đai, nhà ở sẽ dấy lên hiện tượng “sùng bái” bất động sản. Khi hiện tượng đầu cơ tăng cao sẽ làm hủy hoại tất cả các hoạt động của nền kinh tế. Mọi vốn liếng của con người thay vì được đưa vào công nghệ hoạt động sản xuất các vật phẩm thì lại “chôn” vào đất.

Nói về hậu quả của việc đầu cơ này, ông Sơn chia sẻ: “Về mặt xã hội, những người không có cơ may sở hữu bất động sản sẽ càng ngày càng vô vọng khó có thể có nhà ở. Điều này gây nên bất bình đẳng trong xã hội ghê gớm, trong khi nhiều người sở hữu bất động sản để cỏ mọc thì những người còn lại không bao giờ có thể tiếp cận được đất đai. Điều này làm cho các bất ổn về chính trị - xã hội sẽ càng ngày càng lớn và mất kiểm soát”.

Theo góc độ của những chuyên gia ủng hộ việc đánh thuế thì việc để tình trạng những người có tiền tiếp tục đầu cơ đất đai, tích trữ đất đai thì về lâu về dài sẽ giết chết nền kinh tế và xã hội. Điều này sẽ gây ra mối nguy hiểm lớn cho đất nước mình. Do đó, hiện nay rất nhiều người đang đặt hy vọng vào việc thí điểm đánh thuế bất động sản của TP. Hồ Chí Minh sẽ mang lại nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, việc đánh thuế này cũng cần phải cân đó đong đếm những giải pháp để phù hợp với thực tiễn.

Áp dụng đánh thuế bất động sản cần phải xét trên nhiều tiêu chí

Theo TS. Bùi Ngọc Sơn, việc đánh thuế bất động sản phải dựa trên quy mô. Tức là, cần phải xác định một mức độ diện tích sở hữu bất động sản, nếu vượt quá mức độ diện tích đó thì sẽ phải đánh thuế chứ không nên chỉ dựa vào số lượng để đánh thuế.

“Việc áp dụng đánh thuế như vậy sẽ có các tiêu chí như về quy mô; số lượng; mức độ về địa tô. Đối với những mảnh đất càng có mức độ giá trị lớn, có độ ‘hot’ thì càng phải đánh thuế lớn hơn. Khi đã có những định nghĩa cụ thể thì bất kể ai sở hữu bất động sản cũng có thể dựa vào các tiêu chí trên để xem xét có bị đánh thuế hay không. Điều này mới tạo ra được sự luân chuyển, Nhà nước mới có nguồn thu”, ông Sơn nhận định.

Tuy nhiên, để thực hiện việc này một cách hiệu quả thì theo ông Sơn, trước hết cần phải xây dựng đạo luật xác định các tiêu chuẩn và định nghĩa về bất động sản, giá trị bất động sản, sở hữu bất động sản, chịu thuế,…

Ông Sơn cho rằng: “Để có được những đạo luật trên thì cũng không nên mất nhiều thời gian để ngồi nghĩ mà đây là những sản phẩm đã được hoàn thiện tại các nước phát triển như Mỹ, Anh, Úc,… Chúng ta có thể học tập và sử dụng phương pháp là ‘nhập khẩu’ về Việt Nam”.

Điều quan trọng là việc sử dụng phương pháp này sao cho phù hợp với đất nước Việt Nam và chỉnh sửa lại sao cho khớp và căn cứ vào bộ Luật này để xây dựng cơ sở nền tảng pháp lý, dữ liệu,… Đây là cách để đưa việc áp dụng thuế bất động sản đi vào thực tiễn.

Hiện nay, Việt Nam vẫn còn nhiều bất cập và khó khăn như thiếu những định nghĩa, luật pháp còn chồng chéo, cơ sở dữ liệu chưa có. Bên cạnh đó, việc đề nghị đánh thuế bất động sản dù nhiều lần được áp dụng nhưng lại bị hủy là do những người đưa ra quyết định này lại là những người sở hữu nhiều bất động sản nhất. Đây cũng chính là khó khăn lớn liên quan đến vấn đề xung đột lợi ích.

Bên cạnh đó, dưới góc độ của nhiều nhà đầu tư thường mang tâm lý việc đánh thuế sẽ làm hạn chế nhu cầu mua nhà của nhiều gia đình. Khi mà bất kể bậc làm cha, làm mẹ nào cũng mong muốn mua nhà tích trữ để dành cho con cái. Nhiều khả năng những người mua nhà sẽ tìm cách lách luật bằng cách chia tài sản nhỏ ra cho con cái luôn, mà thực chất là tài sản của bố mẹ. Điều này cũng gây khó khăn trong việc quản lý.

Chính vì thế, theo các chuyên gia, việc áp dụng đánh thuế bất động sản vẫn cần lấy ý kiến rộng rãi và có những đề xuất, đóng góp giải pháp sao cho hợp lý và hiệu quả.