Cơn ác mộng đối với nền kinh tế Mỹ

Theo VnEconomy, theo một cuộc khảo sát kinh tế mới đây của tờ Wall Street Journal cho biết khả năng xảy ra suy thoái Mỹ trong 12 tháng tới là 28%, so với mức 18% vào tháng 1 năm nay và 13% của năm ngoái.

Chuyên gia kinh tế trưởng Joe Brusuelas của RSM US LLP đã phát biểu rằng: "Nguy cơ suy thoái kinh tế Mỹ đang tăng lên do một loạt cú sốc nguồn cung xảy ra trong nền kinh tế, trước bối cảnh Cục Dự trữ Liên bang Mỹ nâng lãi suất lên để chống lạm phát".

Lạm phát leo thang trong bối cảnh đà tăng trưởng sụt giảm

Trong cuộc khảo sát trên, các chuyên gia kinh tế đã mạnh tay cắt giảm dự báo tăng trưởng kinh tế Mỹ trong năm nay. Theo đó, dự báo tổng sản phẩm trong nước (GDP) của Mỹ sau khi điều chỉnh theo lạm phát tăng 2,6% trong quý 4 năm nay so với cùng kỳ năm ngoái.

Mức dự báo tăng này giảm tròn 1 điểm phần trăm so với dự báo được đưa ra cách đây nửa năm, dù vậy, mức này ghi nhận vẫn cao hơn mức tăng trưởng bình quân hàng năm 2,2% của nền kinh tế lớn nhất thế giới trong 10 năm trước khi xảy ra đại dịch toàn cầu Covid-19.

Nguy cơ xảy ra suy thoái không xuất hiện một mình mà đi kèm là lạm phát cao tới mức đáng báo động. Theo một báo cáo mới nhất từ Bộ Lao động Mỹ, chỉ số tiêu dùng (CPI) của quốc gia này trong tháng 3 năm 2020 tăng 7,9% so với cùng kỳ năm ngoái, ghi nhận mức tăng trưởng cao nhất kể từ tháng 1/1981.

Tình trạng này đã đặt Fed vào một thế khó: Fed muốn nền kinh tế "hạ nhiệt" tới mức đủ kéo lạm phát xuống nhưng chỉ cần hơi mạnh tay là sẽ khiến đầu tư giảm sút và nạn thất nghiệp tăng vọt.

Khả năng kinh tế Mỹ suy thoái hiện nay đã thấp hơn so với mức gần 35% vào tháng 9 năm 2019. Tại thời điểm đó, nền kinh tế Mỹ giảm tốc do Fed nâng lãi suất trong năm 2018 và do chiến tranh thương mại Mỹ - Trung.

Vài tháng sau đó, Fed đã phải vực dậy đà tăng trưởng bằng cách khởi động chu kỳ cắt giảm lãi suất đầu tiên kể từ năm 2008.

Vào tháng trước, Fed đã có đợt tăng lãi suất lần đầu tiên kể từ năm 2018, với mức tăng 0,25 điểm phần trăm, và dự báo có thêm 5 - 6 lần nâng nữa trong năm nay.

Trong đó, Fed đã không loại trừ khả năng có ít nhất một đợt nâng lãi suất với bước nhảy 0,5 điểm phần trăm, điều chưa từng có tiền lệ kể từ năm 2000. Nếu thật sự xảy ra, đây sẽ là chu kỳ thắt chặt chính sách tiền tệ quyết liệt nhất trong 15 năm trở lại đây của Fed.

Trong cuộc khảo sát của Wall Street Journal, có khoảng 84% chuyên gia được hỏi đã cho biết rằng Fed sẽ nâng lãi suất 0,5 điểm phần trăm trong cuộc họp vào đầu tháng 5. Hơn 57% dự báo Fed sẽ có thêm ít nhất hai lần nâng lãi suất như vậy nữa trong thời gian tính tới hết năm 2022.

Các chuyên gia trong cuộc khảo sát dự báo rằng trung bình Fed sẽ nâng lãi suất lên mức 2,125% vào cuối năm 2022 và lên 2,875% vào cuối năm 2023. Các mức dự báo này gần sát với dự báo mà Fed đã đưa ra.

Mặc dù vậy, các chuyên gia đã dự báo lạm phát tại Mỹ vẫn tiếp tục cao chóng mặt. Tính bình quân, họ cho rằng lạm phát sẽ ở mức 7,5% trong tháng 6 năm nay và sẽ giảm dần về mức 5,5% vào tháng 12 - mức tăng vẫn còn cao. Tới năm 2023, lạm phát được dự báo sẽ giảm về mức 2,9%, vẫn cao hơn nhiều so với mục tiêu lạm phát 2% mà Fed đã đề ra.

Nguyên nhân dẫn tới lạm phát tăng cao

Có khoảng 35% số chuyên gia đã tham dự khảo sát cho rằng giá hàng hoá cơ bản, lương thực - thực phẩm và xăng dầu tăng cao là nguyên nhân chính khiến đà lạm phát leo thang tại Mỹ. Khoảng 15% số chuyên gia đã đổ lỗi cho xung đột vũ trang giữa Nga và Ukraine.

Trong số này, chuyên gia Amy Crews Cutts của AC Cutts & Associates LLC lo ngại lạm phát tại Mỹ vẫn sẽ duy trì ở mức cao như hiện nay và kéo dài vì giá hàng hoá cơ bản trong tương lai sẽ không sớm hạ nhiệt trong bối cảnh cuộc chiến giữa Nga và Ukraine chưa kết thúc.

Bà Cutts cho rằng việc Fed nâng lãi suất sẽ không có nhiều tác dụng trong việc kiềm chế giá hàng hoá cơ bản, nhưng cũng nhấn mạnh rằng tốc độ lạm phát hiện nay đã khiến Fed không còn lựa chọn nào khác.

Vị chuyên gia này còn cho rằng: "Bị nhìn nhận là không quyết liệt chống lại lạm phát sẽ là một thất bại về mặt chính trị. Fed không thể làm gì khác ngoài việc phải thắt chặt chính sách tiền tệ. Việc Fed có động thái chống lạm phát sẽ sớm dẫn tới một cuộc suy thoái kinh tế, vị chuyên gia này cho rằng khả năng kinh tế Mỹ sẽ rơi vào suy thoái trong tháng 12 tới ở mức 70%.

20% số chuyên gia tham gia vào cuộc khảo sát cho rằng tăng trưởng tiền lương và thị trường lao động thắt chặt là nguyên nhân lớn đẩy giá cả trong nền kinh tế Mỹ lên cao.

Chiến lược gia cấp cao Philip Marey của Rabobank phát biểu rằng: "Cuộc khủng hoảng ở Ukraine sẽ tạo ra một sự thay đổi về vấn đề lạm phát trong ngắn hạn, nhưng vòng xoáy tăng lương mới chính là mối đe doạ lâu dài đối với sự ổn định giá cả".

Trong tình hình đó, người lao động được trả mức lương ngày càng cao hơn để bắt kịp với sự tăng giá, và rồi mức lương cao đó lại khiến nhiều doanh nghiệp phải tăng giá bán sản phẩm của mình.

Theo ông Marey, quá trình này đã diễn ra rồi nên Fed sẽ buộc phải tăng lãi suất lên mức có thể dẫn tới suy thoái kinh tế mới có thể tạm dừng được đà tăng của lạm phát.

Chuyên gia kinh tế Robert Fry của Robert Fry Economics LLC cho rằng khả năng suy thoái kinh tế Mỹ trong 1 năm tới chỉ ở mức 15% nhưng trong 2 năm có thể sẽ vượt ngưỡng 50%. Ông Fry dự đoán nền kinh tế Mỹ sẽ suy thoái trong 3 quý bắt đầu từ quý 4/2023.

Ông Fry cho biết: "Vấn đề nằm ở sự dư thừa nhu cầu bắt nguồn từ chính sách tài khoá và tiền tệ trong năm ngoái, Fed càng chần chừ trong việc kiểm soát đà tăng của lạm phát thì sự suy thoái sẽ càng lún sâu hơn".

Nguy cơ suy thoái của nền kinh tế Mỹ đã rõ nhưng phần lớn chuyên gia tham gia vào cuộc khảo sát (với tỷ lệ 63%) vẫn cho rằng Fed thành công trong việc giảm căng thẳng cho nền kinh tế.

Một số chuyên gia cho rằng nền kinh tế Mỹ hiện nay đã ở một vị thế vững vàng để có thể chống chọi với chính sách thắt chặt tiền tệ, vì tỷ lệ thất nghiệp hiện đang ở gần mức thấp kỷ lục, thu nhập của người lao động vẫn tăng đều và mức vay nợ tương đối thấp của người dân Mỹ.

Mặc dù vậy, câu chuyện suy thoái kinh tế là vấn đề được giới đầu tư và nhiều nhà dự báo nhắc tới nhiều nhất trong thời gian gần đây. Trong báo cáo hôm 5/4 vừa qua của Ngân hàng Đức Deutsche Bank đã cảnh báo kinh tế Mỹ có thể sẽ bị suy thoái từ cuối năm 2023 do chính sách tiền tệ thắt chặt.