Mỹ tham vọng đứng đầu lĩnh vực bán dẫn nhưng không dễ thành hiện thực

Tổng thống Joe Biden hôm 19/8 đã ký thông qua luật CHIPS & Science Act trong nỗ lực đẩy mạnh tự chủ công nghệ và sản xuất chất bán dẫn. Ngoài ra, việc này cũng sẽ góp phần giải quyết vấn đề khan hiếm chip kéo dài cũng như giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc.

Theo chính sách mới, việc sản xuất công nghệ cao sẽ được hỗ trợ 280 tỷ USD, ngoài ra có gói 52,7 tỷ USD cho sản xuất và nghiên cứu chất bán dẫn. Dự kiến, khoản tiền này được cho vào Bộ Thương mại Mỹ và Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia Mỹ (NIST) cho nghiên cứu và phát triển, Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ (NSF). Đồng thời, thay thế cho các đơn vị sản xuất từ nước ngoài.

Những công ty thuộc diện trợ cấp trong luật mới sẽ được khấu trừ 25% thuế, đồng thời nhận chính sách ưu đãi để mở rộng phạm vi hoạt động tại Mỹ. Thế nhưng, họ phải đưa ra cam kết không được mở rộng sản xuất tại Trung Quốc trừ chất bán dẫn kế thừa trong 1 thập kỷ. Đây là loại chip sản xuất bằng công nghệ 28 nm trở lên. Việc phân loại thiết bị kế thừa trong phân khúc thị trường chip nhớ được quyết định bởi chính phủ Mỹ.

Các chuyên gia cho biết luật CHIPS & Science Act có thể kích thích nhiều doanh nghiệp đưa nhà máy đến với thị trường Mỹ hơn. Chia sẻ với CNN, Phó giáo sư Zachary Collier của Đại học Radford nói: “Sẽ tốn nhiều thời gian và tiền của trong giai đoạn xây dựng nhà máy. Bởi vậy, các công ty chỉ chuyển dịch nhà máy một khi được hỗ trợ chính sách tốt cùng với tiền trợ cấp”.

Tham vọng không đúng thời điểm?

FT cho biết đạo luật CHIPS & Science Act đã được chờ đợi từ rất lâu. Thế nhưng, hàng loạt tin tức xấu đã xuất hiện khi chữ ký của ông Biden còn chưa ráo mực.

Theo cảnh báo từ hãng sản xuất chip nhớ Micton Technology với giới đầu tư ngày 10/8, doanh số quý 4 năm nay sẽ ở mức rất thấp. Doanh thu quý 2 của công ty cũng chỉ đạt 7,2 tỷ USD. Con số này thấp hơn mức dự báo 9,1% tỷ USD từ các chuyên gia. Cũng trong hôm đó, chỉ số bán dẫn Philadelphia cũng giảm xuống 4,6%, đây là mức giảm cao nhất từ năm 2020. Chỉ số này chuyên dõi theo thị trường bán dẫn với các công ty lớn mạnh như Intel, Micron, TSMC, Nvidia…

Đà đi xuống của nhu cầu chip trong ngành bán dẫn được thể hiện thông qua cảnh báo của Micron. 

Khủng hoảng chip đã xảy ra khi các nhà máy không đủ nguồn cung trong hầu hết thời gian xảy ra đại dịch Covid 19. Còn bây giờ, mọi thứ đã trong tầm kiểm soát.

Do sản xuất quá nhiều nên nhiều doanh nghiệp thậm chí tính đến khủng hoảng dư thừa. Kết quả là doanh thu và lợi nhuận trong thời gian còn lại của năm nay và sang năm 2023 giảm. Gartner cho biết chất bán dẫn ghi nhận doanh số năm nay chỉ tăng 7,4%. Con số này thấp hơn nhiều so với mức 26% vào năm 2021.

Nvidia đầu tuần này đã đưa ra thông báo doanh thu có thể giảm 17% trong quý 2 năm nay. Họ sẽ đưa ra công bố chính thức vào ngày 28 tháng 8 tới đây. Trong khi, Intel ghi nhận quý vừa qua lỗ 454 triệu USD và đưa ra cảnh báo rằng doanh số PC sẽ giảm 10% năm 2022. Như vậy có thể thấy các doanh nghiệp khác có trụ sở tại Mỹ đều đang gặp nhiều trở ngại.

Dan Hutcheson, CEO của VLSI Research, nói với Fortune: “Chưa bao giờ tôi thấy lượng chip còn tồn kho lại dư thừa nhiều đến như vậy. Để giải phóng nguồn dự trữ đang còn nhiều, các doanh nghiệp khác cũng bắt đầu sản xuất chậm lại hoặc hạn chế nhập hàng mới”.

Từ đầu năm đến nay,chuỗi cung ứng chip ghi nhận hàng tồn kho tăng nhanh, theo số liệu từ VLSI Research. Mức tồn kho toàn cầu đã tăng lên 1,4 tháng và 1,7 tháng tương ứng vào tháng 6 và tháng 7 trong khi hàng tồn của tháng 2 chỉ khoảng 1,2 tháng.

Fortune cho biết Mỹ có thể đã sai lầm khi đầu tư nhiều tiền vào lĩnh vực chưa cần sự hỗ trợ một cách cần thiết, đặc biệt là trong bối cảnh hàng tồn kho còn nhiều và nhu cầu giảm mạnh.

Nói với Bloomberg, nhà phân tích Stacy Rasgon của Bernstein Research cho rằng: “Thực sự là khá nực cười. Không rõ là các chính trị gia đã tìm hiểu về tình trạng dư thừa và thiếu hụt có thể ứng phó nhanh như thế nào khi ngành công nghiệp có sự thay đổi”.

Các chuyên gia cho rằng luật CHIPS & Science Act sẽ phục vụ cho một ngành hết sức quan trọng và đây cũng là mục tiêu trong dài hạn. Tuy vậy lại tồn đọng một nhược điểm khác chính là tốn nhiều thời gian để thực hiện lại.

Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) ước tính rằng từ nay đến cuối năm 2025, chỉ 30% quỹ tương ứng khoảng 16 tỉ USD sẽ được giải ngân. Đây được xem là tốc độ khá chậm và có thể bị các quốc gia khác, đặc biệt là Trung Quốc vượt mặt. Theo kế hoạch, gói tài trợ 52,7 tỷ sẽ được phân bổ trong vòng 9 năm, và chủ yếu là sau năm 2025. 

Các chuyên gia cũng đánh giá khoản 53 tỷ USD dành vào nghiên cứu phát triển bán dẫn của Mỹ không lớn hơn nhiều so với các nước khác. Ví dụ như Đài Loan vào tháng 1 nói sẽ chi nhiều tiền để duy trì vị thế số 1 của họ trong lĩnh vực sản xuất bán dẫn hay Hàn Quốc lên kế hoạch chi 450 tỷ USD cho lĩnh vực này trong 10 năm tới.

Lo ngại nguồn cung hỗn loạn

Theo tuyên bố của Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Trung Quốc (CSIA) ngày 17/8, đạo luật CHIPS & Science Act không tuân theo công bằng thương mại, nói cách khác là “vi phạm”. 

Ra đời tháng 6/1999, CSIA là đại diện của 744 công ty thành viên trong lĩnh vực bán dẫn của Trung Quốc. Theo tổ chức này, luật mới đã được thông qua tại Mỹ đã vi phạm nguyên tắc chung về công bằngm, cởi mở cũng như không biết phân biệt đối xử trong ngành. Việc này cũng đe dọa đến việc Trung Quốc giữ vai trò của họ trong nguồn cung và khả năng tiếp cận công nghệ tiên tiến cần thiết cho mảng chip.

Theo cảnh báo của CSIA, ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu chắc chắn sẽ rơi vào hỗn loạn khi Mỹ thông qua luật trên. Ngoài ra, tổ chức này cũng kêu gọi Mỹ thể hiện sự tôn trọng trật tự trong lĩnh vực chip quốc tế bằng cách sửa chữa những sai lầm của mình.

SCMP bình luận: “Lời tuyên bố của CSIA cho thấy sự khẩn cấp mà Trung Quốc phải đối mặt trong lĩnh vực bán dẫn. Sau động thái của Mỹ, thứ gọi là liên minh chip với các đồng minh hàng đầu như Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan có thể được thúc đẩy”.

Bất chấp điều đó, những công ty đang có nhà máy tại Trung Quốc như Samsung, TSMC hay SK Hynix cũng được cho là sẽ chịu nhiều sức ép từ luật mới của Mỹ. Gary Ng, chuyên gia kinh tế của ngân hàng đầu tư Natixis, nói với SCMP rằng: “Dường như chắc chắn những hoạt động mở rộng của các công ty như Samsung hay SK Hynix sẽ bị ảnh hưởng, nhất là khi tất cả đều là dựa vào công nghệ của Mỹ một khi họ nhận các khoản tài trợ từ Washington”. 

Một số chuyên gia cho rằng cả Samsung và SK Hynix đều khó có thể rời bỏ lĩnh vực xây dựng và vận hành xưởng đúc chip tại Trung Quốc một sớm một chiều vì liên quan đến những lợi ích kinh doanh. Cả hai thương hiệu này hiện đang rót tiền lớn vào việc xây dựng và vận hành sử dụng chip ở quốc gia tỷ dân.