Bát chánh đạo là gì? Ứng dụng của chánh đạo trong cuộc sống

Bát chánh đạo là gì?

Trong bài giảng đầu tiên của Đức Phật tại vườn Lộc Uyển, ngài đã nhắc đến Đạo đế ( Đạo đế là một trong bốn chân lý của Tứ Diệu đế). Theo đó, để giác ngộ được Đạo đế, giải thoát khỏi kiếp luân hồi và bước từng đi đến cõi niết bàn thì cần phải tu tập theo Bát Chánh Đạo.

Bát chánh đạo hay còn gọi là bát chính đạo hoặc bát thánh đạo (tiếng Phạn là: āryāstāngika – mārga). Có nghĩa là con đường chân chính chia làm tám chi, đây là giáo lý căn bản được đề cập trong Đạo đế. Con đường tám chi đó bao gồm: Chánh kiến, Chánh tư duy, Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng, Chánh tinh tấn, Chánh niệm và Chánh định.

Như vậy, 8 chi của con đường bát chánh đạo có mối liên quan mật thiết với nhau. Trên con đường hướng tới hạnh phúc, niềm an lạc thì ta cần thực hành bát chánh đạo. Cốt là để rèn thân – khẩu – ý của chính mình.

Chánh kiến trong bát chánh đạo là gì?

Chánh kiến là chi đầu tiên của con đường giải thoát đến sự an lạc. “Chánh” tức là đứng đắn, là ngay thẳng, “Kiến” là thấy, là sự nhận thức, nhận biết. “Chánh kiến” được hiểu là sự nhận thức đúng đắn, sự sáng suốt của trí tuệ.

Theo Đức Phật, việc đầu tiên trên con đường tu tập Bát Chánh đạo là phải hiểu đúng vì nó ảnh hưởng đến sự nhận thức bây giờ và sau này của chúng ta về nhân sinh hiểu lý thuyết mà nó còn là sự am hiểu đến tượng tận, đặt sự hiểu biết đó trong chính trải nghiệm của chúng ta.

Cũng giống như việc tìm hiểu về Tứ Diệu đế, trước nhất ta có cái nhìn tổng thể về bốn sự thật căn bản nhưng để thật sự thấm nhuần thì ta cần rành rẽ thế nào là khổ, là tập, là đạo, là diệt.

Vậy hiểu biết chân chánh tức là hiểu được tất cả sự vật hiện hữu trên thế gian đều do nhân duyên sinh ra, không có gì là trường tồn và nó luôn luôn biến đổi. Hiểu rằng có nhân quả và nghiệp báo. Nhận thức được sự hiện hữu của ta, của mọi người, của mọi vật tại thời điểm này. Nhận thức được khổ đau, vô thường, vô ngã của vạn pháp,…

Chánh tư duy trong bát chánh đạo là gì?

Chánh tư duy là bước thứ hai của bát chính đạo. Có nghĩa là suy nghĩ chân chính, không trái với lẽ phải. Từ hiểu biết đúng về chánh kiến khiến ta suy nghĩ đúng, hiểu được rằng hành trình nào cũng có gian khó, cạm bẫy rình rập nhưng ta vẫn luôn kiên trì và tin tưởng vào con đường của mình.

Suy nghĩ chân chánh chính là nghĩ đến và hiểu được nguồn cội gây khổ đau cho người, cho mình chính là vô minh, là tham – sân – si. Từ hiểu biết ta mới bước vào con đường tu tập để giải thoát cho bản thân mình.

Chánh ngữ trong bát chánh đạo là gì?

Chi thứ ba của bát chánh đạo là chánh ngữ hay lời nói ngay thẳng, chân thật. Chánh ngữ là không nói lời thêu dệt, không nói dối, không nói lời đâm chọc người khác, không nói lời thô tục, không nói lời ác độc,…

Trên con đường đi đến niềm an lạc, ta phải hiểu sức mạnh của lời nói tác động mạnh mẽ đến bản thân chúng ta và người khác. Tại sao một lời chỉ trích dù đúng hay sai đều có thể gây giận dữ, thất vọng, tự ti mà những lời khích lệ lại có thể cứu cả một con người?

Chánh nghiệp trong bát chánh đạo là gì?

Chánh nghiệp nghĩa là hành động sáng suốt chân chính. Luyện tập chánh nghiệp tức là làm điều thiện, không tà dâm, không sát sinh, không trộm cắp, làm lẽ phải, không làm hại đến nghề nghiệp, tài sản, địa vị của người khác, tôn trọng sự sống của mọi loài, làm điều có đạo đức…

Nguồn gốc sinh ra thù hận, độc ác, luyến ái là do tâm tham – sân – si. Vì thế, khi tập làm điều thiện lương đúng đắn là khiến lòng tham – sân – si không khởi sinh lên được. Từ đó mà đời sống được trong sạch, mọi người xung quanh được hưởng phước báo.

Chánh mạng trong bát chánh đạo là gì?

“Mạng” ở đây nghĩa là sự sống, là sinh mạng. Phật giáo đề cao sự bình đẳng của mọi đời sống, mọi chúng sinh. Vì thế, Chánh mạng tức là làm nghề sinh sống thiện lương, chân chính, không bóc lột, không xâm hại đến lợi ích của người khác.

Chi thứ 5 trong bát chánh đạo này khuyến khích việc sống một đời trong sạch, tránh xa những nghề nghiệp có thể tạo nghiệp xấu về sau như: Buôn bán vũ khí, đồ tể, bán độc dược, buôn người, bán thú vật để giết hại ăn thịt,…

Chánh tinh tấn trong bát chánh đạo là gì?

“Tinh tấn” có nghĩa là siêng năng, cố gắng, chú tâm. Chánh tinh tấn có nghĩa là cố gắng liên tục không ngừng nghỉ, không nản lòng và tập trung đi đến lý tưởng đúng đắn mà minh đang theo đuổi. 

Sự quan trọng của chánh tinh tấn thể hiện ở chỗ nếu ta đặt ra vô số mục tiêu nhưng không kiên trì đến cùng thì sẽ không thể gặt được quả ngọt. Chánh tinh tấn là tập tiêu diệt các tật xấu đồng thời vun đắp những điều tốt, tập trau dồi trí tuệ và phước đức, kiểm soát bản thân, lời nói, suy nghĩ sao cho đúng đắn, ngay thẳng.

Chánh niệm trong bát chánh đạo là gì?

“Niệm” tức là ghi nhớ, suy nghĩ. Trong chánh niệm được chia làm hai yếu tố là chánh quán niệm và chánh ức niệm. Chánh quán niệm có ý nghĩa là quan sát hiện tại, bắt đầu tương lai, còn chánh ức niệm lại có ý nghĩa là suy nghĩ về quá khứ

Như vậy, “chánh niệm” tức là khuyến khích bản thân ý thức được khoảnh khắc trong hiện tại và tập trung vào khoảnh khắc đó. Ví dụ, khi ta đang ăn cơm, ta ý thức được rằng ta đang ăn cơm; khi ta đang đi bộ, thì ta ý thức rằng ta đang đi bộ,…chứ không phải hành động bị xáo trộn bởi các yếu tố khác. 

Chánh định trong bát chánh đạo là gì?

“Định” ở đây được hiểu là thiền định, tập trung tư tưởng để tu tập. “Chánh định” có nghĩa là tập trung tư tưởng vào chân lý đúng, có lợi cho mình và cho người khác.

Trên hành trình giác ngộ chân lý và tìm đến niềm an lạc, chúng ta phải thực sự thực hành và thực hành liên tục chứ không thể chỉ dựa vào lý thuyết suông. Khi ta đạt được trạng thái định tâm, hoàn toàn tập trung vào mục đích, đối tượng thì tâm trí ta sẽ thấy được điều ta muốn.

Kết luận

Như vậy, trên đây là toàn bộ chia sẻ của chúng tôi về bát chánh đạo trong Phật giáo. Hy vọng qua bài viết, bạn đọc đã hiểu được bát chánh đạo là gì và có thể học theo những điều Phật dạy trong 8 nhánh của Bát chánh đạo. Việc tu tập sẽ giúp bạn có cuộc sống nhẹ nhàng hơn và tìm thấy được sự an lạc giữa cuộc sống bộn bề này.