Hai doanh nghiệp đầu tiên trên sàn chứng khoán kinh doanh như thế nào sau 22 năm niêm yết?

Có thể thấy, thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua 22 năm hình thành và phát triển. Điều này song hành với sự lớn mạnh của thị trường là SAM, REE - đây là 2 cổ phiếu đầu tiên được niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam. Mặc dù từng có chung xuất phát điểm với quy mô khá tương đồng, nhưng đến thời điểm hiện tại hai doanh nghiệp này đã có những ngã riêng và có khoảng cách khá lớn. 

Nếu xét về quy mô, vốn điều lệ của REE đạt mức 3.100 tỷ đồng trong khi vốn điều lệ SAM là đã đạt 3.654 tỷ đồng. Còn ở phía SAM, sau 13 đợt mạnh tay tăng vốn, vốn điều lệ của công ty này đã vượt qua REE và tăng gấp 20 lần so với thời điểm mới lên sàn. Thời gian sắp tới, SAM dự kiến sẽ tiếp tục tăng thêm vốn lên mức 3.800 tỷ đồng thông qua việc phát hành thêm gần 15 triệu cổ phiếu. 

Còn đối với REE, mức vốn điều lệ là 3.100 tỷ đồng đã duy trì từ năm 2016 đến nay. Dù vậy, hiện doanh nghiệp cũng đang có động thái tăng vốn lên hơn 3.564 tỷ đồng thông qua việc phát hành gần 46,4 triệu cổ phiếu để trả cổ tức năm 2021. 

Mặc dù tăng vốn thần tốc, nhưng nếu so về tổng tài sản SAM lại tụt xa so với REE vượt trội hơn hẳn khi chạm mốc hơn 32.000 tỷ đồng, so với mức 250 tỷ đồng lúc mới lên sàn đã tăng mạnh. 

Hai doanh nghiệp, hai lối đi riêng biệt trong chiến lược kinh doanh

Tiền thân của Công ty Cổ phần SAM là Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển SACOM. Lĩnh vực hoạt động ban đầu của SAM chính là sản xuất và phân phối các loại cáp cho ngành bưu chính - viễn thông. Đây được xem là mảng kinh doanh chủ lực mang đến khoản lãi đều đặn cho SAM trong thời điểm đó. Mặc dù vậy, không bằng lòng với mảng kinh doanh truyền thống, SAM đã thể hiện được tham vọng mở rộng sang kinh doanh nhiều lĩnh vực khác ví dụ như đầu tư tài chính, kinh doanh bất động sản, công nghiệp hay đầu tư tài chính, SAM đã đặt mảng đầu tư tài chính làm trụ cột chính. Tuy vậy, việc đầu tư dàn trải nhiều lĩnh vực cũng chưa cho thấy được hiệu quả rõ rệt. Điều này được thể hiện rõ trong kết quả kinh doanh của SAM không có quá nhiều bứt phá dù quy mô vốn đã tăng lên ở mức đáng kể.

Đối với cơ điện lạnh REE, công ty này lại chọn cho mình lối đi riêng khi tập trung vào mảng năng lượng tái tạo và năng lượng sạch. Cùng với định hướng rõ ràng, REE đã trở thành doanh nghiệp lớn đáng gờm trong 3 lĩnh vực chính là năng lượng, bất động sản và cơ điện. Đáng chú ý, việc tập trung vào lĩnh vực hạ tầng điện, nước cũng sẽ giúp cho REE hưởng lợi thế lâu dài bởi đây sẽ là những nhóm ngành thiết yếu ở trong cuộc sống. 

Còn trong lĩnh vực năng lượng, REE Energy đang đầu tư vào các nhà máy, dự án thủy điện, nhiệt điện, điện gió và điện năng lượng mặt trời với tổng công suất lắp đặt là 3.951 MW (tổng công suất điện tương ứng tỷ lệ REE đang sở hữu là 1.000 MW).

Đối với lĩnh vực nước sạch, REE Water đầu tư vào lĩnh vực phân phối với tổng công suất sản xuất sản xuất 1,2 triệu m3/ngày. Trong đó, tổng công suất sản xuất tương ứng tỷ lệ REE đang sở hữu là 450.000 m3/ngày. Còn trong lĩnh vực văn phòng cho thuê và bất động sản, REE đang vận hàng các tòa nhà văn phòng cho thuê với tổng diện tích 150.000m2 và sẽ tăng lên mức 200.000m2 khi E.Town6 chính thức đi vào hoạt động. Hơn thế, doanh nghiệp hiện vẫn đang là nhà thầu cơ điện, nhà thầu EPC cho các dự án năng lượng đồng thời cũng là nhà phân phối điều hòa không khí nhãn hiệu Reetech và Fujitsu.

Cơ điện lạnh REE bứt phá với lợi nhuận nghìn tỷ, SAM lại chật vật với bức tranh kinh doanh ảm đạm

Năm 2000 khi mới niêm yết, doanh thu của REE và SAM lần lượt đạt 225 tỷ đồng và 117 tỷ đồng. Giai đoạn năm 2004 - 2007 là thời kỳ SAM vượt mặt REE về doanh thu. Tuy nhiên, những bước đi sai lầm trong chiến lược kinh doanh đã khiến cho tình hình kinh doanh của SAM lao dốc, thậm chí trong năm 2008 và năm 2011 còn thua lỗ xấp xỉ hàng trăm tỷ đồng. Sau thời gian gần 10 năm thay đổi chiến lược, hoạt động kinh doanh  của SAM đã có phần ổn định hơn giai đoạn trước đó dù chưa thực sự tạo ra được ấn tượng. Đáng chú ý, lợi nhuận của SAM cũng chưa xứng tầm với doanh thu khi chỉ dao động ở ngưỡng 100 tỷ đồng. Đặc biệt, dòng tiền kinh doanh cũng liên tục âm nặng trong 2 năm trở lại đây (năm 2020 âm 545 tỷ đồng và năm 2021 âm 1.044 tỷ đồng).

Nhờ chiến lược kinh doanh hiệu quả đã giúp cho lợi nhuận của REE liên tục bứt phá mạnh mẽ qua từng năm. Cũng từ năm 2016 trở lại đây, lợi nhuận của doanh nghiệp luôn duy trì ở mức trên ngưỡng 1.000 tỷ đồng. Còn trong năm 2019 - 2020, dù lợi nhuận có phần chững lại nhưng vẫn duy trì trên ngưỡng 1.700 tỷ đồng. Trong năm 2022, REE đã đặt mục tiêu kế hoạch doanh thu và lợi nhuận sau thuế cao kỷ lục, lần lượt là 9.249 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế là 2.061 tỷ đồng.

Sau 22 năm lên sàn, vốn hóa của REE gấp gần 7 lần SAM

Đồng thuận với kết quả kinh doanh kém sắc, giá cổ phiếu SAM có nhiều giai đoạn đi ngang bằng cốc trà đá. Song song với đà thăng hoa của thị trường chứng khoán trong thời gian 2 năm trở lại đây, cổ phiếu này đã trở về mệnh, thậm chí cũng tăng vọt lên gần 25.000 đồng/cp vào đầu năm 2022. Tuy nhiên, hiện cổ phiếu của SAM chỉ còn ở quanh mốc 11.5009 đồng/cp (chốt phiên ngày 25/7) tương đương với 4.200 tỷ đồng vốn hóa. 

Và trái chiều với SAM, từ khi niêm yết đến nay, cổ phiếu của REE liên tục có sự bứt phá và chinh phục đỉnh cao mới. Kết thúc ngày 25/7, thị  giá đạt mức 80.300 đồng/cp, tương ứng với vốn hóa thị trường hơn 28.500 tỷ đồng, gấp tương đương 116 lần vốn hóa khi chào sàn năm 2000. Cùng với đà tăng ngoạn mục, REE đã vững chân trong danh sách doanh nghiệp có vốn hóa của REE đã gấp gần 7 lần so với SAM. Ngoài ra, REE cũng là một trong những cổ phiếu có sức hút đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Với việc thường xuyên kín room ngoại, nhà đầu tư nước ngoài thậm chí phải chấp nhận bỏ chi phí lớn hơn so với thị giá để có thể sở hữu cổ phiếu này. Bên cạnh đó, cổ phiếu này còn là cái tên quen thuộc trong các rổ chỉ số quan trọng như VN30 hay VN Diamond.