3 bước "tự huỷ" của "Thái tử Huawei" khiến đế chế xe điện chưa "thành hình" đã phá sản: Đốt 500 triệu USD nhưng chưa sản xuất được chiếc ô tô nào, người cuối cùng hưởng lợi lại là Starbucks

Theo Nhịp sống thị trường, Toutiao cho biết, hãng xe tồn tại ngắn nhất trong lịch sử đã xuất hiện. Cách đây một thời gian, hãng Niutron đã đưa ra thông báo về việc không thể giao đúng tiến độ mẫu xe ô tô điện đầu tiên và sẽ hoàn lại toàn bộ tiền cho khách hàng.

Được biết, toàn bộ quá trình kể từ khi mẫu xe mới chuẩn bị được tung ra vào đầu tháng 10 cho đến khi không thể thu hồi khoản tiền hoàn lại và đóng cửa kéo dài chỉ vỏn vẹn 60 ngày. Tính trong số những thương hiệu xe mới xuất hiện gần đây, "kẻ đến sau" Niutron không phải một thương hiệu nổi tiếng. Tuy nhiên, người sáng lập đứng đằng sau nó, Lý Nhất Nam mới là nhân tố thực sự thu hút nhiều sự chú ý.

Xuất phát điểm của Lý Nhất Nam khiến cho nhiều người phải ngưỡng mộ. 15 tuổi được nhận vào Đại học Khoa học và Công nghệ Huazhong, đến năm 23 tuổi gia nhập Huawei và trở thành kỹ sư trưởng chỉ sau 2 năm, 27 tuổi thăng chức làm phó chủ tịch, đồng thời được công nhận là "người kế vị của Nhậm Chính Phi" - Tổng giám đốc điều hành của Huawei.

Và Niutron NV là mẫu xe đầu tiên được Lý Nhất Nam tung ra thị trường. Theo kế hoạch, hãng xe này sẽ giao hàng cho khách mua trong tháng 12 năm nay, nhưng kế hoạch này lại đổ bể trước khi nó bắt đầu. Tình hình hiện tại, dự án của Lý Nhất Nam bị bỏ lại với một mớ hỗn độn. Theo đó, hơn 24.000 khách hàng đã đặt cọc cho Niutron NV sẽ được hoàn trả bằng một mẫu xe cỡ nhỏ cùng với phiếu mua hàng cà phê Starbucks trị giá 200 USD.

Có thể nói, trong thất bại của Niutron, người chiến thắng lớn nhất lại là Starbucks, nhãn hàng này đã kiếm được khoảng 4,87 triệu USD từ thất bại của "Thái tử Huawei". 

Vậy Lý Nhất Nam đã từng bước đẩy mình vào "vực thẳm" của lĩnh vực chế tạo tô tô thế nào?

“Đứa con” đáng tự hào của Huawei tham gia vào cuộc đua xe điện

Lý Nhất Nam sinh năm 1970 tại Hồ Nam (Trung Quốc). Thuở thiếu thời, Lý Nhất Nam được xem là thiên tài, đi đến đâu cũng trở thành tâm điểm của sự chú ý. Trước năm 30 tuổi, Lý Nhất Nam còn được coi là "đứa con" đáng tự hào của Huawei, là nhân vật đứng thứ 3 ở tập đoàn này chỉ đứng sau CEO Nhậm Chính Phi và Chủ tịch Tôn Á Phương.

Sau đó, Lý Nhất Nam từ chức và thành lập lên Gangwan Network, hay còn được gọi là “Little Huawei”. Cũng có thời điểm, Lý Nhất Nam tới làm việc tại Baidu, China Mobile và GSR Venture Capital. Tỷ phú Lý Ngạn Hành, Chủ tịch kiêm CEO của Baidu từng sử dụng những lời hoa mỹ để nói về người đàn ông này. Ông cho rằng, trên thế giới có không quá 3 người có thể làm CTO của Baidu và Lý Nhất Nam là một trong số đó.

Lý Nhất Nam thành lập Niu Electric vào năm 2015, công ty này đã được niêm yết thành công trên NASDAQ chỉ sau 3 năm. Lý Nhất Nam cũng từng chia sẻ dòng trạng thái đầy nhiệt huyết trên mạng xã hội: "Tôi sẵn sàng cống hiến hết mình, sử dụng những vật liệu tốt nhất cũng như công nghệ tiên tiến nhất để tạo ra chiếc ô tô điện tốt nhất ở Trung Quốc".

Trong mắt mọi người, Lý Nhất Nam là một người có năng lực, có tài nguyên và là một trong những doanh nhân hàng đầu và cũng là nhà sản xuất ô tô "trời định". Tuy là người đến sau trong lĩnh vực sản xuất ô tô năng lượng mới, nhưng Lý Nhất Nam không hề tỏ ra thua kém các đối thủ. Anh từng thẳng thắn trả lời rằng: "Thứ tự xuất hiện của các thương hiệu không phải là điều quan trọng nhất", hơn thế, Lý Nhất Nam chưa bao giờ bỏ lỡ một ngày nào trong việc chế tạo một chiếc ô tô.

Công nghệ đã sở hữu trong tay, tiền vốn cũng không phải nhân tố lo ngại. Mẫu xe đầu tiên của Lý Nhất Nam cứ thế được tung ra và trực tiếp thách thức các hãng xe khác về giá cả. Chiếc Niutron của ông chủ Lý được định giá từ 278.800 đến 318.800 NDT (tương đương 945 triệu - 1.8 tỷ đồng), một mức giá mà các thế lực mới đang cạnh tranh vô cùng quyết liệt.

Tin tưởng tuyệt đối vào sản phẩm của mình, trong buổi họp báo vào hồi đầu tháng 10, ông chủ Lý đã không ngần ngại khoe "cơ bắp" với loạt thông số phần cứng của "con đẻ" Niutron và so kè với những mẫu xe hạng sang như Range Rover, BBS. Tuy nhiên, một điều khó hiểu đã xảy ra đó là Lý Nhất Nam lại đột ngột dừng toàn bộ kế hoạch và phút cuối cùng. Dù vậy, tất cả mọi thứ xảy ra đều có lý do của nó.

Vào năm 2013, Lý Nhất Nam đã tiếp xúc với một lượng lớn các dự án năng lượng mới tại Công ty đầu tư mạo hiểm Kim Sa Giang, những định sách trong nước có liên quan khiến Lý Nhất Nam càng sẵn sàng hàng động. Tuy nhiên, anh đã phạm phải sai lầm và bị kết án hai năm rưỡi tù giam vì tội giao dịch nội gián.

Tới khi quay trở lại và quyết định chế tạo ra một chiến ô tô thì mọi chuyện đã quá muộn. Ngành công nghiệp này tàn nhẫn ở chỗ, nó đối xử bình đẳng với tất cả mọi người, và sẽ không đối xử nhẹ nhàng chỉ vì bạn là sếp kỹ thuật. Một hành trình chế tạo ô tô mà không có bất kỳ lợi nhuận nào sẽ phải cam chịu thất bại.

“Trâu chậm uống nước đục”

Cuối năm 2018, khi Lý Nhất Nam quyết định gia nhập vào "cuộc đua" xe năng lượng mới, đường đua mà giờ đây đã đầy những tiền bối với kinh nghiệm lão làng, Niutron liệu có thể vào sân lúc này để kiếm phần không?

Thừa nhận là đi sau những hãng xe khác vài năm, nhưng Lý Nhất Nam vẫn nhận định Niutron còn cơ hội. Ông lấy ví dụ về việc Honda gia nhập ngành công nghiệp ô tô muộn hơn Toyota và Nissan tới 30 năm, nhưng Honda vẫn thành công. Với ngụ ý rằng, dù tôi tham gia sớm hay muộn, công ty của tôi đều có lợi thế riêng. 

Có thể thấy, Lý Nhất Nam đã vội vàng đặt ra KPI cho chính mình về sản xuất ô tô, nhưng về việc làm thế nào để tiếp thị sản phẩm cũng như ưu điểm của nó là gì thì ông lại không nắm rõ ràng.

Vấn đề tham gia cuộc đua về sản xuất xe là rất quan trọng. Nếu muốn hòa mình vào đường đua này, không có từ 5-6 triệu USD là không thể. Thậm chí, số tiền này vẫn là chưa đủ. Rõ ràng rằng Niutron không thể cạnh tranh với những cái tên chính thống như Huawei, Baidu và Xiaomi. Dù Lý Nhất Nam luôn tuyên bố rằng ông chưa bao giờ thiếu tiền, nhưng vấn đề nguồn vốn vẫn là một rào cản không thể vượt qua. Kể từ khi thành lập, Niutron mới chỉ nhận được khoản tài trợ trị giá 500 triệu USD.

Bên cạnh đó, một yếu tố quan trọng khác khiến Lý Nhất Nam vấp ngã chính là vấn đề về trình độ sản xuất ô tô, điều mà lẽ ra phải được giải quyết từ lâu. Bản thân công ty mẹ của Niutron là Martian Stone Technology không có trình độ sản xuất. Các nhân viên cho biết, Lý Nhất Nam hiếm khi xuất hiện vào những tháng gần đây bởi vì phải giải quyết các vấn đề liên quan đến trình độ với cơ quan quản lý.

Sau khi cân nhắc lại, ông lại chọn hợp tác với Dorcen đang vướng nợ nần. Trước đó, thương hiệu này thuộc sở hữu của hãng ô tô Zotye khét tiếng, dù có năng lực sản xuất nhưng Dorcen lại đang nợ nần chồng chất. Thậm chí, nhà máy cũng bị đình chỉ hoạt động hơn 24 tháng do không thông qua được phê duyệt trình độ của cơ quan có thẩm quyền. 

Thiếu tiền đã đành, nhưng ngay cả nhãn hiệu cũng thuộc về Dorcen. Quyền tác giả của Niutron không nằm trong tay Lý Nhất Nam, điều này không khác nào đặt nửa tính mạng của mình vào tay người khác.

Từ đầu đến cuối, chưa bao giờ Niutron được hưởng bất kỳ khoản lời nào, tiềm lực về vốn cũng như trình độ còn ảnh hưởng lớn đến khả năng cạnh tranh của sản phẩm. Trong tình cảnh đó, Niutron buộc phải dừng lại.

Chọn "tốt nước sơn" thay vì "tốt gỗ"

Nhìn từ góc độ định vị thương hiệu, thị trường xe SUV từ trung cấp cho đến cao cấp là sân chơi của các tập đoàn lớn và cũng là phân khúc thị trường cạnh tranh nhất năm 2022. Giá xe của Tesla hay BYD đều nằm trong phạm vi 300.000 NDT (khoảng hơn 1 tỷ đồng). Sự lựa chọn hợp tác của Niutron và Dorcel chắc chắn đang đẩy nhanh hơn quá trình tự hủy diệt.

Xét về quãng đường, thông số 400km rõ ràng là đã thua thiệt so với các mẫu xe điện dùng mức giá. Từ góc độ công nghệ sản phẩm cho đến hiệu suất, Lý Nhất Nam đã chọn mô hình gia công phần mềm ở mức độ lớn nhất. Bộ mở rộng phạm vi thuê ngoài và pin năng lượng cũng không tự phát triển, tuy Niutron NV được trang bị hệ thống năng lượng giống với phiên bản mở rộng phạm vi của Lantu FREE, nhưng hiệu suất hoàn toàn bị đánh giá thấp hơn.

Có lẽ bởi thế mà Lý Nhất Nam đã tính đến đoạn kết cho Niutron từ rất sớm. Đối với những người chơi mới như Niutron mà nói, cơ hội chỉ đến 1 lần.

Sau khi mọi chuyện kết thúc, công ty thông báo sẽ hoàn trả cho khách hàng một mẫu xe cỡ nhỏ cùng với phiếu mua hàng trị giá 200 USD tại Starbucks cho 24.376 khách hàng đã đặt cọc mẫu Niutron NV trước đó.

Đối mặt với cách giải quyết của hãng xe này, 24.376 khách hàng không tỏ ra quá thất vọng mà họ còn cho Lý Nhất Nam một "like" vì đã không trực tiếp ôm tiền bỏ chạy như nhiều trường hợp phá sản đã làm trước đó.

Theo chuyên gia, phương tiện sử dụng năng lượng mới đang thực sự phổ biến, nhưng không có nghĩa ai cũng sẽ có phần. Việc bạn có thể giành được chỗ đứng vững chắc trong thị trường sản xuất ô tô này hay không còn phụ thuộc vào ý chí chủ quan của mỗi người. Ngay cả với một doanh nhân hàng đầu như Lý Nhất Nam cũng phải cần đến "thiên thời, địa lợi, nhân hòa" mới có thể thành công.

Lý Nhất Nam chọn nói "lời chia tay"một cách đàng hoàng, điều này cũng đã làm giảm bớt đánh giá tiêu cực của dư luận ở một mức độ nào đó. Cũng phải nói rằng cách giải quyết này của Lý Nhất Nam là một bước đi có lợi vì nó có thể giúp ông xây dựng một nền tảng tốt hơn cho những lần mạo hiểm tiếp theo trong tương lai. Chỉ cần danh tiếng vẫn còn đó, Lý Nhất Nam sẽ có cơ hội bắt đầu lại từ đầu.