Lưu ý khi mua bán trái phiếu doanh nghiệp

Trái phiếu doanh nghiệp là gì?

Trái phiếu doanh nghiệp là loại trái phiếu do doanh nghiệp phát hành có kì hạn từ một năm trở lên, được sử dụng để xác định nghĩa vụ nợ với người nắm giữ trái phiếu. Những nhà đầu tư mua trái phiếu doanh nghiệp sẽ được coi là những chủ nợ cho doanh nghiệp vay một số vốn đúng bằng số tiền họ bỏ ra để mua trái phiếu. Doanh nghiệp sẽ có trách nhiệm trả lãi định kì và cả lãi và gốc tại ngày đáo hạn. 

Đặc điểm của trái phiếu doanh nghiệp

Muốn mua bán trái phiếu doanh nghiệp một cách thuận lợi thì các nhà đầu tư cần phải nắm rõ và phân biệt được trái phiếu doanh nghiệp và trái phiếu Chính phủ chứ không nên thực hiện giao dịch cảm tính. Cùng điểm qua những đặc điểm cơ bản của trái phiếu doanh nghiệp cần phải hiểu rõ như sau: 

Lãi suất trái phiếu doanh nghiệp

Trái phiếu doanh nghiệp được xem như là một công cụ nợ nên sẽ có những quy định cụ thể vì lãi suất để bên phát hành dựa vào đó thực hiện việc trả lãi cho người nắm giữ trái phiếu. Tùy vào nhu cầu vốn cũng như chính sách phát hành lúc ban đầu của doanh nghiệp mà mức lãi suất sẽ có sự thay đổi và điều chỉnh sao cho phù hợp. 

Thông thường, doanh nghiệp sẽ sử dụng những mức lãi suất cố định cho trái phiếu phát hành như sau: 

• Lãi suất cố định: Đây là mức lãi suất sẽ được thống nhất trong hợp đồng ngay từ khi phát hành trái phiếu. Ngay cả khi trên thị trường xảy ra những biến động lớn thì cũng không làm ảnh hưởng đến lãi suất cố định mà nó sẽ giữ nguyên mức này không tăng hoặc giảm.

• Lãi suất thả nổi: Lãi suất thả nổi là hình thức lãi suất sẽ được tính theo mức tham chiếu trên thị trường hoặc theo chỉ số lạm sát. Trong trường hợp này trái phiếu sẽ không quy định cụ thể về một mức lãi suất cố định mà sẽ có sự thay đổi khi thị trường biến động. Doanh nghiệp phát hành trái phiếu sẽ thực hiện việc thay đổi lãi suất định kỳ theo tháng, quý, hoặc năm. Tuy nhiên không phải thích điều chỉnh ra sao cũng được mà phải dựa trên sự thỏa thuận mà các bên đã thống nhất với nhau trước khi thực hiện việc điều chỉnh lãi suất. 

• Bên cạnh đó còn có những trái phiếu kết hợp hai loại hình lãi suất trên để phòng tránh những rủi ro tác động của thị trường mà vẫn đảm bảo được thu nhập của trái chủ khi mua trái phiếu. 

Trước khi quyết định đầu tư vào một loại trái phiếu nào đó thì trái chủ cần phải nắm được những quy định về lãi suất của trái phiếu. Mức lãi suất đưa ra có phù hợp với nhu cầu và tài chính của bản thân hay không, đồng thời, cũng phải chú ý đến khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp. Không nên nhìn vào lãi suất quá cao mà tham lam bỏ qua việc thanh toán gốc và khả năng chi trả của doanh nghiệp. Hiện nay, thị trường trái phiếu xảy ra rất nhiều rủi ro mà trái chủ không lường trước được vì những lợi ích lãi suất to lớn trước mắt mà quên đi việc phải thu lại gốc đúng vào ngày đáo hạn. 

Kỳ hạn trái phiếu và khối lượng phát hành

Khi phát hành trái phiếu doanh nghiệp sẽ phải có những quy định cụ thể về khối lượng phát hành cũng như kỳ hạn của một trái phiếu. Mỗi loại trái phiếu được phát hành từ đợt khác nhau sẽ có những kỳ hạn khác nhau và kỳ hạn này được đưa ra dựa trên nhu cầu sử dụng vốn của doanh nghiệp. 

Một lưu ý quan trọng nữa xin chúc các trái chủ đó là theo quy định hiện tại thì kỳ hạn tối thiểu của một loại trái phiếu phải là từ một năm trở lên. Theo đó chances doanh nghiệp sẽ được chia thành ba kỳ hạn như sau: trái phiếu ngắn hạn có thời gian từ một đến năm năm, trái phiếu trung hạn có thời gian từ năm đến 12 năm và trái phiếu Dài hạn có thời gian từ 12 đến 30 năm. 

Mệnh giá và hình thức trái phiếu doanh nghiệp

Trái phiếu doanh nghiệp sẽ có mệnh giá được niêm yết là 100.000 đồng và bội số của 100.000 đồng nếu được phát hành tại thị trường Việt Nam. Nếu như ở các quốc gia khác thì mệnh giá của trái phiếu sẽ phải phụ thuộc vào quy định của chính phủ và nhà nước quốc gia đó đưa ra. 

Như vậy, giá niêm yết chính là mức giá vốn ban đầu mà nhà đầu tư cần phải bỏ ra để mua được trái phiếu trong mỗi đợt phát hành. Nhưng sau khi trở thành tài sản được sử hữu vì các trái chủ thì nó đã trở thành sản phẩm của thị trường thứ cấp, nên mệnh giá hoàn toàn có thể thay đổi theo thời gian linh hoạt.

Mức giá trái phiếu có thể tăng nếu như khối lượng giao dịch tăng hoặc đó là một mã cổ phiếu khan hiếm hoặc đơn giản hơn là do sự phát triển trong hoạt động của tổ chức phát hành. Đối với trường hợp lãi suất thị trường giảm thì giá của loại trái phiếu doanh nghiệp này sẽ tăng. 

Trái phiếu doanh nghiệp khi phát hành ra thị trường có thể tồn tại dưới hình thức một chứng chỉ, dữ liệu điện tử hoặc bút toán ghi sổ. Trước kia các nhà đầu tư sẽ phải giữ những tờ trái phiếu in tên để chứng minh quyền sở hữu thì hiện nay mọi thủ tục đã được lưu vào hệ thống của tổ chức phát hành, nên nhà đầu tư không cần phải lo lắng về việc bảo quản hay đánh rơi trái phiếu đã mua. 

Phân loại trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường

Đối với trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường sẽ phải dựa vào các tiêu chỉ để phân loại chứ không phải loại trái phiếu nào cũng giống nhau:  

• Dựa theo hình thức: Trái phiếu được chia ra thành hai loại vô danh và trái phiếu ghi danh.

• Dựa vào lợi suất: Trái phiếu được chia ra thành trái phiếu có lãi suất cố định, trái phiếu có lãi suất thả nổi và trái phiếu có lãi suất bằng không.

• Dựa vào tính chất trái phiếu: Trái phiếu được chia ra thành trái phiếu chuyển đổi, trái phiếu có thể mua lại và trái phiếu có quyền mua cổ phiếu.

Dựa vào sự phân loại này nhà đầu tư có thể hình dung ra sự chính xác của từng loại trái phiếu. Thông qua đó mà nhà đầu tư có thể đưa ra những chiến lược phù hợp, những loại trái phiếu trên cũng sẽ được niêm yết hoặc không niêm yết trên thị trường tùy vào doanh nghiệp phát hành. 

Nếu trái phiếu được đăng ký và lưu ký đầy đủ tại Trung tâm lưu ký chứng khoán thì đấy là những trái phiếu đã được niêm yết. Đối với những trái phiếu không bị ràng buộc bởi những chính sách mà chỉ cần sự thỏa thuận của hai bên mua bán thì đó là trái phiếu phi tập trung, những loại này chủ yếu xuất hiện trên thị trường OTC và được các nhà đầu tư hết sức ưa chuộng. 

Quy định về phát hành trái phiếu doanh nghiệp

Đối với trái phiếu doanh nghiệp sẽ có những quy định cụ thể để phát hành ra thị trường. Những quy định này đã được ghi rõ trong văn bản pháp luật hiện hành của Việt Nam nên mỗi doanh nghiệp khi phát hành trái phiếu sẽ phải dựa vào những quy định này để thực hiện theo. 

Doanh nghiệp nào được phát hành trái phiếu?

Theo quy định hiện hành: “Chỉ những doanh nghiệp là công ty cổ phần hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn, có giấy đăng ký kinh doanh hoặc những giấy tờ chứng minh tương tự tại cơ quan hoặc tổ chức có thẩm quyền tại Việt Nam”.

Các doanh nghiệp này khi hoạt động sẽ phải đảm bảo đúng mọi quy định về việc phát hành trái phiếu, những quy định của pháp luật về chuyên ngành khác. Do đó, doanh nghiệp sẽ phải có những báo cáo chi tiết về tình hình thanh toán lãi trong những đợt phát hành ra thị trường và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nợ của mình. 

Danh sách các trái phiếu doanh nghiệp uy tín trên sàn giao dịch

Hiện nay, Việt Nam có hai sàn giao dịch chứng khoán lớn là sàn giao dịch chứng khoán HoSE và sàn HNX. Do đó, những doanh nghiệp có nhu cầu phát hành trái phiếu sẽ phải tiến hành đăng ký niêm yết ở hai sàn này. Một số loại trái phiếu do các doanh nghiệp uy tín phát hành trên sàn chứng khoán là: 

• Công ty CP tập đoàn Masan

• Công ty CP địa ốc Sài Gòn Thương Tín

• Công ty CP Vinhomes

• Công ty CP Đầu tư & Khoáng sản FLC Stone

• Công ty CP Hàng không Vietjet 

• Công ty CP Vinpearl

• Công ty CP Vincom Retail

• Công ty CP tập đoàn Thiên Long

So sánh trái phiếu doanh nghiệp khác với trái phiếu chính phủ

Khi thực hiện mua bán, giao dịch thì nhà đầu tư cần phải lựa chọn được loại trái phiếu phù hợp, hiện nay trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp và trái phiếu chính phủ là hai loại phổ biến nhất cần phải được phân biệt rõ ràng. 

Giống nha

Đây là hai loại trái phiếu có kỳ hạn nhất định, quy định rõ ràng nghĩa vụ trả nợ của doanh nghiệp với các trái chủ. Được tự do giao dịch chuyển đổi trên thị trường giữa người mua và người bán. 

Khác nhau

- Trái phiếu chính phủ do nhà nước phát hành sẽ có Bộ Tài chính hoặc kho bạc Nhà nước đại diện để kiểm soát. Trong khi đó trái phiếu doanh nghiệp do các công ty cổ phần hoặc công ty TNHH phát hành ra thị trường. 

- Trái phiếu Chính phủ không có khả năng chuyển đổi còn trái phiếu doanh nghiệp có khả năng chuyển đổi theo quy định.

- Trái phiếu chính phủ thường có kỳ hạn khá dài và có độ đảm bảo an toàn tuyệt đối với các nhà đầu tư. Trái phiếu doanh nghiệp có quyền chuyển đổi nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro cùng mức vốn bảo toàn tương đối. 

Trái phiếu doanh nghiệp đóng vai trò hết sức quan trọng đối với thị trường trái phiếu trên cả nước. Do đó, nhà đầu tư có thể cân nhắc mua bán sao cho phù hợp với nhu cầu và tài chính của mình.