ChatGPT biết tư vấn tâm lý, nhưng chưa thể thay thế bác sĩ

Theo Zingnews, luật sư Van Slyck (ngụ ở thành phố Charleston, bang South Carolina, Mỹ) đã quyết định thử dùng ChatGPT để tâm sự những vấn đề cá nhân sau khi bị lỡ hẹn với bác sĩ tâm lý của mình.

Theo ông chia sẻ tại cuộc hội thoại ảo với chatbot của OpenAI, bản thân ông cảm thấy rất dễ chịu sau khi có cuộc trao đổi những câu chuyện riêng tư với một cỗ máy. 

Van Slyck đã nói về những áp lực, nỗi sợ khi một người chuyển giới và quyền chuyển giới ở nơi ông sinh sống vốn không được thừa nhận. Ngoài ra, ông còn kể về những mâu thuẫn với gia đình vì họ không ủng hộ việc ông chuyển giới. 

Thói quen dùng AI để nhận tư vấn tâm lý

Khoảng thời gian sau đó, vị luật sư này bắt đầu có thói quen nhắn tin với ChatGPT ở một thời điểm trong ngày để giải tỏa tâm sự của mình. Khi trò chuyện nhiều, ông bắt đầu cảm nhận được lời đáp của chatbot AI này đã mang nhiều cảm xúc và trở nên gần gũi hơn.

Trước đó, ông thường có cảm giác đang gây gánh nặng cho người khác khi chia sẻ cảm nghĩ cá nhân với họ, thậm chí đó là chia sẻ với chuyên viên tâm lý của mình. Ở một mặt khác, anh lại không có cảm giác áp lực này khi giãi bày với chatbot AI.

Van Slyck chia sẻ rằng công cụ ChatGPT phản hồi những điều mà bạn muốn nghe từ một người bạn và người bạn này như có thật trong đời. Đôi lúc, tất cả những gì bạn cần cũng chỉ là sự động viên như vậy.

Tờ Bloomberg cho biết năm 2023 mới chỉ là giai đoạn đầu trong chu trình phát triển của chatbot AI. Những mô hình ngôn ngữ tạo sinh như Bing hay ChatGPT đang được hàng triệu người dùng trên toàn cầu sử dụng, tuy nhiên tương lai của những mô hình này vẫn còn là một câu hỏi bỏ ngỏ.

Hiện nay, người dùng sử dụng chatbot trí tuệ nhân tạo AI để tìm kiếm trên Internet, lập trình phần mềm, gian lận bài tập hay đặt bàn nhà hàng.

Trong số đó, việc người ta sử dụng chatbot để tư vấn tâm lý không phải là mới. Trước đó, một trong những chatbot đầu tiên trên thế giới - Eliza đã được phát triển từ những năm 1960 bởi giáo sư Joseph Weizenbaum tại Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT). Đây là chatbot được tạo ra với khả năng giống như một chuyên viên tư vấn tâm lý.

Một số chatbot như Woebot và Wysa cũng đã bắt đầu xuất hiện khi tập trung cho sức khỏe tinh thần con người. Không giống với các chuyên viên tâm lý người thật, những chatbot này không tiêu tốn nhiều chi phí và còn làm việc không biết mệt mỏi.

Chưa thể thay thế bác sĩ

Mặc dù AI tiện lợi nhưng cũng có những mặt trái. Dựa trên mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), những chatbot được nhiều người sử dụng như Bard, ChatGPT hay Binh có thể tạo nên những phản hồi hay thông tin mang tính thuyết phục cao nhờ bộ dữ liệu khổng lồ.

Những chatbot này không được tạo ra nhằm tham vấn tâm lý hay lập trình để mang tới những lời khuyên về pháp lý và đạo đức giống như những gì mà các chuyên viên tâm lý người thật có thể làm. Các chatbot AI hiện nay vẫn chưa thể hệ thống hóa những câu chuyện mà người dùng chia sẻ. Do vậy, chúng có vẻ như lép vế hơn so với các chuyên gia tâm lý thật.

Giáo sư Stephen Ilardi tại Đại học Kansas cho hay những chatbot AI sẽ không thể thay thế chuyên gia tâm lý nếu như bạn muốn tư vấn những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe tinh thần. Theo ông nhận định, rủi ro khi dùng những hệ thống này quá lớn và coi ChatGPT chỉ là một công cụ “trò đùa rẻ tiền”. Ông cho rằng mọi người nên tìm tới một người đáng tin để nói về những vấn đề cá nhân.

Đại diện OpenAI, cha đẻ của ChatGPT khi phản hồi về vấn đề này đã khuyến cáo người dùng không nên sử dụng những mô hình ngôn ngữ trí tuệ nhân tạo để chẩn đoán hay điều trị những tình trạng sức khỏe nghiêm trọng.

ChatGPT trong khi trò chuyện với luật sư Van Slyck đã có nhiều lần nhấn mạnh rằng mình không phải là một chuyên viên tâm lý. Cụ thể, ChatGPT nói rằng các nội dung trên Internet có thể sẽ hữu ích nếu bạn đang gặp sang chấn tâm lý hay những vấn đề khác về sức khỏe tinh thần, tuy nhiên vẫn không thể thay thế các chuyên gia.

Những vấn đề khó chia sẻ với AI

Theo chia sẻ của Van Slyck, ông vẫn hay đi tham vấn tâm lý với chuyên gia cũng như hỏi ý về những lời khuyên mà ChatGPT đề xuất trước khi làm theo. Vị luật sư cho biết, mọi lời khuyên của ChatGPT đến thời điểm này đều rất có lý và rất thâm thúy.

Giáo sư Stephen Ilardi cho biết khi nhu cầu tìm tới dịch vụ tư vấn tâm lý ngày càng tăng, ChatGPT có thể được tích hợp vào quy trình tham vấn. Theo nhận định của nhà khoa học Margaret Mitchell tại cộng đồng AI mã nguồn mở Hugging Face, những chatbot AI có thể được dùng để cho nhóm trực điện thoại hotline và giúp hỗ trợ nhiều cuộc gọi hơn.

Tuy nhiên, chuyên gia cũng bày tỏ một số lo ngại rằng sẽ có không ít người tìm tới các chatbot về AI để tham vấn tâm lý, tuy nhiên lại vô tình khiến vấn đề trở nên trầm trọng hơn bởi họ không có đủ hiểu biết về AI.

Ngoài ra, một vấn đề gây tranh cãi khác là quyền riêng tư vì OpenAI sẽ dùng những cuộc hội thoại của người dùng với chatbot nhằm đánh giá cũng như rèn luyện hệ thống. Bởi vậy, nhiều người sẽ lo ngại khi nói về những vấn đề nhạy cảm của mình với chatbot này.

Trong khi đó, nhiều người khác thậm chí còn nghĩ rằng để AI tư vấn tâm lý là quá kỳ lạ. Theo quản lý dự án Aaron Lawson ở thành phố San Diego, bang California, anh thường dùng ChatGPT giống như một chuyên viên tâm lý.

Phản hồi của ChatGPT rất giống với người thật. Tuy nhiên, Lawson vẫn cảm nhận rõ ràng rằng mình đang trò chuyện với một cỗ máy. Aaron Lawson chia sẻ rằng mình có bảo công cụ thử chơi trò đóng vai, tuy nhiên anh lại đối mặt với khó khăn trong chính vở kịch đó.