Hé lộ “bí mật” 1.800 tỷ USD của Fed trong hành trình chống suy thoái, lạm phát

Theo Doanh Nghiệp Niêm Yết, ngày 3 - 4/5/2022 vừa qua, diễn ra cuộc họp phiên thường kỳ của Ủy ban Thị trường mở Liên bang (FOMC) của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed).  Được nhắc đến nhiều nhất đó là kết luận lãi suất quỹ liên bang tăng thêm 50 điểm cơ bản và Fed sẽ giảm 47,5 tỷ USD trong bảng cân đối kế toán tháng 6, từ đó  đói sẽ mỗi tháng sẽ lên thành 95%, Mỗi định chế tài chính có hạn mức repo với là 160 tỷ USD/ngày. Và nếu như chủ tịch của Fed nhận thấy cần thiết thì hạn mức này có thể được tăng thêm.

Nghịch đảo repo và repo là gì?

Repo - hợp đồng mua lại là giao dịch phần lớn trên thị trường tài chính và bản chất của nó khá giống một khoản cho vay có tài sản bảo đảm với kỳ hạn rất ngắn, thường là qua đêm.

Chẳng hạn như khi một ngân hàng A cần tiền mặt gấp có thể đem các loại tài sản bảo đảm như trái phiếu được xếp hạng tín nhiệm cao AAA, tín phiếu kho bạc… để bán cho ngân hàng B và lấy tiền mặt. Bên cạnh đó, sẽ cam kết mua lại số chứng khoán trên vào một ngày nào đó trong tương lai. Khi đến thời điểm thỏa thuận, A sẽ mua lại chứng khoán và trả tiền mặt cho B.

Giao dịch repo và cho vay có bảo đảm khác nhau rõ nhất ở chỗ quyền sở hữu đối với chứng khoán. Với giao dịch repo, quyền sở hữu từ A chuyển sang B vào ngày vay rồi sau đó B quay lại A vào ngày hoàn trả. Trong khi đó, đối với cho vay có bảo đảm, quyền sở hữu vẫn luôn nằm ở bên vay là ngân hàng A.

Để điều tiết cung tiền và thực thi chính sách tiền tệ, Fed thường xuyên thực hiện giao dịch repo. Fed không chỉ nâng lãi suất quỹ liên bang mà còn nâng lãi suất cho vay từ 0,5% lên 1% tại các cuộc họp ngày mùng 3-4 tháng 5. Việc nâng lãi suất lên sẽ gây nên tác động là hạn chế vay nợ trong nền kinh tế và giảm lượng tiền lưu thông.

Fed sẽ mở rộng cửa sổ repo khi thấy hệ thống thiếu thanh khoản và sẵn sàng nhận chứng khoán từ bơm tiền vào hệ thống và các ngân hàng. Ở chiều ngược lại, Fed sẽ sử dụng tới hợp đồng repo nghịch đảo để hút hết tiền ra nếu hệ thống dư thừa thanh quản.

Fed sẽ đóng vai trò là bên đi vay, đưa chứng khoán cho ngân hàng để nhận tiền về trong hợp đồng repo nghịch đảo. Cung tiền trong hệ thống tài chính sẽ giảm đi khi Fed vay tiền của các ngân hàng.

Fed đã nâng lãi suất áp dụng cho hợp đồng vay vốn nghịch đảo lên mức 0,8% trong cuộc họp ngày 3-4 tháng 5. Điều này khiến việc Fed vay tiền trở nên hấp dẫn hơn đối với các ngân hàng.

Fed dùng kênh repo nghịch đảo để hút tiền về

Ngày mùng 4/5 là lần thứ 3 Fed nâng lãi suất repo nghịch đảo kể từ đầu dịch covid-19, theo thống kê từ Fed chi nhánh St. Louis.

Tháng 6/2021 là lần đầu tiên diễn ra lãi suất tăng từ 0 đến 0,05%. Lần thứ hai là vào tháng 3 năm 2022, lãi suất tăng từ 0,05% lên 0,3%.

Vào lần đầu tiên Fed nâng lãi suất lên 0,05%, giá trị repo nghịch đảo tăng kỷ lục từ 500 tỷ USD lên 750 tỷ USD chỉ trong vòng 24 giờ.

Vào giữa tháng 3 năm nay khi Fed nâng lãi suất repo nghịch đảo lên 0,3%, giá trị vay cũng tăng thêm 100 tỷ USD trong hai ngày và vượt mốc 1.700 tỷ USD.

Giá trị các hợp đồng repo nghịch đảo của Fed đã vượt 1.800 tỷ USD, tính đến ngày 16/5.

Dấu hiệu cho thấy chính sách tiền tệ đổi chiều

Sau mỗi cuộc họp, lãi suất quỹ liên bang (Fed Funds Rate) và quy mô bảng cân đối kế toán là 2 công cụ của Fed được nói đến nhiều nhất.

Fed mới chỉ nâng lãi suất quỹ liên bang hai lần và chưa giảm quy mô bảng cân đối kế toán lần nào tính từ đầu dịch COVID-19 đến cuộc họp 4/5/2022.

Trong những tuần gần đây, ngân hàng trung ương Mỹ đã không còn can thiệp nhiều trên thị trường mở, tự do để cho bảng cân đối có xuống đi ngang. Đến tháng 6, Fed bắt đầu giảm quy mô tài sản và hút tiền về bằng cách để các trái phiếu đáo hạn và chủ động bán bớt chứng khoán.

Với 1.800-2.000 tỷ USD tiền mặt vay của ngân hàng mà Fed có, có thể thấy một góc nhìn khác về chính sách tiền tệ của Fed.

Trong 1 năm qua, lãi suất repo nghịch đảo đã tăng ba lần. Nhờ giao dịch repo nghịch đảo, Fed hút tiền về mà không cần giảm quy mô bảng cân đối.

Fed hoàn toàn có thể dùng công cụ repo nghịch đảo cùng với việc thay đổi lãi suất quỹ liên bang và bảng cân đối kế toán trong tương lai.

Ví dụ, Fed có thể giữ nguyên lãi suất liên bang và tốc độ bán tài sản và âm thầm hạ lãi suất repo nghịch đảo khi thấy chiến dịch thắt chặt tiền tệ diễn ra quá mạnh và gây thiệt hại đối với nền kinh tế.

Khi đó, một lượng thanh khoản và hệ thống tài chính sẽ được giải phóng, và  những tác động tiêu cực của việc thắt chặt tiền tệ sẽ giảm bớt. Ngoài ra vì dư luận ít chú ý tới hợp đồng repo nghịch đảo nên Fed có thể dùng công cụ này này khi không muốn bị mang tiếng là không dứt khoát và có phần chùn tay tay trong quá trình chống lại lạm phát.

Trong trường hợp, Fed hạ lãi suất repo nghịch đảo về con số 0, các ngân hàng sẽ không có lý do nào nữa để tiếp tục cho Fed vay tiền. Khi đó toàn bộ số tiền 1.800 - 2.000 tỷ USD sẽ chạy từ Fed ra thị trường.

Để nhận thấy khi con số trên lớn như thế nào, có thể so sánh với kế hoạch giảm quy mô bảng cân đối kế toán. Cụ thể, theo dự tính, mỗi tháng Fed gia hạn giao dịch chứng khoán và hút lấy 95 tỷ USD ra khỏi nền kinh tế. Điều đó có nghĩa là sau một năm mới rút được 1.140 tỷ USD. Đây là con số còn kém xa so với hợp đồng repo nghịch đảo.

Nhà đầu tư sẽ nhận biết được ngân hàng Trung ương Mỹ bắt đầu thay đổi lập trường chính sách từ thắt chặt sang nới lỏng, từ kiên quyết chống lạm phát chuyển sang ưu tiên tăng trưởng vào lúc nào từ việc theo dõi lãi suất repo  nghịch đảo và quy mô vay tiền của Fed thông qua công cụ trên.