Bức tranh ngành bán lẻ Việt Nam: Sự "bành trướng" của các tay chơi mới Masan, MWG khi doanh nghiệp ngoại thu hẹp ảnh hưởng

Theo Nhịp sống Kinh doanh, hiện nay, với quy mô dân số lên đến 100 triệu dân và thu nhập bình quân đầu người được cải thiện qua các năm, ngành bán lẻ trong dài hạn đã được dự báo sẽ có mức tăng trưởng tốt. Theo thống kê, thị trường bán lẻ Việt Nam là một trong năm thị trường bán lẻ tiềm năng nhất Châu Á và toàn cầu, tốc độ đô thị hóa còn thấp nhưng vẫn còn nhiều dư địa để tăng trưởng, các thành phố thứ cấp sẽ trở thành động lực tăng trưởng chính cho các doanh nghiệp bán lẻ thay vì các thành phố lớn. 

Và trong báo cáo phát hành về thị trường bán lẻ, Công ty Chứng khoán Phú Hưng từng cho biết, mặc dù bán lẻ truyền thống chiếm 74% nhưng tốc độ tăng trưởng lại chỉ ở mức 1%, trong khi đó kênh bán lẻ hiện đại chiếm đến 26% thị phần nhưng đang tăng trưởng ở mức hai con số là 11,8%/năm. Chứng khoán Phú Hưng cho biết, kênh bán lẻ hiện đại sẽ soán ngôi kênh bán lẻ truyền thống trong thời gian tới. Chi tiết, tỷ trọng bán lẻ hàng hóa theo các loại hình phân phối hiện đại (gồm trung tâm, thương mại, siêu thị,...) có thể đạt 50% vào năm 2025 và 60% vào năm 2030. Ngoài ra, tốc độ tăng trưởng số cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini giai đoạn năm 2017 - 2021 cao nhất tại Đông Nam Á khoảng 37,4%. 

Mặc dù trong ngắn hạn, lạm phát ảnh hưởng tiêu cực đến chi tiêu của người tiêu dùng, dù vậy thì với nền so sánh quý 3/2021 rất thấp (làn sóng thứ 4 của dịch COVID-19 tại Việt Nam) nên tổng mức bán lẻ được dự báo sẽ tăng trưởng mạnh ở trong các tháng tiếp theo. 

Tăng trưởng của MWG có thể bắt kịp mức trước dịch khi tái cấu trúc thành công

Ghi nhận thông tin mới cập nhật trên website của Bách Hóa Xanh, tính đến ngày 28/8/2022, Bách Hóa Xanh hiện có 1.741 cửa hàng trên cả nước. Nếu như so với thời điểm tháng 4/2022, khi Bách Hóa Xanh sở hữu 2.140 cửa hàng thì tổng số cửa hàng của Bách Hóa Xanh hiện đã giảm gần 400 cửa hàng. 

Có thể thấy, động thái đóng cửa số lượng lớn cửa hàng Bách Hóa Xanh nằm trong kế hoạch tái cấu trúc toàn diện năm 2022 của Công ty Cổ phần Thế giới di động (mã chứng khoán: MWG). Chi tiết, trong quý 3, toàn bộ cửa hàng Bách Hóa Xanh hiện hữu sẽ hoạt động với cách bố trí mới. Đồng thời, MWG cũng cho biết sẽ tiến hành rà soát và xử lý triệt để các cửa hàng hoạt động kém hiệu quả, đồng thời cũng sẽ hoàn tất xử lý tồn kho phát sinh bởi hạ diện tích và số lượng đơn vị hàng tồn kho kinh doanh tại cửa hàng.

Đại diện của MWG cho biết, đến quý 4/2022, dự kiến Bách Hóa Xanh có thể đạt mức doanh thu bình quân 1,3 tỷ/cửa hàng và phát triển mạnh mẽ kênh online. 

Chứng khoán VNDirect cũng kỳ vọng doanh thu/cửa hàng Bách Hóa Xanh sẽ có sự cải thiện rõ rệt kể từ nửa cuối năm 2022 khi tất cả các cửa hàng được nâng cấp vào tháng 7/2022. VNDirect cho biết: "Chúng tôi kỳ vọng doanh thu/cửa hàng Bách Hóa Xanh có thể tăng 30% so với 6 tháng 2022 lên mức 1,39 tỷ đồng/cửa hàng trong nửa cuối 2022. Tuy nhiên, do tiến trình nâng cấp Bách Hóa Xanh diễn ra chậm hơn dự kiến, chúng tôi hạ dự báo doanh thu 2022/23 lần lượt 14%/12% xuống 33.167 tỷ đồng/44.285 tỷ đồng (~ 22,5%/24,8% tổng doanh thu)". 

Trong khi đó, Công ty Chứng khoán SSI cho hay, tăng trưởng lợi nhuận trong năm 2023 của MWG phụ thuộc vào sự thành công của hoạt động tái cơ cấu Bách Hóa Xanh được thực hiện trong quý 2 và 3 vào năm 2022. Nếu như quá trình tái cấu trúc thành công, tăng trưởng lợi nhuận trong tương lai có thể bắt kịp mức tăng trưởng trước đại dịch (mức tăng trưởng từ 30 - 40% trong giai đoạn năm 2017 - 2019). 

Trong năm 2022, Chứng khoán SSI dự báo doanh thu của Bách Hóa Xanh đạt mức 25.982 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm 2021 giảm 8% so với cùng kỳ năm 2021. Và năm 2023 tăng 20% lên mwucs 31.280 tỷ đồng.

Theo thông tin mới đây trên Reuter cho hay, MWG đã thuê cố vấn để tư vấn về việc bán 20% cổ phần của chuỗi Bách Hóa Xanh. Và theo nguồn tin quen thuộc cho rằng, Thế giới di động định giá Bách Hóa Xanh giá trị hơn 1,5 tỷ USD. 

Chuỗi bán lẻ chiếm tỷ trọng cao nhất trong cơ cấu doanh thu của Masan

Trong báo cáo tài chính quý 2/2022 của Công ty Cổ phần Tập đoàn Masan (mã chứng khoán: MSN), trong 6 tháng đầu năm 2022, bán lẻ (Winmart/Winmart+) đã chiếm tỷ trọng cao nhất với doanh thu lên đến hơn 14.000 tỷ đồng, trong đó chuỗi 2.873 cửa hàng tiện lợi Winmart+ đã đem về 9.528 tỷ đồng, so với siêu thị lớn Winmart cao gấp đôi. 

Thời điểm trước đó, Masan đã chính thức tham gia vào thị trường bán lẻ vào cuối năm 2019 thông qua việc mua lại chuỗi Winmart của Tập đoàn Vingroup - đây được coi là một trong những trụ cột trong tương lai của Tập đoàn Masan và coi như một bàn đạp nhờ các cửa hàng rộng rãi giúp cho Masan thúc đẩy được doanh số các mảng khác. Trong khi đó, hàng tiêu dùng gồm mì, nước chấm, đồ uống đã đem về hơn 11.700 tỷ đồng. Tập đoàn Masan cho biết, trong quý 2/2022, ban điều hành đã tiến hành điều chỉnh và đưa lượng hàng tồn kho về mức bình thường đã tạo điều kiện cho mức tăng trưởng doanh thu hai chữ số và gia tăng lợi nhuận trong 6 tháng cuối năm 2022 với kế hoạch kiểm soát chặt chi phí khuyến mãi. 

Được biết, tất cả các mảng này được Masan gộp trong một nền tảng gọi là nền tảng tiêu dùng The CrownX. Trong năm 2022, Masan dự kiến The CrownX sẽ đạt mức doanh thu thuần trong khoảng 68.000 tỷ đồng - 76.000 tỷ đồng, so với năm 2021 tăng từ 17% đến 31%. 

Tổng giám đốc Masan - ông Danny Lê phát biểu tại Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2022 rằng: "Tầm nhìn năm 2025 Masan dự kiến tiết kiệm 15% chi phí của chuỗi giá trị từ nhà sản xuất đến nhà bán lẻ đến người tiêu dùng. Bên cạnh đó, Công ty cũng hướng đến việc phục vụ 30 – 50% người tiêu dùng Việt Nam, với giá trị vòng đời đạt đến 30 – 50 tỷ USD". 

Cũng trong thời gian vừa qua, Masan đã không ngừng đưa vào thử nghiệm mới với mục đích gia tăng doanh số bình quân của cửa hàng. Ví dụ như việc Masan đặt ác kiosk Phúc Long trong các cửa hàng Winmart+ bán từ 15-20 sản phẩm tốt nhất của chuỗi cà phê Phúc Long. Hay các quầy thuốc Phano, Techcombank cũng đã được tích hợp bên trong. Theo Masan, thử nghiệm này sẽ đem thêm 20% doanh thu của các cửa hàng được thử nghiệm.

Doanh nghiệp ngoại tiến hành thu hẹp ảnh hưởng

Ngoài hệ thống bán lẻ thuộc Masan, MWG là những doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán, thị trường bán lẻ Việt Nam còn có sự tham gia của các doanh nghiệp bán lẻ nội với quy mô lớn cũng như có lịch sử lâu đời chính là Liên hợp tác xã thương mại TP. Hồ Chí Minh (Saigon Co.op). Hiện tại, với hơn 1.000 siêu thị, cửa hàng và trung tâm thương mại lớn nhỏ với ước tính, hệ thống đón tiếp hơn 1 triệu lượt khách tham quan mua sắm mỗi ngày. Và theo công bố mới đây, đại diện của Saigon Co.op cho biết sẽ tiến hành nâng số điểm bán lẻ lên 2.000 trong năm 2025. 

Trong năm 2021, Saigon Co.op đã ghi nhận doanh thu đạt mức 30.671 tỷ đồng, so với cùng kỳ giảm 7,8% do ảnh hưởng của dịch bệnh và mở mới gần 40 điểm bán. Trong năm 2022, Saigon Co.op đã lên kế hoạch doanh thu tăng 3 - 5% so với cùng kỳ đồng thời cũng mở mới 3 - 5 siêu thị, đại siêu thị và trung tâm thương mại cùng 80 - 100 điểm bán lẻ nhỏ. Việc kiên quyết đóng cửa hoặc chuyển đổi mô hình các điểm bán hoạt động hiệu quả. 

Có thể thấy, Big C Việt Nam (bao gồm Tops Market, GO!), Metro (bao gồm MM Mega Market), AEON Việt Nam, Seven Eleven… đều là những doanh nghiệp ngoại có tương đối nhiều xáo trộn trong thời gian qua như việc chuyển nhượng và đổi tên thương hiệu,... cũng đang rất cố gắng gia tăng sự ảnh hưởng, thị phần tại thị trường Việt Nam. Ví dụ, AEON Việt Nam cho hay, kế hoạch trung hạn đến năm 2025 sẽ có ít nhất 15 trung tâm mua sắm AEON đi vào hoạt động, trong khi đó hệ thống chuỗi siêu thị vừa và nhỏ MaxValu dự kiến sẽ đạt mốc 100 cửa hàng tại Hà Nội. Cùng với đó, AEON Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển hệ thống các cửa hàng chuyên doanh ví dụ như Glam Beautique, AEON Bicycle, Petamo, Daiso…cùng kênh thương mại điện tử AEON EShop.

Theo ghi nhận, thời gian vừa qua ảnh hưởng của doanh nghiệp ngoại ở trên bản đồ thị trường bán lẻ Việt Nam đã có nhiều thay đổi. Và trong giai đoạn năm 2012 đến năm 2016, hàng loạt các tên tuổi lớn trong ngành bán lẻ nước ngoài đã lần lượt đổ bổ hoặc mở rộng ở thị trường Việt Nam. Và nổi bật nhất có thể kể đến là Tập đoàn Casino (Pháp) và BigC với 3 trung tâm phân phối, Metro Cash&Carry (Đức) cùng với 7 trung tâm phân phối chỉ riêng trong năm 2012. Thống kê cho thấy, năm 2016, có 50% thị phần bán lẻ của Việt Nam đang chiếm khoảng 70 - 80% số điểm bán ở trên cả nước. 
Cuộc chuyển nhượng từ doanh nghiệp nước ngoài sang doanh nghiệp Việt đối với THISO - Tổng Công ty thành viên thuộc Tập đoàn THACO được diễn ra vào cuối năm 2021. Cụ thể, THISO - Tổng Công ty thành viên thuộc Tập đoàn THACO đã chính thức hoàn tất việc ký kết thỏa thuận chuyển nhượng vốn và nhượng quyền độc quyền hoạt động kinh doanh đối với Emart Inc (Hàn Quốc)

Cũng tại Hội nghị khách hàng được tổ chức vào hồi đầu tháng 8/2022 với hơn 500 nhà cung cấp cùng đối tác của Emart Việt Nam, Tổng giám đốc THISO Retail - ông Chun Byung Ki cho biết, Emart Việt Nam đang khẩn trương triển khai kế hoạch khai trương thêm 2 đại siêu thị trong năm 2022, cụ thể: Emart Sala Thủ Thiêm (dự kiến khai trương vào tháng 10/2022) và Emart Phan Huy Ích (dự kiến khai trương vào tháng 12/2022). Hơn thế, công ty cũng đặt kế hoạch đạt 20 siêu thị trong thời gian 5 năm tới và đến năm 2026 đặt mục tiêu đạt 1 tỷ USD doanh thu.