Bữa tiệc startup đã đến lúc tàn: Hàng loạt startup từ đưa cơm, tập gym đến bán xe cũ lao đao hậu Covid-19

Theo thông tin từ tờ Wall Street Journal (WSJ), hàng loạt những startup không thiết yếu xuất hiện tại Mỹ trong thời gian qua nhằm phục vụ cho nhu cầu “tiện lợi” nhất của người tiêu dùng. Đặc biệt trong bối cảnh đại dịch bùng phát và diễn biến phức tạp, những startup này đã phát triển nhanh như vũ bão bởi người dân buộc phải ngồi làm việc tại nhà, thông qua các nền tảng công nghệ số. 

Thêm vào đó, vô số các nhà đầu tư cũng không tiếc tiền chi cho những startup này với hi vọng chúng sẽ ngày càng tăng giá và thu về mức lợi nhuận cao hơn. Theo WSI, bữa tiệc nào cũng phải đến lúc tàn. Khi niềm tin của người tiêu dùng Mỹ vào nền kinh tế rơi xuống mức thấp nhất kể từ cuộc khủng hoảng năm 2008, các khách hàng có xu hướng cắt giảm chi tiêu trong khi các nhà đầu tư cũng nhanh chóng rút vốn vì lo sợ suy thoái. 

Hậu quả, hàng loạt những startup như đưa cơm, tập gym hoặc là bán xe cũ ở thị trường Mỹ đều rơi vào tình trạng lao đao. Nguyên nhân bởi, những startup này được liệt vào danh sách có cũng được, không có cũng chẳng sao. Liên quan đến vấn đề này, giáo sư Thomas Eisenmann thuộc trường đại học Harvard và cũng là tác giả của cuốn sách “Why Startups Fail” nhận định rằng, sự phát triển của công nghệ đã kích thích sự bùng nổ mạnh mẽ của các startup không thiết yếu. 

Thế nhưng, các nhà đầu tư cũng nhanh chóng nhận ra, những công ty khởi nghiệp này có chi phí cố định quá cao nhưng lợi nhuận biên lại không được nhiều. Vì thế, tốc độ tăng trưởng của chúng cũng mang về ít lợi ích hơn so với những startup công nghệ thuần túy. 

Startup đưa cơm lao đao hậu Covid-19

Năm 2020, tập đoàn Nestle đã tiến hành mua lại Freshly - một startup dịch vụ giao đồ ăn tận nhà với mức giá lên đến 950 triệu USD. Vào thời kỳ đỉnh cao khi đại dịch bùng nổ, Freshly từng tự hào tuyên bố đã thực hiện giao hàng hơn 1 triệu bữa ăn mỗi tuần cho thị trường Mỹ.

Nhưng mọi chuyện đã khác. Trong tháng vừa qua startup này đã thông báo về việc đóng cửa dịch vụ đưa cơm vì nhu cầu của người tiêu dùng đã dịch chuyển. Nói đơn giản rằng, người dân Mỹ đã ra khỏi nhà nhiều hơn và họ cũng không cần đến dịch vụ này nữa. 

Tương tự như thế, công ty khởi nghiệp Blue Apron chuyên về bán cơm hộp cũng đã giảm doanh thu và cả tổng mức vốn hóa thị trường. Thậm chí, cổ phiếu của hãng này cũng đã có nguy cơ bị loại khỏi sàn chứng khoán New York bởi giá sắp rớt xuống dưới mức 1 USD/cổ phiếu. Không nằm ngoài vòng xoáy, “anh cả” ngành startup bán cơm hộp là HelloFresh cũng đang gặp nhiều khó khăn. Từng trải qua thời kỳ đỉnh cao trong đại dịch khi người dân buộc phải ở nhà và nhu cầu mua cơm hộp ship tận nhà tăng cao, người phát ngôn của HelloFresh thời điểm đó còn tự tin dự đoán, tăng trưởng doanh thu của công ty có thể đạt mức 25%/năm.

Tuy nhiên giờ đây, chi phí lương thực cùng với marketing tăng cao đã “dìm” lợi nhuận của HelloFresh giảm mạnh. Thậm chí, tình hình còn tồi tệ đến mức, thay vì ưu tiên chất lượng và độ tươi ngon của hộp cơm, startup này chuyển sang việc giá rẻ, mục đích để thu hút nhiều người tiêu dùng Mỹ trong bối cảnh thắt chặt chi tiêu trong thời kỳ lạm phát tăng cao.

Liên quan đến vấn đề này, Ben Wynkoop - Chuyên gia chiến lược của hãng tư vấn Blue Yonker nhận định, hiện nay nhiều startup bán cơm hộp vốn là chuyên ngành công nghệ nhưng lại cho rằng bản thân có thể tạo ra một cuộc cách mạng trong mảng thực phẩm. Họ không hề nhận ra, nhu cầu của khách hàng mới là điều chủ chốt trong ngành này chứ không phải là độ tiện lợi của phần mềm dịch vụ.

Vì thế, một khi chuỗi cung ứng gặp sự cố và chi phí thực phẩm tăng cao, những startup ngoài nghề này chính là những đối tượng chịu tổn thương nhiều nhất so với những ông lớn trong ngành vốn từng trải qua nhiều cuộc khủng hoảng tương tự trước đó. Liên quan đến vấn đề này, thông tin từ tờ WSJ cho biết, thời điểm hiện tại đã có rất nhiều startup đưa cơm nhanh đã buộc phải đầu hàng bởi tình hình diễn biến ngày càng khó khăn. 

Tháng 3/2022, startup giao đồ ăn nhanh Buyk đã tuyên bố phá sản. Đến tháng 6 cùng năm, công ty khởi nghiệp Jokr cũng tuyên bố chấm dứt hoạt động kinh doanh tại thị trường Mỹ. Tháng 12/2022, startup Gorillas buộc phải bán mình cho đối thủ Getir khi không thể tự mình vượt qua khó khăn. Trong khi đó, startup Gopuff phải lùi thời hạn phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) và nỗ lực tìm kiếm khoản vay 300 triệu USD vào tháng 8 bởi tình hình kinh doanh bết bát. Đáng chú ý, dù startup Gopuff khẳng định công ty vẫn còn đủ tiền để hoạt động trong vòng 4 năm nữa, nguồn tin của WSJ lại cho biết, startup này đang liên tục kinh doanh thua lỗ.

Ngoài ra, DoorDash - startup chuyên giao đồ ăn nóng từ cửa hàng chia sẻ, người tiêu dùng hiện nay đang có xu hướng ưu tiên chọn món giá rẻ, họ cũng gọi đồ ít hơn khiến cho doanh thu của công ty tăng trưởng ngày càng chậm. Đối thủ của DoorDash là Uber Eats cũng bị rơi vào tình cảnh bết bát tương tự.

Những startup “không cần thiết” sẽ bị loại trước tiên

Theo nhận định của tờ WSJ, người tiêu dùng Mỹ vẫn sẵn sàng chào đón các startup không thiết yếu bởi sự tiện lợi mà chúng mang đến. Trong bối cảnh phải cắt giảm ngân sách chi tiêu như thời điểm hiện tại, những dịch vụ không quá quan trọng này sẽ là những cái tên bị loại bỏ đầu tiên.

Điển hình là startup Peloton Interactive - công ty khởi nghiệp chuyên bán những gói phần mềm hướng dẫn tập thể dục và xe đạp điện có hướng dẫn công nghệ số cũng như thời trang thể thao đã suy giảm mạnh về doanh thu trong thời kỳ hậu Covid-19. Kể từ mức đỉnh được thiết lập vào tháng 1/2021, cổ phiếu của hãng đã giảm 92%; đồng thời CEO Barry McCarthy hồi tháng 10/2022 cũng đã lên tiếng tuyên bố, nếu kế hoạch cắt giảm chi phí không mang lại hiệu quả, nhiều khả năng Peloton sẽ phải đóng cửa.

Theo báo cáo kết quả kinh doanh mới nhất, tỷ lệ thành viên mua gói sản phẩm tự tập tại nhà của hãng nhưng lại từ bỏ là 1,1%/tháng. Điều này cho thấy, nhiều người Mỹ đã lựa chọn quay trở lại phòng tập gym thay vì ở nhà “đạp xe”. Đồng cảnh ngộ, startup Stitch Fix chuyên về cung cấp dịch vụ huấn luyện thể thao cá nhân trực tuyến cũng đã mất 95% tổng giá trị kể từ mức đỉnh đạt được hồi đầu năm 2021. Thậm chí, CEO của startup này đã buộc phải từ chức trong bối cảnh hãng này mới cắt giảm 20% nhân sự. Tình hình kinh doanh ảm đạm đã khiến công ty này dự đoán, số lượng khách hàng nhiều khả năng sẽ tiếp tục giảm trong năm tài khóa thứ 2 liên tiếp.

Đối với mảng streaming, nhiều công ty và startup cũng đang chật vật và buộc phải điều chỉnh ngân sách, từ việc thoải mái làm nội dung thu hút người đăng ký chuyển sang chiến lược cắt giảm chi phí duy trì hoạt động. Trong khi đó, startup bán xe cũ có tên Carvana từng được biết đến là hãng khởi nghiệp đình đám trong thời đại dịch, bởi các khách hàng có thể mua xe “từ xa” mà không cần tiếp xúc trực tiếp, sau đó sản phẩm xe này sẽ được giao đến tận cửa người dùng.

Thế nhưng hiện tại, doanh số của startup này đang lao dốc một cách thảm hại, cổ phiếu cũng mất giá lên đến 98% so với thời kỳ đỉnh cao của năm 2021. Trong năm 2022, có đến ⅕ nhân viên của startup này đã bị sa thải và tổng mức nợ đã lên đến hơn 7 tỷ USD. “Rất khó để có thể nhận định thị trường startup đang hướng đến một thời kỳ băng giá hoặc chỉ đơn giản là sự điều chỉnh nhất thời trong 6 tháng”, giáo sư Eisenmann lo lắng.