"Mùa đông" trên bảng điện chứng khoán còn kéo dài đến khi nào?

Thanh khoản 3 tháng đầu năm sụt giảm so với cuối năm ngoái

Theo Trí thức trẻ, thị trường chứng khoán Việt Nam đang phải trải qua khoảng thời gian tồi tệ nhất kể từ khi làn sóng nhà đầu tư mới (F0) đồ bộ cách đây 2 năm. Suốt 3 tuần qua, VN-Index đã rơi một mạch 214 điểm (-14%) từ đỉnh và không cho nhà đầu tư một nhịp hồi nào để "thở". Sự thất vọng lên đến đỉnh điểm với phiên giảm mạnh nhất của VN-Index trong gần 15 tháng qua cùng với 238 mã giảm sàn.

Không chỉ về mặt điểm số mà cách thị trường phản ứng trước "giông bão" mới thực sự là điều đáng ngại. Theo đó, cầu bắt đáy gần như không xuất hiện hoặc mới chỉ "chớm" nhập cuộc đã dễ dàng bị dập tắt bởi lực bán không quá mạnh, một điều hiếm thấy trong những nhịp giảm sâu. Tâm lý chán nản bam trùm khiến nhiều nhà đầu tư thậm chí còn chẳng buồn mở bảng chứ chưa nói đến chuyện bắt đáy.

Đơn cử, ngay trong phiên 25/4 vừa qua, VN-Index có thời điểm đã giảm đến 81 điểm - con số kỷ lục trong lịch sử, hàng loạt Bluechips dư bán sàn hàng loạt nhưng dòng tiền vào "bắt đáy" vẫn hết sức dè dặt. Giá trị giao dịch trên HoSE gần như không có sự đột phá trong suốt chuỗi giảm triền miên gần đây, chỉ dao động quanh mức 23.000 tỷ đồng (1 tỷ USD) trong khi những nhịp rơi sốc trước đó thanh khoản thường được đẩy lên rất cao, thậm chí trên mức 30.000 tỷ đồng.

Sẽ không quá khi nói rằng "Nơi lạnh nhất với nhà đầu tư chứng khoán không phải bắc cực mà là bảng điện". Và chính những nhà đầu tư F0 mới tham gia thị trường từ đầu năm 2022 có lẽ là những người cảm nhận rõ ràng nhất sự lạnh lẽo này.

Chỉ tính riêng trong tháng 3, số lượng nhà đầu tư trong nước đã mở mới tới 270.217 tài khoản chứng khoán, đây là con số kỷ lục từ trước đến nay và vượt xa đỉnh cũ đạt được vào tháng 12/2021. Trong số đó, nhà đầu tư cá nhân chiếm đông đảo khi mở mới 270.011 tài khoản. Còn tính chung 3 tháng đầu năm, nhà đầu tư trong nước đã mở mới tổng cộng hơn 676.500 tài khoản chứng khoán, gần gấp đôi so với tổng lượng tài khoản mở mới trong cả năm 2020 trước đó.

Tuy nhiên, con số tài khoản mở mới này đang ngày càng phản ánh sai lệch lượng nhà đầu tư tham gia vào thị trường bởi rất nhiều trong số đó là tài khoản mở thêm của những nhà đầu tư cũ. Bên cạnh đó, chương trình tựu đổng mở tài khoản chứng khoán tại các công ty chứng khoán liên kết cho khách hàng đến mở tài khoản tại Ngân hàng cũng đã kéo theo nhiều tài khoản mở mới nhưng ở trạng thái "passive".

Minh chứng rõ ràng nhất chính là số dư tiền gửi khách hàng tại các công ty chứng khoán vào cuối quý 1/2022 ước tính là 100.000 tỷ đồng, chỉ tăng 6.000 tỷ đồng so với hồi cuối năm 2021. Mặc dù vẫn lập kỷ lục nhưng con số tăng thêm hoàn toàn không tương xứng so với số lượng tài khoản mở mới tăng đột biến từ đầu năm. Lượng tiền này đang nằm sẵn trong tài khoản của nhà đầu tư và chưa được thực hiện giải ngân vào thời điểm 31/3/2022.

Ngoài ra, sự sụt giảm về mặt thanh khoản trong những tháng đầu năm 2022 so với cuối năm 2021 cũng phần nào cho thấy sự hạ nhiệt của dòng tiền. Số tài khoản mở mới trong tháng 3 ghi nhận tăng đột biến nhưng thanh khoản bình quân phiên lại chỉ ở mức 26.600 tỷ đồng, thấp hơn nhiều so với con số kỷ lục hơn 32.800 tỷ đồng đạt được vào tháng 11/2021.

"Mùa đông” trên bảng điện chứng khoán sắp kết thúc?

Với các nhà đầu tư, nguyên nhân dẫn đến nhịp giảm thê thảm như vừa qua có lẽ không còn là mối quan tâm hàng đầu mà vấn đề hiện nay là bao giờ thì "mùa đông" trên bảng điện tử mới kết thúc.

Trong bản tin cập nhật thị trường mới nhất, SSI Research đã đưa ra nhận định rằng VN-Index có thể hồi phục theo đà "rút chân" của nến ngày 25/4. Tuy nhiên, vẫn có khả năng chỉ số lùi lại kiểm định mốc tâm lý 1.300 điểm một lần nữa do lượng cổ phiếu "bắt đáy" từ ngày 21/4 sẵn sàng để bán nhiều khả năng sẽ cản trở nhịp hồi phục. Còn trong trường hợp chỉ số VN-Index cân bằng quanh ngưỡng 1.300 và tạo nền tích lũy với khối lượng thấp, nhà đầu tư có thể cân nhắc gia tăng tỷ trọng trở lại. 

Trong báo cáo chiến lược thị trường chứng khoán Việt Nam mới đây, J.P.Morgan cho rằng P/E cổ phiếu Việt Nam đã giảm xuống 13,2 lần trên cơ sở P/E dự phóng, dưới mức trung bình 10 năm (14,5 lần) và từ năm 2014, thị trường hiếm khi giao dịch ở mức này trong hơn 2 tháng. Do đó, tổ chức này tin rằng việc điều chỉnh rất khó khăn nhưng sẽ không còn lâu nữa.

Trong lịch sử, VN-Index từng lấy lại tất cả các khoản lỗ trong vòng 6-12 tháng ở mức P/E 13 lần. Vì vậy, J.P.Morgan vẫn đánh giá tích cực về mặt cấu trúc của thị trường chứng khoán Việt Nam từ góc độ dài hạn. Nhân khẩu học thuận lợi, chuyển dịch chuỗi cung ứng, cải cách kinh tế và phân loại lại cổ phiếu tiềm năng sẽ tạo ra giá trị cho các nhà đầu tư trong 2-3 năm tới.

Theo cập nhật của Bloomberg, P/E của VN-Index hiện còn 14/7 lần và theo ông Hoàn Công Tuấn, Kinh tế trưởng MBS từng chia sẻ: "Trong điều kiện bình thường, P/E thị trường quanh mức 15 lần thì đó chính là đáy". Thị trường đi lên là nhờ kinh tế vĩ mô ổn định và nền tảng nội tại của doanh nghiệp chứ không phải từ những thông tin đồn đoán. Khi đối mặt với những cú giảm sốc, nếu nhà đầu tư có tầm nhìn, bản lĩnh vẫn sẽ chiến thắng và gặt hái được quả ngọt.