Áp dụng công nghệ số để quản lý đất đai hiệu quả hơn

Thông tin dữ liệu về đất đai còn chậm trễ, thiếu minh bạch

Hiện nay, thị trường bất động sản tại Việt Nam đang có chiều đi xuống và gặp nhiều vướng mắc khó khăn chưa thể tháo gỡ. Theo các chuyên gia bất động sản, một trong những nguyên nhân tác động đến thị trường như trong thời gian qua đến từ việc còn nhiều bất cập trong hệ thông tin bất động sản, đất đai và nhà ở.

Thực tế là, các dữ liệu về đất đai còn thiếu công khai, minh bạch. Trong đó, quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng, quy hoạch phát triển ngành và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội chưa có sự thống nhất tại các địa phương. Thậm chí, việc cập nhật các quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị,… còn rất chậm trễ hoặc không cập nhật đầy đủ thông tin vào kế hoạch sử dụng đất hàng năm, quy hoạch sử đất.

Bên cạnh đó, các chỉ số về giá nhà, giá đất, giá bất động sản hay chỉ số thị trường nhà ở, thị trường đất, thị trường bất động sản cũng chưa có, hay chưa được công bố chính thức để người dân có thể dễ dàng nắm bắt.

Các thể chế pháp luật trong ngành này vẫn còn nhiều chồng chéo, bất cập và chưa được hoàn thiện đầy đủ. Các quy định hay tính pháp lý quản lý thị trường bất động sản vẫn còn nhiều vướng mắc, chưa có tính đồng bộ hay phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp, nhà đầu tư và người dân đều gặp khó khăn khi xây dựng hay có bất động sản.

Có những giai đoạn thị trường rơi vào tình trạng sốt đất từ một số bộ phận đầu cơ, thổi giá gây méo mó thị trường do các văn bản pháp luật còn chồng chéo, tạo nên những lỗ hổng cho thị trường. Lợi dụng những lỗ hổng đó, nhiều giới đầu cơ đã tự ý mở đường, phân lô tách nền dẫn đến việc hình thành dân cư trên đất nông nghiệp. Từ đó làm ảnh hưởng đến quy hoạch đô thị, gây ra nhiều hệ lụy trên thị trường như đẩy giá đất tăng cao, làm cho người mua thiệt hại, người có nhu cầu khó sở hữu bất động sản.

Đây cũng là do thị trường bất động sản tại Việt Nam còn quản lý lỏng lẻo bộ phận môi giới, chưa cấp bằng hoặc chứng chỉ nghề cho bộ phận này mà để xuất hiện các “cò” đất làm ăn theo kiểu chộp giật, thiếu tính chuyên nghiệp và đạo đức nghề nghiệp gây ảnh hưởng đến thị trường.

Khi được hỏi về việc kiểm tra thông tin quy hoạch, dữ liệu đất đai ở đâu đa phần người dân đều khá bối rối và không biết làm thế nào để chứng thực thông tin. Dẫn đến nhiều trường hợp mua phải đất dính quy hoạch treo, hay đất chưa có đầy đủ pháp lý, các thông tin về khu vực mình định mua chỉ được biết theo cách “truyền tai” nhau từ các môi giới bán hàng.

Mặc dù về phía Nhà nước và Bộ Xây dựng đã triển khai các kênh thông tin kiểm tra dữ liệu nhưng vẫn còn khá bất cập và người dân vẫn còn khó tiếp cận được. Theo PGS. TS. Trần Kim Chung, nguyên Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, các báo cáo chính thống và thông tin đất đai của Nhà nước hiện vẫn chưa được xem như là các thông tin phổ cập, mà mới chỉ là thông tin cấp theo yêu cầu.

Tuy nhiên, việc cấp theo yêu cầu này còn vướng những thủ tục hành chính tại địa phương còn gây nhiều khó khăn, phức tạp. Việc cung cấp thông tin này cho người dân còn khá chậm trễ, nhiều trường hợp còn không cấp thông tin.

Những khó khăn và bất cập trên không chỉ gây ảnh hưởng thị trường bất động sản dẫn đến những tác động tiêu cực mà còn tạo nên tình trạng tham nhũng trong quản lý đất đai. Năm qua, nhiều vụ việc tham nhũng liên quan đến việc sử dụng và quản lý đất đai đã được nêu tên, nhiều cán bộ đã bị cách chức, kỷ luật và thậm chí khởi tố.

Do đó, theo đại đa số các chuyên gia và người dân hiện nay đều rất mong muốn có các công cụ hữu ích giúp tiếp cận thông tin một cách đầy đủ, nhanh chóng hơn. Bên cạnh đó, việc thực hiện các giao dịch bất động sản cũng an toàn, dễ dàng hơn.

Nâng cao hơn nữa việc áp dụng công nghệ số vào sử dụng và quản lý đất đai

Theo PGS. TS. Trần Kim Chung, cần phải xây dựng hệ thống thông tin tổng thể về đất đai, nhà ở và thị trường bất động sản theo hướng cập nhật tự động theo thời gian, thông tin phủ sóng cả nước, tích hợp đa tiện ích. Bên cạnh đó những thông tin này cần phải kết nối thông tin với dữ liệu cá nhân, công khai, minh bạch và có tính dự báo, sử dụng thông tin có tính phí.

Tăng cường và nâng cao hơn nữa các thông tin về những nơi được quy hoạch, bao gồm cả những thông tin về kế hoạch từ Chính phủ, kết hợp với việc công khai giá từng khu vực, đưa ra những chỉ số giá dự báo để người dân nắm bắt được dễ dàng.

Đồng thời hoàn thiện các công cụ hỗ trợ thông tin từ việc áp dụng nghệ số vào thị trường bất động sản. Sử dụng các ứng dụng công nghệ hỗ trợ việc quản lý thị trường bất động sản, cập nhật được đầy đủ thông tin để người dân dễ dàng nắm bắt nhanh, kịp thời để tránh những rủi ro khi mua bất động sản.

Bên cạnh đó, việc áp dụng công nghệ số còn giúp cho thị trường môi giới bất động sản có sự kiểm soát nhất định, giúp kết nối môi giới và người mua bất động sản dễ dàng hơn, thúc đẩy thị trường bất động sản hoạt động tốt hơn, phù hợp với sự phát triển của kinh tế - xã hội.

TS. KTS. Trương Văn Quảng, Phó Tổng Thư ký Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Việt Nam đánh giá, việc áp dụng công nghệ số vào thị trường bất động sản là một điều rất tốt, đặc biệt là giúp bộ mặt quy hoạch đô thị hoàn thiện hơn và minh bạch, công khai. Cần phải khích lệ việc áp dụng và tiếp tục nghiên cứu những công nghệ số này để phù hợp với xu hướng phát triển của các nước trên thế giới.