Nguồn cung gạo toàn cầu đối mặt với rủi ro, doanh nghiệp gạo Việt Nam đón đầu xu hướng tăng giá?

Giá gạo sẽ tăng trong thời gian tới

CTCP Chứng khoán VNDIRECT cho biết, việc Ấn Độ hạn chế xuất khẩu gạo đã khiến giá gạo tăng cao. Ngày 8/9 vừa qua, Ấn Độ đã cấm xuất khẩu gạo tấm (vốn chiếm 11% tổng kim ngạch xuất khẩu), đồng thời đánh thuế 20% đối với những giống gạo khác (trừ gạo basmati và gạo đồ) - vốn chiếm 18% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trước đó, Ấn Độ vốn là quốc gia xuất khẩu gạo đến hơn 150 quốc giá, đóng góp khoảng 36,7% tổng thương mại gạo toàn cầu. Chính vì thế, sự sụt giảm đơn hàng xuất khẩu của Ấn Độ sẽ gây áp lực lên giá gạo thế giới.

Còn nhớ năm 2007, giá gạo toàn cầu đã tăng lên mức cao kỷ lục sau khi Ấn Độ cấm xuất khẩu, ở mức 1.000 USD/tấn. Từ đầu năm trước, giá gạo đã điều chỉnh khoảng 45% so với mức xấp xỉ 570 USD/tấn trong 6 tháng; sau đó dao động trong khoảng 390-490 USD/tấn từ tháng 9/2021 cho đến nay, bất chấp giá thực phẩm tăng cao. Theo ông Vũ Mạnh Hùng - Chuyên gia phân tích CTCP Chứng khoán VNDIRECT: “Chúng tôi quan sát, giá gạo bắt đầu tăng sau lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ”.

Ông Hùng cũng cho biết, nguồn cung gạo toàn cầu đang gần sát rủi ro bởi các nước xuất khẩu lớn đang phải đối mặt với tình trạng thời tiết khắc nghiệt. Không giống với những quốc gia khác, giá gạo vẫn ở mức ổn định, không tăng giá trong 2 năm qua nhờ vụ mùa bội thu cùng trữ lượng tồn kho lớn ở những quốc gia xuất khẩu. Tuy nhiên, thời gian gần đây, tình hình thời tiết khắc nghiệt tại những quốc gia xuất khẩu gạo lớn tại châu Á đã ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng gạo. Trong khi Ấn Độ thiếu mưa, Trung Quốc hạn hán thì Bangladesh lại trải qua lũ lụt, khiến năng suất và sản lượng gạo giảm sút. Vì thế, nhiều khả năng xu hướng giá gạo sẽ thay đổi bởi châu Á vốn sản xuất khoảng 90% sản lượng gạo thế giới. 

Đặc biệt, Trung Quốc - đất nước tiêu thụ gạo lớn nhất trên thế giới đang xảy ra tình trạng hạn hán nghiêm trọng tại 7 tỉnh, khiến sản lượng sản xuất gạo năm nay của nước này có thể bị sụt giảm 3-6%. Trong một diễn biến khác, Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ cho biết, tồn kho toàn cầu đã giảm xuống mức thấp nhất trong 4 năm qua trong bối cảnh dự báo tỷ lệ tồn kho và tiêu thụ trong giai đoạn 2022-2023 chỉ ở mức 34,4%. Giai đoạn 2018-2022, tỷ lệ tồn kho/tiêu thụ trung bình là 36,6%.

Chưa kể, nhu cầu gạo tiêu dùng cũng ngày càng tăng cao. Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ thông tin, Trung Quốc dự kiến tăng nhập khẩu gạo trong năm 2022-2023 lên mức kỷ lục 6 triệu tấn. Hiện tại, nhiều nước trên thế giới đang gia tăng bảo hộ mậu dịch, đảm bảo an ninh lương thực kể từ khi xảy ra cuộc tranh chấp địa chính trị. Điển hình là lệnh cấm xuất khẩu lương thực như  lúa mì và đường từ Ấn Độ, dầu cọ từ Indonesia. Trong khi đó, các quốc gia nhập khẩu thực phẩm như Philippines vẫn đang cố gắng tăng lượng tồn kho dự trữ. Vì thế, trong thời gian tới giá gạo có thể chịu áp lực tăng giá. 

Doanh nghiệp gạo Việt có thể đón đầu xu hướng tăng giá

Việt Nam là nước xuất khẩu gạo lớn thứ ba trên thế giới, chỉ sau Ấn Độ và Thái Lan với 7,8% giao dịch thương mại toàn cầu. Ngoài ra, Việt Nam cũng là nước xuất khẩu gạo lớn nhất sang Trung Quốc khi chiếm đến 24,5% thị phần. Vì thế, VNDIRECT khẳng định, Việt Nam hoàn toàn có vị thế vượt trội để đón đầu xu hướng tăng giá của mặt hàng này. 

Do chịu mức thuế cao hơn, giá gạo Ấn Độ đang có vị thế cạnh tranh khá yếu. Vì thế, nhiều người chuyển hướng sang mua gạo của Thái Lan và Việt Nam. Trong 8 tháng đầu năm nay, giá trị xuất khẩu gạo của Việt Nam là 2,3 tỷ USD, tăng 9,9% so với cùng kỳ. Trong khi đó, sản lượng xuất khẩu gạo là 4,8 triệu tấn, so với cùng kỳ tăng 20,7%. Trung Quốc là thị trường xuất khẩu gạo lớn thứ 2 của nước ta chỉ sau Philippines, chiếm 12% tổng xuất khẩu gạo trong 8 tháng qua.

Trong bối cảnh giá nguyên liệu đầu vào tăng cao, chính phủ Thái Lan đang tìm kiếm giải pháp hỗ trợ người nông dân. Cụ thể, theo Chalermchai Sri-on - Bộ trưởng Nông nghiệp Thái Lan, dù nông dân trồng lúa bị ảnh hưởng bởi chi phí sản xuất cao do nhiều yếu tố tác động, nhưng giá gạo trên thế giới vẫn chưa tăng tương ứng. Năm 2021, tổng giá trị xuất khẩu gạo của Thái Lan và Việt Nam chiếm 20,6% tổng giao dịch thương mại toàn cầu.

Theo giới phân tích, những doanh nghiệp có tỷ trọng xuất khẩu gạo lớn sẽ được hưởng lợi khi giá mặt hàng này có xu hướng tăng. Ví dụ, CTCP Tập đoàn Lộc Trời (Mã CK: LTG) có thể được hưởng lợi trực tiếp từ việc xuất khẩu gạo. Doanh nghiệp này là một trong những nhà phân phối gạo đến châu Âu và Trung Quốc - cả hai thị trường trọng yếu thời điểm hiện tại. Định hướng của Lộc Trời là tập trung phát triển mảng lương thực, tỷ trọng doanh thu mảng gạo trong năm qua là 39%, trong 6 tháng đầu năm nay là 57%. Biên lợi nhuận gộp của mảng này ở mức thấp chỉ từ 2-3%, nhưng dự báo, biên lợi nhuận gộp sẽ được cải thiện nhờ giá gạo xuất khẩu tăng.

Đồng thời, VNDIRECT cũng kỳ vọng, khi sản lượng xuất khẩu tăng, người nông dân sẽ có thêm nhiều hợp đồng, vùng nguyên liệu được mở rộng. Từ đó, doanh thu của mảng thuốc bảo vệ thực vật và mảng giống cây trồng của Lộc Trời cũng sẽ tăng theo.

Đáng chú ý, việc Trung Quốc giảm sản lượng và Ấn Độ hạn chế xuất khẩu gạo là tín hiệu tích cực đối với CTCP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An (Mã: TAR). Doanh nghiệp này có lĩnh vực chủ yếu là kinh doanh gạo, tỷ trọng xuất khẩu chiếm gần 15% tổng doanh thu. Thị trường xuất khẩu gạo chính của Trung An là Trung Quốc, tỷ trọng chiếm 27% doanh thu xuất khẩu. Do đó, giới phân tích cho rằng, khi Trung Quốc tăng nhập khẩu gạo từ Việt Nam, đây là động lực giúp công ty tăng sản lượng xuất khẩu. Giá gạo kỳ vọng tăng cũng giúp biên lợi nhuận gộp được cải thiện. 

Trong khi đó, CTCP Tập đoàn PAN (Mã: PAN) lại được hưởng lợi trực tiếp từ việc châu Âu giảm sản lượng gạo cùng với việc Ấn độ hạn chế xuất khẩu do hạn hán. Thời điểm hiện tại, nông nghiệp đã trở thành một trong những mảng mũi nhọn của PAN khi đóng góp 19% vào tổng doanh thu cùng 39% vào tổng lợi nhuận gộp.

Dù có nhiều triển vọng tăng trưởng, cổ phiếu ngành gạo vẫn đi xuống trong bối cảnh thị trường chung giảm điểm. Tính từ đầu năm đến nay, cổ phiếu TAR đã giảm 34,1%, cổ phiếu PAN giảm 33,6%... Chỉ có cổ phiếu LTG là tăng nhẹ 2,4%.