Warren Buffett đầu tư như thế nào khi suy thoái kinh tế?

Từ năm 2020 chứng khoán Mỹ đã tăng chóng mặt trước khi lao dốc không phanh trong năm nay. Tính từ đầu năm đến nay, chỉ số S&P 500 đã giảm khoảng 18%, trong bối cảnh lạm phát ở nước Mỹ đang tăng cao nhất sau hơn 4 thập kỷ cùng với áp lực địa chính trị ngày càng gia tăng và suy thoái kinh tế rình rập. Môi trường chính sách tiền tệ nới lỏng trong 13 năm qua được các nhà đầu tư quen thuộc thì nay đã không còn.

Theo CNN, các cổ phiếu tăng giá đột biến (meme stock) mang theo đầy rủi ro, xu hướng vào đầu tư vào các công ty mua lại có mục đích đặc biệt (SPAC) hay NFT (mã không thể thay thế) đến thời điểm này đều đã hết thời. Điều này giúp cho các cổ phiếu giá trị với dòng tiền trong thời gian ngắn trở nên ổn định hơn, chiếm ưu thế cao hơn trong bối cảnh thị trường đang bị ảnh hưởng bởi sự sợ hãi như hiện nay.

Phân biệt giữa lựa chọn “đánh bạc” và “đầu tư”

Trong 12 tháng qua, chỉ số tăng trưởng S&P 500 để theo dõi các cổ phiếu có tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu tốt nhất 3 năm đã giảm gần 15%. Trong khi đó, chỉ số Giá trị S&P 500 để theo dõi các cổ phiếu được định giá tốt nhất chỉ giảm 4% so với cùng kỳ. 

“Các nhà đầu tư Phố Wall vẫn đang kiếm tiền theo cách này hay cách khác, họ bắt lấy những thứ rơi ra từ chiếc bàn của chủ nghĩa tư bản”, ông Buffett nói tại đại hội cổ đông thường niên của công ty Berkshire Hathaway vào tháng 4. “Họ không kiếm được tiền nếu những người khác không có hành động. Họ giành được một phần lợi nhuận trong đó. Họ kiếm được nhiều hơn hơn khi những người khác “đánh bạc” so với khi những người khác đầu tư”.

Ông cũng cho rằng sự khác nhau giữa “đánh bạc” và “đầu tư” nằm ở việc hiểu rõ những yếu tố cơ bản cần thiết của một công ty.

Các phương pháp phân tích kỹ thuật chủ yếu dựa theo giá và khối lượng giao dịch cổ phiếu. Các nhà giao dịch thường sẽ không dự báo tương lai của một công ty. Họ không nhìn vào hoạt động kinh doanh cơ bản của công ty hoặc nền kinh tế mà dùng những biểu đồ để có thể dự đoán được diễn biến giá của cổ phiếu.

Trong khi đó, phân tích cơ bản được sử dụng khi nhà đầu tư đánh giá tình hình tài chính, hiệu suất và sự cạnh tranh của một công ty. Họ đánh giá nền kinh tế để xác định được giá trị của công ty đó, thông qua đó họ sẽ quyết định mua vào khi cổ phiếu công ty giảm giá. 

Theo một khảo sát được thực hiện bởi hãng dịch vụ tài chính Schwab, có khoảng 15% trong số tất cả các nhà đầu tư cổ phiếu tại thị trường Mỹ cho biết họ đã bắt đầu tham gia từ năm 2020. Ngoài ra, hầu hết những người mở tài khoản đầu tư phi hưu trí đầu tiên khi đó đang ở độ tuổi dưới 45 và có thu nhập thấp hơn so với những nhà đầu tư hưu trí lâu năm.

Trong đại dịch Covid-19, với sự hỗ trợ từ các gói kích thích kinh tế, khoảng 20 triệu nhà đầu tư mới đã tham gia vào thị trường chứng khoán Mỹ trong 2 năm qua. Nhóm này thường sử dụng Reddit và các cộng đồng trực tuyến khác để tung ra những câu chuyện khiến cho cổ phiếu của nhiều công ty như GameStop có giá trị tăng gấp 100 lần chỉ trong vài tháng. 

Trong cuộc họp cổ đông thường niên hồi tháng 4 của Berkshire, ông Warren Buffett nhận định rằng, sự tăng giá của các loại cổ phiếu này chủ yếu đến từ yếu tố kỹ thuật mà không dự theo các yếu tố căn bản của các doanh nghiệp trong dài hạn.

Ông cho rằng: “Việc mua vào cổ phiếu một cách bừa bãi như vậy đã khiến cho Phố Wall trở thành một sòng bạc”.

Đối với các giao dịch ngắn hạn, công cụ phân tích kỹ thuật khá hữu ích và nó là chiến lược thời điểm của thị trường (market timing). Tuy nhiên, việc phân tích các yếu tố cơ bản của doanh nghiệp có lợi cho đầu tư dài hạn hơn, hơn nữa nó cũng ít bị ảnh hưởng bởi những sự kiện bất ngờ của nền kinh tế.

Theo tỷ phú Warren Buffett, về lâu dài thì chứng khoán có xu hướng tăng mạnh hơn so với lạm phát và sẽ hồi phục mạnh mẽ trở lại sau suy thoái kinh tế, nhưng đây là một “cuộc đua marathon” chứ không phải là cuộc đua chạy nước rút. 

Vị tỷ phú này còn nổi tiếng với việc nắm giữ những cổ phiếu yêu thích của mình trong thời gian dài, thậm chí là mãi mãi.

Giữ vững niềm tin vào chính mình

“Các nhà đầu tư thường không giỏi dự báo tương lai”, ông Steven Check, giám đốc công ty tư vấn tài chính Check Capital nhận định. “Các nhà đầu tư có xu hướng phản ứng thái quá với những vấn đề tức thời. Thị trường thường phản ứng bất hợp lý trong thời gian ngắn nhưng luôn hợp lý khi dài hạn. Bong bóng thị trường thường phình lên và nổ tung nhưng nếu bạn biết cách cân nhắc thì một doanh nghiệp sẽ ra sao trong thập kỷ tới và bám sát việc này, thì đến cuối cùng “trái ngọt” sẽ đến với bạn”.

Theo nhận định của chiến lược gia trưởng Shawn Cruz làm việc tại TD Ameritrade, thị trường cổ phiếu giống như “một cửa hàng” mà ở đó nếu hàng hóa được bán giảm giá thì khách hàng sẽ lao tới. 

“Nhiều khả năng cổ phiếu của các công ty có bảng cân đối kế toán tốt, số dư tiền mặt lành mạnh và doanh thu tăng đang giảm giá”, ông Cruz nói thêm. “Chính vì vậy, nếu bạn có chiến lược đầu tư dài hạn và đang xem xét một số doanh nghiệp cụ thể thì đây chính là thời điểm thích hợp để lựa chọn một vài cổ phiếu chất lượng cho danh mục của mình”.

Theo ông, nhà đầu tư không cần phải là người nắm bắt được mọi thứ trong việc lựa chọn cổ phiếu. Cổ phiếu của các công ty như Morgan Chase, Apple, Microsoft, Amazon… hiện vẫn đang giao dịch ở mức thấp hơn so với mức định gần nhất được lập.

Tự tìm hiểu trước khi quyết định đầu tư

Đối với những nhà đầu tư lười biếng, luôn có đội ngũ chuyên gia phân tích làm sẵn các nghiên cứu về cổ phiếu và họ chỉ cần trả một khoản phí nhỏ để có thể tiếp cận. Tuy nhiên, nếu bạn muốn làm theo nguyên tắc của Warren Buffett thì giới chuyên gia khuyên bạn, nên tự tìm hiểu và không bao giờ được đổ tiền của mình vào một công ty mà mình không hiểu rõ. 

“Một cách hiệu quả để bắt đầu chính là đọc thông tin về một công ty mà bạn cho là tiềm năng. Hãy xem ai là người đang điều hành công ty và công ty này đang quảng cáo thứ gì, theo phương thức nào. Hãy xem bạn có hiểu sản phẩm của họ và bạn có nghĩ rằng công ty đó sẽ có vị thế trong nền kinh tế tương lai hay không. Hãy tự hỏi bản thân mình xem có muốn xây dựng lại công ty này từ đầu nếu được thay đổi hay không?”, ông Check đưa ra lời khuyên cho các nhà đầu tư. 

Tiếp theo, phải biết cách xem báo cáo tài chính của công ty, thứ này thường có sẵn trên các trang web chính thức, ông Check cho biết. Sau đó hãy đánh giá xem bảng cân đối kế toán của công ty, báo cáo lãi-lỗ, báo cáo luân chuyển tiền, chi phí hoạt động, doanh thu và chi phí của công ty có lành mạnh thật sự hay không? Lợi nhuận ròng trong vài năm qua có tăng hay không? Các khoản nợ của công ty mà bạn định đầu tư có bất thường hay không?

Vị chuyên gia này cũng đưa ra lời khuyên cho các nhà đầu tư, nên đánh giá yếu tố kinh tế vĩ mô và xem xét thật kỹ liệu công ty này có lợi thế hơn so với các đối thủ khác cùng ngành hay không. Và cuối cùng, ông khuyên các nhà đầu tư nên cập nhật tình hình về sự thay đổi về danh mục đầu tư của mình tùy theo bối cảnh của nền kinh tế.

“Điều quan trọng nhất khi đầu tư là đừng sợ hãi mà chủ động ngừng đầu tư”, tỷ phú Warren Buffett nói tại đại hội cổ đông Berkshire vào năm ngoái. “Nhiều người đã trả rất nhiều tiền để nhận được những lời khuyên không cần thiết”.