Trái phiếu đang lấp đầy nguồn vốn cho các doanh nghiệp bất động sản

Trong năm 2021, bên cạnh kênh dẫn vốn lâu nay như tín dụng ngân hàng thương mại hay huy động vốn từ thị trường chứng khoán. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang được coi là một kênh dẫn vốn rất hiệu quả của nền kinh tế toàn quốc.

Tính riêng thị trường bất động sản, các doanh nghiệp địa ốc trong năm qua rất quan tâm và lựa chọn trái phiếu là kênh huy động vốn thường xuyên. Bởi, trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp, các doanh nghiệp đang khó khăn xoay sở nguồn vốn kinh doanh, một số doanh nghiệp phải tạm dừng hoạt động, dòng tiền suy kiệt cũng như ảnh hưởng đến cân đối tài chính. Lúc này, các doanh nghiệp có thể huy động vốn qua trái phiếu sẽ phần nào tháo gỡ khó khăn trong giai đoạn này. 

Bộ Xây dựng đã có báo cáo trong năm 2021, đã có 214.440 tỷ đồng trái phiếu được phát hành bởi các doanh nghiệp bất động sản, tương đương 9 tỷ USD, gấp 3 lần so với năm 2020; Ghi nhận mức lãi suất phát hành trong khoảng 8 - 13%/ năm. Tổng giá trị phát hành trái phiếu nhóm doanh nghiệp bất động sản chiếm 36% tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Trong đó, khoảng 29% giá trị trái phiếu phát hành không có tài sản đảm bảo hoặc cổ phiếu bảo đảm.

Theo số liệu mới nhất từ Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), tính riêng tháng 2/2022, xây dựng đang đứng đầu các nhóm ngành phát hành trái phiếu lớn nhất thị trường khi đạt 800 tỷ đồng giá trị, chiếm 44,4% tổng giá trị phát hành. Còn tổng hai tháng vừa qua, nhóm ngành bất động sản dẫn đầu về giá trị phát hành trái phiếu với tổng số lượng phát hành là 15.520 tỷ đồng, chiếm 56,04% tổng giá trị. Với kỳ hạn từ 1 đến 3 năm chiếm phần lớn giá trị phát hành trong nhóm, đạt 9.313 tỷ đồng (tương đương 60%). 

Đứng ở vị trí thứ 2 là nhóm xây dựng với 7.930 tỷ đồng, chiếm 28,6% tổng giá trị phát hành. Đáng chú ý nhất là hai doanh nghiệp trong nhóm xây dựng là: CTCP Đầu tư Xây dựng Tường Khải với khối lượng phát hành là 2.990 tỷ đồng; CTCP Xây dựng Minh Trường Phú với khối lượng phát hành đạt 2.950 tỷ đồng. Bộ Xây dựng cho biết, nhiều doanh nghiệp kinh doanh địa ốc đang chuyển hướng thực hiện huy động vốn bằng việc phát hành trái phiếu. Tuy nhiên, lượng phát hành với quy mô lớn, lãi suất cao và không có tài sản đảm bảo sẽ đem đến nhiều tiềm ẩn rủi ro cho thị trường.

Mặt khác, các chuyên gia VCBS nhận định về triển vọng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp nói chung và trái phiếu do các doanh nghiệp bất động sản phát hành nói riêng, vẫn sẽ có sự tăng trưởng trong năm 2022. Cùng với đặc điểm của nhiều nhóm ngành nghề, kết hợp với những “khẩu vị” riêng của từng phân khúc, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã và đang thu hút các nhóm nhà đầu tư với khả năng sinh lời cao hơn nhiều so với các kênh đầu tư khác. Trong thời gian tới, dự đoán xu hướng đầu tư này vẫn tiếp tục tăng trưởng. Trong đó, trái phiếu bất động sản, trái phiếu ngành năng lượng và trái phiếu tín dụng vẫn là các nhóm ngành có khả năng cao phát hành thành công vào những giai đoạn tiếp theo.

Tại buổi tọa đàm “Triển vọng Đầu tư 2022”, ông Đào Phúc Tường - Chuyên gia tài chính chia sẻ, sang năm 2022 trong bối cảnh thị trường cổ phiếu được định giá cao hơn. Thị trường trái phiếu trở nên sôi động sẽ là lựa chọn tốt nhất khi kênh trái phiếu vẫn thỏa mãn được hai mục đích của giới đầu tư là: 

• Mục đích thứ nhất, các nhà đầu tư sẽ có thêm kênh đầu tư mới. Kênh này giúp gia tăng lợi tức trên danh mục đầu tư, thay vì chỉ tập trung gửi tiết kiệm tại ngân hàng.
• Mục đích thứ hai, duy trì ổn định tính thanh khoản của danh mục đầu tư. Điều kiện là nhà phát hành trả gốc và lãi đúng thời hạn và nhà đầu tư luôn chủ động về dòng tiền.

Ông Phạm Anh Khôi - Giám đốc Fina đã đưa ra lời khuyên cho những nhà đầu tư trái phiếu: “Các nhà đầu tư không chỉ cần quan tâm tới những chỉ số, đánh giá xếp hạng tín dụng mà còn phải tìm hiểu sâu hơn về: Mục đích sử dụng vốn của doanh nghiệp; Các công ty này đang đầu tư dự án nào; Tính thanh khoản và khả năng bán hàng của dự án… Trong khi đó, để chủ đầu tư có tiền hoàn trả cho các nhà đầu tư thì việc huy động trái phiếu cũng cần hạn chế để tài trợ khoản vay cũ, vay lại hay cam kết mua lại. Cần phải tâm niệm rằng cần bán được hàng hóa thì mới có dòng tiền đổ về. 

Ông Khối cho biết: “Việc đầu tư trái phiếu bất động sản cũng tương tự như mua xe cũ, tức là nhìn bề ngoài đều giống nhau, đọc chỉ số giống nhau nhưng phải chạy thử mới biết phương tiện có còn sử dụng tốt hay không. Cần lưu ý rằng, chúng ta phải có những khảo sát thực địa về dự án, về khả năng bán hàng, ra hàng,... thậm chí cần trao đổi với môi giới về tình hình dự án bán hàng ra sao khi phân tích trái phiếu hay tình hình của doanh nghiệp”.

Theo ý kiến của chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu, trong tình hình phát hành trái phiếu doanh nghiệp hiện tại, Bộ Tài chính cần phải kiểm soát chặt chẽ hơn về vấn đề phát hành trái phiếu. Tránh tình trạng bẫy tín dụng khi các nhà phát hành mất khả năng trả nợ và rủi ro vỡ nợ tăng cao. Bên cạnh đó, Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu cũng cảnh báo việc các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản phát hành trái phiếu ồ ạt, đưa ra lãi suất cao để thu hút người dân tham gia. Tuy nhiên, các thông tin được đưa ra không đầy đủ, không có sự giám sát hay quản lý của các cơ quan chức năng sẽ làm tăng nguy cơ “đảo nợ” và tiềm ẩn nguy cơ xuất hiện “bong bóng” trên thị trường.