Những "tay chơi" nào góp mặt trong các thương vụ M&A nửa đầu năm tại Việt Nam?

Báo cáo của EY cho thấy, bất chấp những khó khăn về địa chính trị cùng tài chính, các hoạt động mua bán và sáp nhập (M&A) đã phục hồi tích cực trên phạm vi toàn cầu trong thời gian 6 tháng đầu năm 2022 với 2.274 thương vụ M&A, tương ứng với tổng giá trị là 2.020 tỷ USD.

Chỉ riêng ở thị trường Việt Nam, lãnh đạo EY Đông Dương - ông Trần Vinh Dự cho biết, hoạt động đầu tư từ quỹ đầu tư tư nhân (PE0 cùng quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) vẫn ghi nhận tăng trưởng mạnh mẽ trong 6 tháng đầu năm. Tổng giá trị thương vụ giao dịch trong nửa đầu năm 2022 đã gần bằng cả năm 2021 - tương đương đạt mức  4,97 tỷ USD.

Trên thực tế, đã có hàng loạt các vụ mua bán sáp nhập diễn ra trong mọi phân khúc và mọi lĩnh vực trong 6 tháng đầu năm. Những ông trùm M&A không thể không kể đến như Masan, Vivaland, Novaland hay Xuân Thiện,... 

Masan Group tích cực "đi chợ"

Masan Group là ông lớn có hoạt động M&A diễn ra sôi động bậc nhất trong 6 tháng đầu năm 2022. Vào tháng 1/2022, thông qua công ty con The Sherpa, Masan đã chi 110 triệu USD để mua thêm 31% cổ phần và trở thành công ty mẹ của Phúc Long Heritage. Đến tháng 8, Masan đã mua thêm 34% lợi ích vốn chủ sở hữu của chuỗi đồ uống này với khoản tiền là 154 triệu USD. 

Như thế, từ đầu năm đến nay, Masan đã tiến hành rót khoảng 264 triệu USD vào Phúc Long. Qua 3 lần rót vốn vào chuỗi trà, cà phê Phúc Long với tổng cộng tập đoàn đã đầu tư 6.453 tỷ đồng với tổng tỷ lệ sở hữu là 85%. 

Mức định giá của Phúc Long trong đợt rót vốn gần nhất khoảng 10.640 tỷ đồng từ đó trở thành chuỗi trà, cà phê đắt giá nhất ở Việt Nam. 

Có thể thấy, miệt mài M&A để có thể mở ra hệ sinh thái không chỉ gói gọn ở mảng F&B và bán lẻ, Masan tiếp tục đầu tư 65 triệu USD đổi lấy 25% cổ phần của Công ty Trusting Social - đây là một doanh nghiệp fintech, trí tuệ nhân tạo ngày ở Đại hội đồng cổ đông thường niên diễn ra vào hồi tháng 4. 

Còn trong lĩnh vực khoáng sản, Masan đã đánh dấu tên tuổi bằng thương vụ H.C. Starck Tungsten Powders (HCS), theo đó, công ty con của Masan High-Tech Materials (MHT) đã tiến hành ký kết thỏa thuận đầu tư 45 triệu USD cho 15% vốn chủ sở hữu trên cơ sở cổ phần pha loãng hoàn toàn của Nyobolt Limited (Nyobolt) - đây là một công ty chuyên cung cấp giải pháp pin Li - ion sạc nhanh. Đây cũng là khoản đầu tư lớn nhất vào Nyobolt ở vòng Series B.

Dù vậy, thống kê cho thấy, tính về giá trị thì tổng các thương vụ lớn của Masan Group vẫn xếp sau một thương vụ duy nhất của Vivaland. 

Vivaland tiến hành chi 550 triệu USD để mua lại tòa nhà Capital Palace ở Hà Nội

Có thể thấy, ngành bất động sản trong nửa đầu năm đã xuất hiện điểm nhấn M&A là thương vụ VivaLand mua lại tòa nhà văn phòng Capital Place - đây là tòa nhà văn phòng hạng A thuộc khu vực trung tâm Hà Nội với mức giá là 550 triệu USD từ CapitaLand Development. Dự án văn phòng cao cấp này chính là hai tòa tháp văn phòng cao 37 tầng, được lựa chọn văn phòng chính của nhiều Tập đoàn đa quốc gia ở Hà Nội. 

Được biết, trước đó không lâu, Vivaland đã thành công mua lại tòa nhà Saigon One Towe sau đó đổi tên thành IFC One Saigon. Dự án này có vị trí đắc địa ở trung tâm quận 1 - TP. Hồ Chí Minh với thiết kế là tòa nhà thương mại bao gồm văn phòng, chung cư, trung tâm thương mại với tổng diện tích sàn là 124.000m2. 

Những thương vụ M&A khác

Mới đây, Công ty Cổ phần Thương mại dịch vụ đầu tư An Phát cũng đã trở thành cổ đông lớn của Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển Đô thị và Khu công nghiệp Sông Đà (Sudico – MCK: SJS) vào hồi tháng 4 sau khi tiến hành nhận chuyển nhượng 41,7 triệu cổ phiếu SJS, tương đương 36,65% vốn điều lệ của Sudico. 

Được biết, số cổ phiếu SJS mà An Phát đã tiến hành mua vào tương đương với lô cổ phần của Sudico mà Tổng Công ty Sông Đà đem đấu giá. Thương vụ này tương đương với tổng giá trị là 165 triệu USD (4.258 tỷ đồng).

Bên cạnh đó, thị trường bảo hiểm cũng ghi nhận thương vụ lớn ngay từ đầu năm đó là Aviva plc (Aviva) thông báo hoàn tất việc bán 100% cổ phần của mình ở Aviva Việt Nam dành cho Manulife. Cũng qua đó, Manulife đã chính thức thâu tóm toàn bộ đơn vị bảo hiểm này. 

Cùng lúc đó, nhóm nhà đầu tư ngoại cũng đã liên tiếp thể hiện được sự quan tâm đến thị trường M&A trong nước. Chuỗi bán lẻ Con Cưng cũng nhận 90 triệu USD đầu tư từ quỹ Quadria Capital. Được biết, nguồn vốn mới này dự định để mở rộng quy mô cũng như mạng lưới cửa hàng tại thị trường Việt Nam và đặt mục tiêu khai trương 2.000 siêu thị mẹ & bé từ nay cho đến năm 2025. 

Cũng theo đó, hai quỹ đầu tư có vốn đầu tư nước ngoài là Mekong Enterprise Fund IV (thuộc Mekong Capital) và Dragon Capital  cũng đã thông báo đầu tư 30 triệu USD vào Entobel - đây là một công ty công nghệ sinh học chuyên sản xuất nguyên liệu thức ăn chăn nuôi từ côn trùng. 

Vào cuối tháng 2/2022, công ty thương mại điện tử xuyên biên giới OpenCommerce Group (OCG) cũng đã công bố huy động 7 triệu USD trong vòng gọi vốn Series A được dẫn dắt bởi kỳ lân công nghệ VNG cùng với sự tham gia của quỹ đầu tư mạo hiểm Do Ventures. Hiện tại thì hệ sinh thái công nghệ của OCG bao gồm ba sản phẩm chính đó là ShopBase, PrintBase và PlusBase.

Sóng M&A nhộn nhịp hơn 

Vào thời điểm cuối tháng 6 có một thương vụ được chú ý chính là tập đoàn sản xuất năng lượng tái tạo hàng đầu thế giới EDPR Sunseap của Singapore đã đạt được thỏa thuận với Tập đoàn Xuân Thiện để tiến hành mua lại hai dự án điện mặt trời ở huyện Thuận Bắc - tỉnh Ninh Thuận với tổng công suất là 200 MWac (255 MWdc).

Được biết, hai dự án trên của Tập đoàn Xuân Thiện đi vào hoạt động thương mại từ hồi tháng 4/2020 và có hợp đồng mua bán điện (PPA) với EVN thời gian là 20 năm với mức giá là 93,5 USD/MWh. Được biết, thương vụ trị giá khoảng 284 triệu USD kèm với điều khoản trả thêm tùy vào tình hình hoạt động. 

Đối với nhà đầu tư đến từ Hàn Quốc là Samsung Engineering - đây là đơn vị thuộc Tập đoàn Samsung trong cùng tháng cũng đã chính thức trở thành Cổ đông chiến lược của DNP WAter (là một thành viên của DNP Holding) bằng việc đầu tư 41 triệu USD (tương đương với 960 tỷ đồng) để mua toàn bộ khoản vay chuyển đổi của IFC, thông qua đó sở hữu 24% vốn chủ sở hữu của DNP Water. 

Còn trong mảng logistics, thông qua ASG Logistics, Tập đoàn ASG cũng đã trở thành công ty mẹ của Công ty cổ phần Vinafco khi nắm giữ hơn 17,4 triệu cổ phiếu của VFC tương đương với 51,59%. Thương vụ này có giá trị gần 57 tỷ đồng tương ứng với 27.000 đồng/cp vào thời điểm đó. 

Khép lại bán niên, tính từ hồi tháng 7 cũng đã bắt đầu chứng kiến nhiều thương vụ nối dài đà M&A từ hồi đầu năm. Mở mà là Công ty Cổ phần Tasco (HUT) bán ra với tổng cộng là 16,1 triệu cổ phiếu của Tổng Công ty Thăng Long (mã chứng khoán: TTL) qua đó cũng thoái hết vốn khỏi TTL. 

Đặc biệt, số cổ phiếu TTL mà HUT bán ra bằng đúng lượng cổ phiếu mà Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng TNG (mã chứng khoán: TNG) mua vào trong các phiên giao dịch ngày 4/7 và ngày 5/7. Sau giao dịch kể trên thì tỷ lệ sở hữu của TNG ở TTL tăng mạnh từ mức 11,5% lên mức 50.16% vốn điều lệ. 

Còn Tập đoàn Yeah1 cũng không nằm ngoài cơn sóng M&A khi thông qua việc mua 2.295.000 cổ phần, tương đương với 51% vốn ở Công ty Cổ phần Tổ hợp Truyền thông STV. Thời gian thực hiện dự kiến thực hiện thương vụ này trong quý 3 năm 2022. Sau khi hoàn tất đầu tư, STV sẽ là công ty con trực tiếp của Tập đoàn Yeah. Tính đến thời điểm hiện tại, STV đang sở hữu cho mình 2 kênh truyền hình StyleTV, Info TV và kênh phát thanh Joy FM.

Tổng quan, trong tháng vừa qua là một bức tranh tươi sáng đối với thị trường M&A. Mặc dù vậy thì lãnh đạo EY Đông Dương cũng đánh giá hoạt động M&A có thể sẽ giảm nhiệt trong nửa cuối năm 2022 bởi các nhà đầu tư thận trọng hơn so với trước kia trong các xu hướng vĩ mô và cũng có tác động đến nền kinh tế của Việt Nam. 

Ông Trần Vinh Dự - lãnh đạo EY Đông Dương nhấn mạnh: “Việt Nam cũng khó tránh khỏi những ảnh hưởng tiêu cực khi vốn đầu tư từ các nước phát triển vào các thị trường mới nổi suy giảm, căng thẳng địa chính trị và lạm phát cao. Đây là những yếu tố làm suy giảm niềm tin của nhà đầu tư vào nhiều thị trường, trong đó có Việt Nam".