Cổ nhân dạy “Thánh nhân đãi kẻ khù khờ”: Khôn ngoan cho lắm lại ra hại mình

Trong “Duyệt vi thảo đường bút ký” có ghi chép lại một câu chuyện như sau: Tại một làng quê nọ ở Hồ Mục Đình có một phú ông. Cuộc sống của phú ông này rất an nhàn thoải mái, lúc nào cũng ung dung tự tại, thường xuyên đóng cửa không kết giao với người khác. Chính vì thế, mọi người hiếm khi có thể nhìn thấy được ông và họ cũng không thích ông một chút nào.

Điều đáng nói, phú ông này dù không giỏi về kinh doanh buôn bán nhưng của cải lúc nào cũng dư thừa. Người đàn ông này lại giỏi về các thuật dưỡng sinh trị bệnh và hiếm khi bị ốm. Dù có gặp tai họa gì đi chăng nữa, ông cũng có thể dễ dàng chuyển từ dữ sang lành, chuyển họa thành phúc. Cho đến một ngày, một người hầu trong nhà ông bỗng treo cổ tự tử. Quan huyện nghe tin vô cùng vui mừng vì cho rằng cuối cùng tai họa cũng đã đến nhà phú ông này. Vì thế, quan huyện vội vàng báo sự việc này lên quan lớn cấp trên. Nghe xong, quan lớn cấp trên cũng vui mừng không kém, lập tức đưa người đến hiện trường để điều tra vụ án.

Đến khi khám nghiệm tử thi, tay chân của người hầu này bỗng nhiên động đậy. Khi mọi người vẫn chưa hết ngạc nhiên thì người hầu còn vươn vai, một lúc sau thì hoàn toàn tỉnh táo rồi trở mình ngồi dậy.

“Thánh nhân đãi kẻ khù khờ” là có nguyên nhân cả

Sự tình quá đỗi bất ngờ nên quan phủ định ép cung người hầu này, hòng thêu dệt tội danh để tìm cách vu tội cho phú ông. Quan phủ hỏi người hầu, liệu có phải vì ngươi bị gian dâm nên mới treo cổ tự vẫn? Tuy nhiên, người hầu này đã nhanh chóng dập đầu xuống đất và trả lời hoàn toàn ngược lại:

"Bẩm quan lớn, thê thiếp của ông chủ nhà con đều đẹp như hoa như ngọc, đẹp tựa tiên nữ trên trời, sao ông chủ có tình ý với con được chứ? Mà cho dù ông chủ có tình ý với con, con hẳn phải vui mừng khôn xiết, con mong còn không được thì tại sao phải đi tự tử? Thực tế sự việc là do con nghe nói cha mình bị quan phủ đánh chết không rõ lý do, lòng đau thương phẫn uất không thể nào diễn tả được nên mới tìm đến cái chết trong lúc căm giận, chứ không hề có nguyên nhân gì khác".

Nghe xong, quan phủ chỉ còn cách chán nản bỏ về. Điều đáng nói, những sự việc chuyển biến từ nguy thành an, gặp nạn hóa phúc này phú ông đã gặp rất nhiều. Người dân trong thôn đều thắc mắc, phú ông này ngu ngốc như thế tại sao lại thường xuyên gặp may mắn như vậy? Một vị cao nhân ở trong thôn vốn am tường mọi chuyện, thấu hiểu được quy luật âm dương sau khi được mọi người hỏi chuyện phú ông đã trả lời rằng: "Mọi người lầm rồi, may mắn của phú ông chính là đến từ sự ngu ngốc của ông".

Khi mọi người vẫn còn ngạc nhiên, vị cao nhân này tiếp tục: "Kiếp trước, vị phú ông này là một người đốn củi hết sức bình thường ở chân núi. Ông chất phác giản dị, đối nhân xử thế hài hòa lại rất kiệm lời, không hề so đo tính toán thiệt hơn. Ông không có tâm tranh đấu được hay mất và luôn giữ tâm thế bình thản với mọi chuyện. Ông cũng không có tâm oán hận hay thù ghét ai, mọi việc đều đúng kiểu thuận theo tự nhiên, không có thiên lệch hay tư tâm.

Khi người khác ức hiếp và lừa gạt, ông vẫn không tính toán thiệt hơn hoặc tranh đấu với người ta làm gì. Người khác có phỉ báng nhục mạ, ông cũng không tức giận hay phẫn nộ. Người ta có lập mưu hãm hại ông, ông cũng không có tâm thù hận mà đi trả thù. Vì thế, ông đã trải qua một đời bình bình lặng lặng, hết sức bình thường, dù không làm nên việc gì to tát nhưng tâm tính tốt đẹp và thiện niệm của ông đã được thần linh khen ngợi và chúc phúc. Đến kiếp này, ông trở thành người có nhiều phúc báo và gặp nhiều may mắn như thế. Có thể nói, dáng vẻ hơi ngu ngốc và không mưu mô của ông ở kiếp này là bản tính vốn có của ông từ kiếp trước. Đến kiếp này, phú ông vẫn không thay đổi cái gốc thiện lương trong tâm tính của mình. Mọi người cứ nghi ngờ ông ấy, không hiểu tại sau ông ấy lại may mắn như thế là do chưa hiểu quy luật của Trời đất mà thôi!"

‘Khôn mà hiểm độc là khôn dại’

Lúc sinh thời, Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm có nói rằng: “Khôn mà hiểm độc là khôn dại; Dại ấy hiền lành, ấy dại khôn”. Trong cuộc sống ngày nay, con người quá đề cao sự khôn ngoan mà bất chấp đạo lý, mong muốn phải giành được những điều trước mắt mà khiến công đức tổn hại lúc nào không hay. Nhiều người “ngốc” nhưng không phải là ngốc thực sự, chẳng qua là do họ coi nhẹ tiền tài vật chất, chú trọng vào cuộc sống tâm hồn hơn. Thế nhưng, ‘trên đầu ba thước có Thần linh’ sẽ không có ai phải chịu thiệt, mà nếu có, người xưa nói chịu thiệt là phúc cũng là vì thế. 

Thời nhà Tống, Lý Sỹ Hành trong một lần phụng mệnh triều đình đi sứ Triều Tiên có phụ tá đi cùng là võ tướng Dư Anh. Sau khi hoàn thành sứ mệnh, Triều Tiên có biếu tặng rất nhiều vật phẩm nhưng Lý Sỹ Hành không quan tâm hay để ý. Ông giao hết cho Dư Anh xử lý, cũng không quan tâm rằng vật phẩm của mình nhiều ít thế nào, giá trị ra sao. 

Trên đường trở về, Dư Anh thấy ở đáy thuyền có một chỗ bị thấm nước nên lo lắng, sợ vật phẩm của mình sẽ bị nước vào khiến cho ẩm ướt. Vì thế, ông lấy toàn bộ tơ lụa gấm vóc của Lý Sỹ Hành được tặng để lót ở đáy thuyền rồi đặt những vật phẩm mà mình được tặng lên trên. Thế nhưng, khi thuyền đi ra giữa biển khơi rộng lớn, sóng gió bỗng nổi lên cuồn cuộn như muốn nhấn chìm cả con thuyền. Con thuyền chở quá nhiều vật phẩm, sức nặng của nó khiến tình hình lại càng trở nên nguy cấp. Không còn cách nào khác, thuyền trưởng yêu cầu Dư Anh phải vứt bỏ hết những vật phẩm đó đi để thuyền nhẹ hơn, nếu không con thuyền có thể sẽ bị lật và mọi người trên thuyền sẽ không thể sống sót. 

Lúc này, Dư Anh cũng vô cùng hoảng loạn, vội vội vàng vàng vơ những vật phẩm trên thuyền ném hết xuống biển. Khi những vật phẩm này ném xuống thuyền được khoảng một nửa, sóng gió cũng bất ngờ ngừng lại. Không bao lâu sau, con thuyền cũng đã ổn định trở lại và họ đã thoát nạn, bình yên vô sự. Về sau, khi Dư Anh kiểm tra lại số vật phẩm còn lại trên thuyền liền phát hiện ra một sự thật rằng: Những thứ ném xuống biển toàn bộ đều là những vật phẩm của mình. Những vật phẩm mà Lý Sỹ Hành được tặng bởi vì chất đống ở dưới đáy thuyền để lót thì hoàn toàn còn nguyên vẹn, có chăng chỉ bị ướt một chút mà thôi. 

Có thể thấy, Lý Sỹ Hành vì “không quan tâm chú ý” đến những của cải ngoài thân, kết quả lại hoàn toàn không bị mất mát gì. Trong khi Dư Anh hết lòng hết dạ để ý đến của cải vật chất, thậm chí còn bảo quản cẩn thận, không muốn tặng phẩm của mình bị tổn hại nhưng cuối cùng lại mất hết không còn thứ gì.

Người xưa nói quả không sai, thánh nhân đãi kẻ khù khờ, kẻ khôn ngoan quá rồi lại bị khôn ngoan vật lại, tự làm hại chính mình. Vì thế sống ở trên đời cứ ngốc nghếch một chút, khù khờ một chút mà lại bình lặng, an yên. Nhiều người thông minh suốt ngày cứ mải mê tính toán mệt mỏi, chắc đôi lần họ cũng mong muốn có thể ngốc nghếch và khù ngờ một chút để tâm tình được thanh thản. Thế nhưng, sống trên đời này, con người dù thông minh hay ngốc nghếch lại dựa vào thiên phú, thế nhưng sự lương thiện của mỗi người lại là một sự lựa chọn; chỉ cần sống lương thiện, nhất định sẽ được phúc báo.