IQ 200 như Isaac Newton cũng thua lỗ "sấp mặt" trên thị trường chứng khoán: Muốn đầu tư thành công, thông minh thôi là chưa đủ

Theo Nhịp sống thị trường, trong những ngày đầu tháng 10 vừa qua, diễn biến của thị trường chứng khoán khiến rất nhiều nhà đầu tư "đau đầu". Thị trường liên tục đảo chiều giảm mạnh hơn trong các phiên tiếp theo khiến các nhà đầu tư khó có thể đưa ra kết luận về khả năng tạo đáy của thị trường. Trong thời điểm này sự kỷ luật, sáng suốt của nhà đầu tư chứng khoán là rất quan trọng.

Có thể thấy, trong đầu tư chứng khoán, chỉ số IQ không phải tấm vé bảo đảm sự thành công. Thực tế trong lịch sử, những người được cho là thông minh bậc nhất thế giới lại từng thua lỗ "sấp mặt" khi đầu tư vào chứng khoán. Ví dụ điển hình nhất phải kể đến nhà thiên tài nổi bật của thế giới là nhà vật lý học thiên tài Isaac Newton và đại văn hào Mark Twain.

Mark Twain lỗ nặng vì đầu tư "nghiệp dư"

Nhà văn Mark Twain (tên thật là Samuel Langhorne Clemens) được cả thế giới biết đến với những tác phẩm văn học nổi tiếng như Những cuộc phiêu lưu của Tom Sawyer, Hoàng tử và Chú bé nghèo khổ, Những cuộc phiêu lưu của Huckleberry Finn, Cuộc sống trên sông Mississippi... Việc là một nhà văn nổi tiếng đã mang đến cho ông sự giàu có đáng ngưỡng mộ.

Tuy nhiên, bên cạnh sự nổi tiếng trên các diễn đàn văn học, Mark Twain còn nổi danh trong cộng đồng đầu tư bởi những vụ thua lỗ thê thảm cùng vô số sai lầm khi lấn sân sang kinh doanh. Mark Twain từng có một cơ hội đầu tư lớn, nhưng ông đã bỏ lỡ nó đầy tiếc nuối chỉ vì sự lưỡng lự.

Cụ thể, đó là vào năm 1877, Mark Twain có một cuộc gặp gỡ với Alexander Graham Bell - người đã phát minh ra chiếc điện thoại đầu tiên và cũng là người đại diện của công ty Bell Telephone Company. Biết Mark Twain nổi tiếng là một người yêu thích những phát minh mới, họ đã mời ông đầu tư và tin chắc chắn rằng phát minh này sẽ mang đến một tương lai rực rỡ.

Đại văn hào Mark Twain khi ấy dù có sẵn khá nhiều tiền nhưng sau hàng loạt thua lỗ trong đầu tư, tinh thần của ông đã không còn hào hững trước những thương vụ đầu tư nữa. Mặc dù được đại diện công ty điện thoại kiên trì thuyết phục với hàng loạt ưu đãi như chỉ với 500 USD là đã có thể sở hữu một khối lượng lớn cổ phiếu nhưng ông vẫn nhất quyết từ chối xuống tiền.

Sau đó, đại văn hào đã cho một người bạn vay số tiền 5.000 USD để làm ăn. Tuy nhiên, chỉ 3 ngày sau khi nhận tiền, người bạn này đã phá sản. Còn về phát minh điện thoại, 9 năm sau 150 nghìn chiếc điện thoại đã được lắp đặt tại Mỹ. Điện thoại đã trở thành một trong những phát minh quan trọng bậc nhất, đồng thời cũng là ngành kinh doanh mang lại nhiều lợi nhuận nhất lúc bấy giờ.

Vì quyết định "giữ chặt tiền" gần chục năm trước đó mà Mark Twain chỉ có thể tiếc nuối.

Trong hơn một thập kỷ, Mark Twain  đã đầu tư vào máy in do Paige phát minh, một chiếc máy nặng gần 4 tấn hứa hẹn sẽ cách mạng hóa ngành xuất bản báo, sách và tạp chí. Tuy nhiên, người phát minh ra cỗ máy này đã từ chối việc đưa cỗ máy ra thị trường cho đến khi ông ta cảm thấy đúng thời điểm.

Trong những năm từ 1881 tới 1894, khi Paige quyết định đưa sản phẩm này ra thị trường thì đã có thêm hàng trăm đối thủ khác. Không thể chiến thắng trong cuộc cạnh tranh khốc liệt này, cuối cùng chiếc máy in những tưởng là tiềm năng đã thất bại thê thảm. Nhà văn Mark Twain theo đó cũng đã lỗ nặng hàng trăm nghìn USD trong vụ đầu tư trên.

Sau này, Mark Twain còn tiếp tục đầu tư vào Plasmon, một hãng chiết tách sữa bột, một công ty ròng rọc hơi nước và một công ty bảo hiểm khởi nghiệp... nhưng tất cả đều thua lỗ. Nợ nần chồng chất đã khiến cho Mark Twain tìm đến thị trường chứng khoán với mong muốn tìm được vận may. Thế nhưng, ông càng đánh càng thua lỗ bởi quyết định mua và bán cổ phiếu sai thời điểm của mình. Một trong nhiều ví dụ về sự thua lỗ của Mark Twain phải nhắc đến cổ phiếu Công ty Đường sắt Liên lục địa Oregon. Ông đã mua nó với giá 78 USD mỗi cổ phiếu và bán ra với giá 12 USD.

Chuỗi thất bại cay đắng của đại thi hào sau này từng được đúc kết bằng câu danh ngôn mà ông mượn miệng nhân vật chính Wanxon thốt ra trong truyện ngắn “Bi kịch của chàng Wanxon ngốc nghếch”: “Tháng Mười, đấy là tháng chơi cổ phiếu nguy hiểm nhất. Còn các tháng nguy hiểm khác là tháng Bảy, tháng Một, tháng Chín, tháng Tư, tháng Mười một, tháng Năm, tháng Ba, tháng Sáu, tháng Mười hai, tháng Tám và cả tháng Hai nữa.”

Con đường đầu tư thua lỗ đã khiến nhà văn nổi tiếng quyết định từ bỏ và quay trở lại với văn đàn. Với tài năng thiên bẩm, ông đã dần gặt hái được nhiều thành công vang dội cũng như dần hồi phục khối tài sản bằng cách đi diễn thuyết và viết văn.

Isaac Newton – IQ cao không đồng nghĩa với đầu tư giỏi

Isaac Newton là một thiên tài, nhà bác học thông minh hàng đầu thế giới với chỉ số IQ 190 - 200. Thế nhưng chỉ số IQ cao chót vót của ông cũng không thể giúp ông thành công khi đầu tư trên thị trường chứng khoán.

Và câu chuyện về sự thua lỗ của Newton tại South Sea đã trở thành một trong những câu chuyện nổi tiếng nhất trong lịch sử ngành tài chính. Nhắc tới thất bại này, Newton đã từng nói rằng: “Tôi có thể tính toán chuyển động của các thiên thể nhưng bất lực trước sự điên rồ của con người”.

Được biết, South Sea Co. là một đơn vị vận tải và thương mại đã thao túng chính quyền để có thể giành được hợp đồng giao thương độc quyền tại Nam Mỹ, vùng biển Caribbean và cùng châu Á - Thái Bình Dương.

Năm 1719, nhận thấy thị trường thuận lợi, công ty này đã quyết định bán cổ phiếu ra công chúng và trở thành cơn sốt đầu cơ tại đây. Nhà vật lý học Isaac Newton chính là một trong những người chạy theo cơn sốt ấy.

Trong cuốn sách "Nhà đầu tư thông minh", ông Jason Zweig của The Wall Street Journal đã kể một giai thoại về cuộc phiêu lưu đầu tư của Newton vào công ty South Sea. 

Cụ thể, mùa xuân năm 1720, Isaac Newton đã sở hữu cổ phần của công ty South Sea, cổ phiếu nổi tiếng nhất London lúc bấy giờ. Nhận thấy thị trường vượt ngoài tầm kiểm soát, nhà vật lý học vĩ đại đã bán cố cổ phiếu của mình ở South Sea để thu về 100% lợi nhuận với tổng giá trị là 7.000 bảng Anh. Tuy nhiên, chỉ vài tháng sau đó, bởi sự sôi động và nhiệt tình của thị trường mà ông đã quay trở lại đầu tư vào South Sea với mức giá cao hơn rất nhiều, kết quả Newton đã lỗ 20.000 bảng (tương đương hơn 3 triệu USD tính theo giai đoạn 2002-2003). Trong quãng đời còn lại, Newton "cấm mọi người nhắc đến từ South Sea trước mặt mình”.

Thất bại nặng nề trong lĩnh vực đầu tư của Newton rõ ràng không phải do ông thiếu tầm nhìn kinh doanh hay năng lực kém. Mà việc chưa hình thành kỷ luật về cảm xúc, dễ bị cuốn theo đám đông là lý do chính khiến nhà thiên tài này vấp ngã đau đớn.

Câu chuyện của Newton chính là ví dụ cho thấy sự khắc nghiệt trong đầu tư chứng khoán. Thiếu kỷ luật cảm xúc, bị cuốn theo đám đông rất dễ khiến nhà đầu tư sập bẫy. Theo đó, điều quan trọng nhất trong đầu tư không phải trí thông minh mà cần xây dựng cho mình nguyên tắc mua/bán, cũng như kỷ luật cảm xúc nghiêm khắc thì mới có thể tồn tại được.

Nhà đầu tư thiên tài Warren Buffett từng có một câu nói nổi tiếng đó là: “Việc đầu tư thành công trong cuộc đời không đòi hỏi một chỉ số IQ cao chót vót, tầm hiểu biết kinh doanh sâu sắc hay thông tin. Những gì cần có là một khuôn khổ trí tuệ sáng suốt để đưa ra quyết định và khả năng khiến cho cảm xúc không phá hủy nền tảng đó. Bạn phải tự đưa ra kỷ luật cho cảm xúc”.

Rõ ràng Newton là một người thông minh xuất chúng. Nhưng sự thua lỗ của ông đã cho thấy ông không phải một nhà đầu tư thông minh vì đã để cảm xúc xu hướng đám đông chi phối quyết định đầu tư.

Cơ hội làm giàu trên thế giới rất nhiều. Vấn đề là bạn có đủ năng lực để nhận ra cũng như nắm bắt lấy cơ hội hay không. Newton hay Mark Twain đều là những người có chỉ số Q vượt trội và vốn kiến thức sâu rộng trong lĩnh vực của họ. Nhưng đứng trước việc đầu tư, họ lại chỉ là một người "nghiệp dư". Kiếm tiền trên thị trường chứng khoán không hề dễ dàng. Đó là cả một thách thức lớn ngay cả đối với những nhà đầu tư chuyên nghiệp.