Quy chế là gì? Phân biệt quy chế và quy định

Quy chế là gì?

Quy chế là một văn bản hay toàn thể các văn bản có chứa quy phạm pháp luật hoặc quy phạm xã hội. Các văn bản này do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền ban hành theo thủ tục, trình tự nhất định. Có hiệu lực bắt buộc thi hành đối với các thành viên của tổ chức, cơ quan thuộc phạm vi điều chỉnh của quy chế.

Quy chế là quy phạm điều chỉnh một số vấn đề như công tác nhân sự, tổ chức hoạt động, chế độ chính sách, quyền hạn,... Khi quy chế được ban hành thì mọi thành viên thuộc phạm vi điều chỉnh đều có nghĩa vụ và trách nhiệm thực hiện theo.

Mỗi doanh nghiệp, đơn vị từ tư nhân đến nhà nước đều cần có một quy chế để quy định mọi việc trong nội bộ doanh nghiệp. Tất cả các quy chế sẽ có nội dung phụ thuộc vào từng đơn vị, công ty. Được quy định một cách rõ ràng và minh bạch, mang yêu cầu cần đạt được và có tính nguyên tắc.

Có thể nói việc ban hành quy chế là rất quan trọng, giúp cho các công ty, doanh nghiệp đảm bảo được tính kỷ luật, hài hòa trong cơ cấu hoạt động đúng nguyên tắc đề ra. Qua đó thúc đẩy doanh nghiệp ngày càng phát triển lớn mạnh hơn.

Nội dung của quy chế là gì?

Tùy thuộc vào từng ngành nghề, lĩnh vực hoạt động khác nhau hay đặc thù riêng của các doanh nghiệp mà nội dung quy chế sẽ có sự khác biệt. Tuy nhiên, vẫn có một số nội dung cơ bản cần thiết mà các quy chế sẽ đề cập đến bao gồm:

• Quy định chung về cơ cấu tổ chức bộ máy hoạt động của công ty, doanh nghiệp.
• Đưa ra các quy định cụ thể về các hoạt động nội bộ như trình tự, thủ tục của các cuộc họp, thủ tục lựa chọn cán bộ quản lý, quy trình phối hợp hoạt động giữa các phòng ban chuyên môn trong doanh nghiệp,...
• Quy định về hành chính, nhân sự cũng như quy chế về công tác, lương và trợ cấp, các quy chế khen thưởng và kỷ luật, quản lý tài chính và kiểm toán,…
• Ban hành các quy chế về chế độ lương thưởng, giờ làm việc,...
• Một số nội dung khác có liên quan đến mọi hoạt động quản trị nội bộ của công ty.

Các yếu tố cần đảm bảo để ban hành quy chế là gì?

Để xây dựng và ban hành các quy chế, trước hết cần xét đến những yếu tố phù hợp với mọi hoạt động của doanh nghiệp. Đảm bảo được tính khoa học và ứng dụng vào trong thực tiễn.Chính vì thế mà khi ban hành các quy chế cần phải đảm bảo những yếu tố sau đây:

Tính hợp pháp

Yếu tố đầu tiên cần đảm khảo khi ban hành quy chế là gì đó chính là tính hợp pháp. Các văn bản được đề ra phải phù hợp với pháp luật, không có sai phạm gì so với các quy định của luật pháp.

Việc xây dựng quy chế có tính hợp pháp tức là đảm bảo sự phù hợp của các văn bản đó với thẩm quyền, hình thức, nội dung, phương pháp quản lý trong khuôn khổ luật định. Chính vì thế, người lập quy chế cần phải có sự am hiểu và dựa trên quy định pháp luật trước khi ban hành các văn bản quy chế trong doanh nghiệp.

Tính thực tiễn

Các quy chế cần phải đảm bảo tính thực tiễn, phù hợp với các quy định, hoạt động tổ chức trong từng lĩnh vực của doanh nghiệp. Người ban hành quy chế cần phải dựa vào tình hình thực tiễn của công ty để đưa ra những quy phạm phù hợp nhất.

Có một số quy chế sẽ phù hợp với doanh nghiệp, công ty này. Tuy nhiên, cũng có những văn bản quy chế lại phù hợp với doanh nghiệp, tổ chức kia. Chính vì vậy, quy chế phụ thuộc rất nhiều vào sự hoạt động của từng đơn vị.

Tính hiệu quả

Khi đặt ra các quy chế là gì, người ban hành thường mong muốn sẽ mang lại hiệu quả cho doanh nghiệp mình khi áp dụng. Vì vậy, việc đặt quy chế cần phải quan tâm rất nhiều đến yếu tố hiệu quả để các thành viên thuộc phạm vi điều chỉnh nghiêm túc thực hiện. Việc xây dựng quy chế cũng cần phải có những mục đích xác định đối với các đối tượng điều chỉnh cụ thể. 

Phân biệt quy chế và quy định

Khái niệm quy chế là gì đã được tìm hiểu rất chi tiết. Tuy nhiên, có nhiều người vẫn thường nhầm lẫn giữa khái niệm quy chế và quy định. Vậy quy định là gì? Hai khái niệm này có điểm gì khác biệt nhau? Cụ thể là:

Tìm hiểu quy định là gì?

Quy định là những quy tắc, chuẩn mực trong xử sự, những tiêu chuẩn, định mức về kinh tế, kỹ thuật được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành. Hay thừa nhận và buộc các tổ chức, cá nhân có liên quan phải tuân thủ.

Các quy định được thể hiện chủ yếu dưới hình thức quy phạm pháp luật. Được ban hành bằng những hình thức văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước. Trong cấu trúc của quy phạm pháp luật, quy định là một bộ phận của quy phạm pháp luật trong đó nêu cách xử sự mà tổ chức, cá nhân ở vào hoàn cảnh đó buộc phải thực hiện.

Sự khác biệt giữa quy định và quy chế là gì?

Quy chế là văn bản có chứa các quy phạm pháp luật hoặc quy phạm xã hội do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền ban hành. Quy chế được đề ra theo một trình tự, thủ tục nhất định, có hiệu lực đối với các thành viên thuộc phạm vi điều chỉnh.

Thông thường, quy chế sẽ hướng đến việc điều chỉnh các chính sách, chế độ, nhân sự, công tác tổ chức hoạt động…đưa ra những yêu cầu cần thiết mà doanh nghiệp phải đạt được, mang tính nguyên tắc cao. Khi xây dựng các văn bản quy chế cần phải đảm bảo tính khoa học và 3 yếu tố chính gồm: Tính hợp pháp, tính thực tiễn và tính hiệu quả.

Ví dụ như quy chế về việc tổ chức điều hành công ty phải gồm có nội dung cơ cấu tổ chức, doanh nghiệp gồm bao nhiêu bộ phận, tiền lương và thưởng của từng bộ phận sẽ như thế nào,...

Còn quy định là những quy phạm định hướng các công việc, nhiệm vụ phải làm, không được làm. Nếu thực hiện đúng theo quy định sẽ phải chịu trách nhiệm pháp luật về hành vi của mình. 

Quy định sẽ có nội dung cụ thể về chuyên môn, nghiệp vụ phục vụ cho việc điều hành hoạt động của các cơ quan, doanh nghiệp. Ví dụ như có công ty ban hành quy định rõ ràng về thời gian làm việc, nghỉ ngơi, làm thêm,... Tất cả những thông tin này là quy định mà trước khi vào làm nhân sự cần phải nắm bắt rõ để không mắc phải sai lầm.

Lời kết

Hy vọng qua bài viết trên đây đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về khái niệm và các yếu tố cần đảm bảo khi ban hành quy chế là gì. Việc hiểu biết đúng nhất về quy chế sẽ giúp người ban hành đưa ra những văn bản quy phạm hợp pháp, hiệu quả và mang tính thực tiễn cao.