Thị trường chính tăng trưởng chậm, doanh nghiệp xuất khẩu cá tra khả quan hơn tại các thị trường nhỏ

Thời gian gần đây, xuất khẩu cá tra Việt Nam sang 2 thị trường Mỹ và Trung Quốc đang gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, dù việc xuất khẩu sang 2 thị trường lớn trên đang có dấu hiệu chững lại hoặc ngày càng giảm, nhưng vẫn có nhiều thị trường vẫn giữ được mức tăng trưởng lạc quan. 

Xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc và Mỹ giảm sâu

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, dù xuất khẩu cá tra trong tháng 7 năm nay so với cùng kỳ năm trước vẫn tăng 47% và đạt 186 triệu USD, tuy nhiên đây lại là mức xuất khẩu thấp nhất trong 7 tháng đầu năm nay. Cụ thể, sau khi đạt đỉnh ở mức 310 triệu và tháng 4 năm nay - sau thời điểm diễn ra hội chợ thủy sản quốc tế ở Mỹ và châu Âu, lượng xuất khẩu cá tra đã bắt đầu giảm nhiệt trong các tháng tiếp theo. Xu hướng này xảy ra tại cả 2 thị trường lớn là Mỹ và Trung Quốc. 

Xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc cũng đã đạt mức đỉnh là 113 triệu USD vào tháng 4 năm nay. Tuy nhiên đến tháng 7, con số này đã giảm mạnh xuống chỉ còn 44 triệu USD. Sau khi lũy kế 7 tháng đầu năm, lượng xuất khẩu cá tra sang thị trường Trung Quốc vẫn tăng gấp hơn 2 lần so với cùng kỳ năm trước và đạt 451 triệu USD, chiếm khoảng 28% tổng giá trị xuất khẩu cá tra của Việt Nam. 

So với nhu cầu nhập khẩu cá đông lạnh của Trung Quốc thì sản phẩm cá tra của Việt Nam tại thị trường này vẫn có thị phần khá khiêm tốn. Thời điểm hiện tại, cá tra đông lạnh của Việt Nam chiếm khoảng 14 đến 15% nhập khẩu cá đông lạnh của Trung Quốc. Sau khi nước này nới lỏng cơ chế kiểm tra Covid-19, đồng thời không đình chỉ nhập khẩu khi phát hiện các lô hàng bị nhiễm virus đã phần nào giải tỏa được áp lực tâm lý và cả chi phí, thời gian đối với việc xuất khẩu cá tra nói riêng và những sản phẩm thủy sản khác nói chung sang thị trường này. 

Tuy nhiên, Trung Quốc đang ngày càng khắt khe đối với việc kiểm tra những chỉ tiêu vệ sinh, an toàn thực phẩm. Do đó, các doanh nghiệp xuất khẩu cần quan tâm nhiều hơn đến chất lượng, những quy định và tiêu chuẩn của thị trường này. 

Cũng giống như Trung Quốc, việc xuất khẩu cá tra sang thị trường Mỹ cũng đã đạt đỉnh vào tháng 4, đạt mức 81 triệu USD. Đến tháng 7, con số này cũng bất ngờ rớt xuống mức đáy kể từ đầu năm đến nay, chỉ đạt 32 triệu USD, so với cùng kỳ năm trước đã giảm 4%. Tính từ năm 2021 cho đến nửa đầu năm nay, xuất khẩu cá tra sang Mỹ đã ghi nhận mức giá tương đối cao, vì thế giá trị xuất khẩu thu về cũng khá khả quan. Thế nhưng, sau một khoảng thời gian tăng nóng, các nhà nhập khẩu Mỹ đã dần điều chỉnh giảm giá, nguyên nhân bởi lượng tồn kho vẫn còn nhiều trong khi lượng tiêu thụ tại thị trường này ngày càng chậm do ảnh hưởng bởi yếu tố logistic.

Theo đánh giá của các doanh nghiệp cá tra, sản phẩm này tại thị trường Mỹ nói riêng và các thị trường khác nói chung vẫn có nhu cầu khá cao, đặc biệt trong bối cảnh lạm phát như hiện tại. Thế nhưng đến giai đoạn nửa cuối năm nay, giá xuất khẩu cá tra sẽ giảm dần. Tính hết 7 tháng đầu năm, lượng xuất khẩu cá tra sang thị trường Mỹ vẫn cao hơn 92% so với cùng kỳ và chiếm 24% tổng xuất khẩu cá tra. 

Ghi nhận những con số khả quan tại thị trường nhỏ

Điển hình phải kể đến thị trường đơn lẻ lớn thứ ba của ngành xuất khẩu cá tra tại Việt Nam, đó là Mexico. Trong tháng 7 năm nay, xuất khẩu sang thị trường này vẫn duy trì mức tăng trưởng cao lên tới 87%. Cụ thể, trong tháng 7 vừa qua, giá trị xuất khẩu cá tra sang thị trường Mexico đã tăng lên gấp 2 lần so với cùng kỳ năm trước, đạt hơn 11 triệu USD. Tính chung trong 7 tháng đầu năm, giá trị xuất khẩu cá tra sang thị trường này đạt 73,5 triệu USD, chiếm khoảng 4,5% xuất khẩu cá tra của Việt Nam.

Trong số đó, sản phẩm cá tra phile đông lạnh của Việt Nam xuất khẩu sang Mexico đạt hơn 69 triệu USD và chiếm 94% giá trị. Trong khi đó, sản phẩm cá tra cắt khúc cũng đạt 4,4 triệu USD và chiếm 6%. Trong nửa đầu năm nay, mức giá trung bình của sản phẩm cá tra phi lê đông lạnh xuất khẩu sang Mexico là 2,8 USD/kg; so với mức trung bình 1,71 USD/kg của cùng kỳ năm trước đã cao hơn 63,5%. 

Đáng chú ý, tính đến thời điểm hiện tại, tình hình lạm phát tại Mexico đã tăng ở mức cao kỷ lục trong vòng 22 năm qua. Người tiêu dùng nước này đang phải cân nhắc, cắt giảm chi tiêu cho những sản phẩm thực phẩm giá cao. Vì thế, nhờ lợi thế về mức giá cạnh tranh cùng với thuận lợi thuế ưu đãi của hiệp định CPTPP, sản phẩm cá tra Việt Nam vẫn được coi là sự lựa chọn ổn định của các nhà nhập khẩu thuỷ sản Mexico.

Bên cạnh Mexico, việc xuất khẩu sang 2 thị trường còn lại của top 5 là Brazil và Thái Lan trong tháng 7 đều ghi nhận mức tăng 2 con số so với cùng kỳ, lần lượt là 40% và 34%. Liên quan đến vấn đề này, bà Lê Hằng - Phó Giám đốc Trung tâm VASEP.PRO (VASEP) cho biết, trong bối cảnh đồng USD đang ngày càng tăng giá so với các đồng ngoại tệ khác, điều này trở thành thách thức không nhỏ cho các nhà xuất khẩu. Đối với một số thị trường có đồng nội tệ mất giá khiến cho các nhà nhập khẩu bị thiệt hại nhiều hơn, họ sẽ cân đối về kế hoạch nhập khẩu. Đã từng có tình trạng nhà nhập khẩu “mặc cả hạ giá”, tiến hành đề nghị nhà xuất khẩu Việt Nam giao hàng chậm hơn, điều này khiến cho các doanh nghiệp xuất khẩu phải chịu thêm chi phí lưu kho.

Đối với thị trường Mexico thì khác, việc USD tăng giá lại là một tin tốt, nguyên nhân bởi Mexico là một trong số ít các quốc gia được nhận lượng kiều hối rất lớn từ Mỹ. Chính vì thế, việc tiêu dùng thực phẩm của Mexico cũng sẽ ít bị ảnh hưởng hơn khi so sánh với các thị trường khác.

Nhìn nhận được những lợi thế này, các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra đã chuyển hướng sang thị trường Mexico. Chỉ trong nửa đầu năm nay, có tới 30 doanh nghiệp thủy sản của Việt Nam xuất khẩu cá tra sang Mexico, trong đó có 3 doanh nghiệp sở hữu giá trị xuất khẩu lớn nhất, bao gồm: Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Đa quốc gia I.D.I; Công ty TNHH Cá Việt Nam và Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Thủy sản Cửu Long An Giang. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp chế biến cá tra ở Đồng Tháp, An Giang, Bến Tre, Cần Thơ và Vĩnh Long cũng đang quan tâm đến thị trường Mexico, tiến hành đẩy mạnh việc xuất khẩu cá tra sang thị trường này.

Theo như dự báo, xuất khẩu cá tra của Việt Nam sang thị trường Mexico trong năm nay có thể mang về 125 triệu USD, ghi nhận mức tăng 80% so với năm trước. 

Cũng trong tháng 7 này, còn có nhiều thị trường khác cũng ghi nhận những con số ấn tượng trong nhập khẩu cá tra Việt Nam, bao gồm: Canada tăng gấp hơn 4 lần, Hongkong ghi nhận mức tăng 114%, Australia tăng mạnh 143%, Singapore cũng tăng gấp hơn 2 lần, Philippines cũng tăng gấp 3,5 lần… Những con số này chứng tỏ, cá tra Việt Nam còn nhiều cơ hội gia tăng và phát triển tại các thị trường nhỏ khác.