Cách nào hoàn thiện thuế bất động sản?

Hiện dư luận đang quan tâm đến sự việc đầu tháng 3/2022, Bộ Tài chính lấy ý kiến về các chính sách thu thuế bất động sản, bao gồm việc đánh thuế nhà và tài sản… nhằm xây dựng đề cương báo cáo rà soát, đánh giá và đề xuất sửa đổi, theo chỉ đạo của Chính phủ…

Chủ trương xây dựng Luật thuế tài sản ở Việt Nam phù hợp nhưng diễn ra... hơi chậm. Phù hợp vì ta chưa có thuế tài sản như các nước phát triển và lượng tài sản cá nhân, tầng lớp trung lưu và giàu đang gia tăng khá nhanh; Hơi chậm vì chúng ta đã có thuế sử dụng đất, thuế trước bạ tài sản và thuế chuyển nhượng tài sản mà ở đây là quyền sử dụng đất…Tuy nhiên, ta chưa có thuế đánh vào tổng giá trị bất động sản, cụ thể là chưa có thuế nhà và thuế đánh vào hoạt động đầu cơ nhà, đất.

Bởi vậy, trong thời gian tới, nên có quan điểm đồng bộ và hiệu quả trong thiết kế và triển khai thuế nhà đất, bất động sản và tài sản nói chung. Yêu cầu đồng bộ đòi hỏi phải thiết kế đủ các sắc thuế cần có (loại thuế, mức thu) để bao quát hết các đối tượng và bảo đảm mục tiêu quản lý nhà nước về thu thuế. Yêu cầu hiệu quả đòi hỏi xây dựng bộ máy và cơ chế quản lý thuế có năng lực và phẩm chất tốt để chống thất thu, thất thoát và giảm chi phí cho công tác hành thuế. Cả hai yêu cầu trên cần được tiến hành đồng thời, không nên đợi chính sách thuế này làm tốt mới làm tiếp chính sách khác.

Đầu cơ nhà đất là một hoạt động bình thường trong cơ chế thị trường vì nhà đất cũng chỉ la một loại hàng hóa, dù đó là hàng hóa đặc biệt. Đầu cơ nhà đất ở Việt Nam phát triển mạnh khi tồn tại chế độ hai giá đất và cơ chế xin-cho, cũng như do sự hạn chế về thể chế, nhất là sự yếu kém trong công tác quản lý thị trường của cơ quan chức năng. Việc thiếu vắng hoặc mức thu thấp của một số sắc thuế cũng làm tăng hoạt động đầu cơ.

Thuế bất động sản chỉ minh bạch và hiệu quả chống đầu cơ cao khi:

Thứ nhất, hệ thống thuế tài sản và bất động sản cần đồng bộ, có đủ các sắc thuế cần có và chúng được thiết kế đơn giản, rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiện và khuyến khích thực hiện đúng; trước mắt, nên bổ sung đánh thuế lũy tiến cao theo diện tích đất và giá trị bất động sản nắm giữ thực tế, cũng như theo thời hạn nắm giữ tài sản. 

Thứ hai, các hệ thống dữ liệu, thông tin đầy đủ, công khai, cập nhật và dễ truy cập, sử dụng.

Thứ ba, đẩy mạnh cải cách hành chính và thể chế để tạo lập và kiện toàn bộ máy thực thi thu thuế đủ năng lực, hiệu lực và trách nhiệm cao. 

Thuế tài sản luôn xác định mức độ giá trị tối thiểu tài sản tính thuế nên sẽ không nhằm vào người nghèo và do đó không gây hại cho người nghèo .

Đặc biệt, trong xây dựng và hoàn thiện thuế tài sản thời gian tới, không nên thu thuế cho ngôi nhà thứ hai hay thứ ba.. vì chưa có định nghĩa thống nhất và khoa học về ngôi nhà thứ nhất, thứ hai, thứ ba…Hơn nữa, kiểu xác định này dễ bị người có tài sản lẩn trốn sở hữu do nhờ đứng tên.

Vì vậy, nên đánh thuế vào mọi tài sản và với nhà đất chỉ nên đánh thuế cho các tài sản có giá trị vượt định mức diện tích và giá trị xác định phù hợp với thời điểm hợp lý.

Hoàn thiện thuế là một quá trình và nâng cao hiệu quả thuế đòi hỏi quá trình dài hơn và liên tục, cũng như nhiều nỗ lực chủ quan của ngành thuế, sự hợp tác của các hộ bị thu thuế.

Hy vọng thuế tài sản nói chung, bất động sản nói riêng được thiết kế tốt và lấy ý kiến phản biện đầy đủ, dân chủ và khách quan, sẽ góp phần vào chống xói mòn thuế, cải thiện nguồn thu, hạn chế hoạt động đầu cơ bất động sản vừa có hiệu quả kinh tế, vừa tạo được đồng thuận và tăng bình đẳng xã  hội.