4 kịch bản với thuế bảo vệ môi trường xăng, dầu

Cần thiết để theo kịp giá dầu thế giới

Theo vneconomy.vn, Bộ Tài chính cho biết thời gian qua, giá dầu thô thế giới và giá xăng dầu thành phẩm thế giới vẫn liên tục biến động, khó dự báo, để đảm bảo tính linh hoạt trong việc áp dụng mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn thời gian tới phù hợp với thực tế, góp phần ổn định giá xăng, dầu, kiềm chế lạm phát, góp phần hỗ trợ phục hồi, phát triển sản xuất kinh doanh, căn cứ Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, căn cứ thẩm quyền được giao tại Luật thuế bảo vệ môi trường, Bộ Tài chính trình Chính phủ để trình UBTVQH dự án Nghị quyết của UBTVQH về mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn trong năm 2023.

Cũng theo Bộ Tài chính, việc ra Nghị quyết điều chỉnh thuế BVMT xăng dầu, mỡ nhờn là cần thiết. Bởi, việc thuế BVMT đối với các loại mặt hàng này tăng từ mức sàn lên mức trần trong biểu khung thuế khi hết thời gian thực hiện giảm mức thuế sẽ gây nhiều tác động tiêu cực. Thứ hai, do cơ chế điều hành mức thuế BVMT chưa được linh hoạt dẫn đến tình trạng liên tục phải ban hành các Nghị quyết điều chỉnh mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn trong thời gian qua.

Luật thuế BVMT quy định giao UBTVQH quy định mức thuế BVMT cụ thể đối với xăng, dầu, mỡ nhờn trên cơ sở nguyên tắc mức thuế đối với hàng hoá chịu thuế phải phù hợp với chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước trong từng thời kỳ. Từ đầu năm 2022, để hạn chế tác động tiêu cực của sự tăng giá dầu thô thế giới đối với nền kinh tế, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ trình UBTVQH ban hành các Nghị quyết giảm mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn.

Tuy nhiên, thời gian áp dụng của chính sách đều không dài do việc điều chỉnh mức thuế BVMT chủ yếu để ứng phó với tình hình thực tế biến động giá xăng dầu thế giới, dẫn đến tình trạng khi giá xăng dầu thế giới có sự biến động lại phải trình UBTVQH điều chỉnh mức thuế BVMT cho phù hợp. Mặt khác, việc trình UBTVQH điều chỉnh mức thuế BVMT thường có độ trễ nhất định do phải đảm bảo trình tự, thủ tục ban hành Nghị quyết quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trong khi thị trường xăng dầu liên tục biến động, do đó, mức thuế được ban hành chưa theo kịp với sự thay đổi của giá xăng dầu.

Nguyên nhân của vấn đề trên là do pháp luật thuế BVMT hiện hành chưa có quy định về việc áp dụng mức thuế BVMT cụ thể đối với mặt hàng xăng, dầu, mỡ nhờn khi giá của các mặt hàng này biến động. Thực tế thời gian qua cho thấy, giá xăng dầu vẫn luôn biến động và với tình hình kinh tế, chính trị thế giới như hiện nay thì dự báo nhiều khả năng trong thời gian tới giá xăng dầu vẫn sẽ tiếp tục biến động với mức độ thay đổi nhanh, liên tục và rất khó dự báo. Do vậy, để ứng phó với tình hình biến động của giá xăng dầu thế giới và khắc phục tình trạng phải trình UBTVQH ban hành nhiều Nghị quyết để điều chỉnh mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn thì cần thiết quy định rõ mức thuế BVMT cụ thể đối với mặt hàng xăng, dầu, mỡ nhờn theo các kịch bản giá dầu thô thế giới nhằm phục vụ công tác điều hành mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn.

Thứ ba, việc thực hiện giảm thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn đã làm giảm thu ngân sách nhà nước (NSNN).

Theo tính toán khi trình UBTVQH ban hành Nghị quyết số 20/2022/UBTVQH15, Chính phủ đã dự kiến giảm NSNN khoảng 32.538 tỷ đồng (trong đó, giảm thu NSNN theo Nghị quyết số 13/2021/UBTVQH15 là 1.584 tỷ đồng, theo Nghị quyết số 18/2022/UBTVQH15 là 23.954 tỷ đồng và theo Nghị quyết số 20/2022/UBTVQH15 là 7.000 tỷ đồng).

4 kịch bản với thuế BVMT xăng dầu, mỡ nhờn

Bộ Tài chính kiến nghị 4 mức thuế áp dụng trong năm 2023 theo diễn biến giá dầu thô mà không cần trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết.

Thuế BVMT là khoản thu đối với hàng hóa khi sử dụng gây ô nhiễm môi trường nhằm mục tiêu hạn chế việc sản xuất, nhập khẩu những hàng hóa này để góp phần BVMT. Khi điều chỉnh linh hoạt mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn theo giá dầu thô thế giới sẽ góp phần điều tiết hành vi tiêu thụ xăng, dầu, mỡ nhờn phù hợp với tình hình thực tế mà vẫn đảm bảo mục tiêu BVMT.

Khi mức giá dầu thô thế giới tăng, doanh nghiệp và người dân sẽ có xu hướng hạn chế nhu cầu tiêu thụ mặt hàng này. Khi đó, việc điều chỉnh giảm mức thuế BVMT vừa phải, phù hợp với Biểu khung thuế BVMT sẽ có tác dụng góp phần hỗ trợ sản xuất kinh doanh của người dân và doanh nghiệp.

Khi mức giá dầu thô thế giới giảm, nhu cầu tiêu thụ mặt hàng này sẽ có xu hướng tăng lên. Theo đó, việc điều chỉnh tăng mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn sẽ làm tăng giá bán của mặt hàng này, từ đó góp phần hạn chế việc sử dụng mặt hàng này.

Giá dầu thô thế giới dùng để áp dụng mức thuế BVMT nêu trên được xác định theo nguyên tắc bình quân giá dầu thô thế giới 10 ngày gần nhất (được giao dịch trên thị trường Singapore do Hãng tin Platt’s (Platt Singapore) công bố) trước khi điều chỉnh mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn 02 ngày (quy định này là để đảm bảo cho các cơ quan quản lý nhà nước có thời gian công bố mức thuế BVMT cụ thể và giá bán lẻ xăng dầu).

Quy định về việc áp dụng mức thuế BVMT cụ thể đối với xăng, mỡ nhờn trong năm 2023 được áp dụng 3 tháng 1 lần nhằm đảm bảo vừa tạo tính linh hoạt, kịp thời cũng như không ảnh hưởng nhiều đến kế hoạch sản xuất, kinh doanh của các công ty xăng dầu và việc điều hành giá xăng dầu (không gây sự biến động nhiều về giá) trong năm 2023).

Về việc tác động đến thu NSNN, Bộ Tài chính đánh giá, mức độ tác động cụ thể đến thu NSNN sẽ tùy thuộc vào mức giá dầu thô thế giới tại mỗi thời điểm điều chỉnh mức thuế. Ở kịch bản 1, trường hợp tại thời điểm điều chỉnh, giá dầu thô thế giới từ 70 USD/thùng trở xuống thì áp dụng mức thuế BVMT cụ thể đối với xăng, dầu, mỡ nhờn bằng mức thuế quy định tại Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14. Thực hiện theo kịch bản này sẽ không làm giảm thu NSNN. Khi đó, dự kiến số thu thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn bình quân 1 tháng là 5.130,8 tỷ đồng/tháng; tổng thu NSNN bình quân 1 tháng (bao gồm cả thuế BVMT, thuế GTGT) là 5.643,8 tỷ đồng/tháng.

Kịch bản 2, trường hợp tại thời điểm điều chỉnh, giá dầu thô thế giới từ trên 70 USD/thùng đến dưới 80 USD/thùng thì áp dụng mức thuế BVMT cụ thê đối với xăng, dầu, mỡ nhờn bằng 75% mức thuế quy định tại Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14, tương đương giảm 25%. Khi đó, dự kiến số thu thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn bình quân 1 tháng giảm khoảng 1.282,7 tỷ đồng/tháng, tác động làm số thu NSNN bình quân 1 tháng (bao gồm cả thuế BVMT, thuế GTGT) giảm khoảng 1.411 tỷ đồng/tháng.

Kịch bản 3, trường hợp tại thời điểm điều chỉnh giá dầu thô thế giới từ 80 USD/thùng đến dưới 100 USD/thùng thì áp dụng mức thuế BVMT cụ thể đối với xăng, dầu, mỡ nhờn bằng 50% mức thuế quy định tại Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14, tương đương giảm 50%). Khi đó, dự kiến số thu thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn bình quân 1 tháng giảm khoảng 2.565,4 tỷ đồng/tháng, tác động làm số thu NSNN bình quân 1 tháng (bao gồm cả thuế BVMT, thuế GTGT) giảm khoảng 2.821,9 tỷ đồng/tháng.

Kịch bản 4, trường hợp tại thời điểm điều chỉnh giá dầu thô thế giới từ 100 USD/thùng trở lên thì áp dụng mức thuế BVMT cụ thể đối với xăng, dầu, mỡ nhờn bằng mức sàn trong khung thuế. Khi đó, dự kiến số thu thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn bình quân 1 tháng giảm khoảng 3.838,7 tỷ đồng/tháng, tác động làm số thu NSNN bình quân 1 tháng (bao gồm cả thuế BVMT, thuế GTGT) giảm khoảng 4.222,6 tỷ đồng/tháng. 

Việc xác định giá dầu thô thế giới để áp dụng mức thuế BVMT theo nguyên tắc bình quân 10 ngày trước khi điều chỉnh mức thuế gần nhất chưa đảm bảo phù hợp với thời gian áp dụng mức thuế cụ thể là 3 tháng, chưa phù hợp với việc xu hướng biến động giá dầu thô thế giới. Tuy nhiên, việc lấy giá dầu thô thế giới 10 ngày gần nhất trước khi điều chỉnh mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn 02 ngày sẽ đảm bảo sát với giá dầu thô nhất và thuận lợi cho công tác theo dõi, xác định giá.