Góc chuyên gia: Thị trường chứng khoán Việt Nam đang đắt hay rẻ?

Nhận định về thị trường chứng khoán Việt Nam, giới phân tích hiện không còn đồng điệu cho rằng định giá rẻ như một năm trước đây. Thay vào đó, cụm từ “hợp lý” được nhắc đến nhiều hơn trong khuyến nghị đầu tư trước thềm bước sang năm 2024.

Nhận định về định giá thị trường, chỉ số P/E (giá cổ phiếu trên lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu) thường được sử dụng để giảm độ nhiễu do tính thời điểm. Chỉ số này có thể được so sánh với mức bình quân 5 năm, hoặc 10 năm. Bên cạnh chỉ số P/E, còn một số chỉ số khác cũng được sử dụng để phản ánh định giá thị trường như: P/B (giá trên giá trị sổ sách), P/S (giá trên doanh thu), EV/EBIT (giá trị doanh nghiệp trên lợi nhuận trước thuế, lãi vay). Tuy nhiên, P/E và P/B vẫn là 2 chỉ số được sử dụng phổ biến nhất.

Trước đó, cơn hoảng loạn cuối năm 2022 từng đưa P/E của thị trường chứng khoán Việt Nam xuống mức quanh 10 lần, thậm chí thấp hơn. Khi định giá thấp hơn 50% so với bình quân 5 năm, nhiều chuyên gia nhận định rằng thị trường chứng khoán Việt Nam đang rẻ.

Thông thường, thị trường chứng khoán Việt Nam có P/E thấp hơn so với các thị trường cùng khu vực, nhưng đã liên tiếp giảm trong tháng 10 và tháng 11/2022. Thời điểm đó, với các nhà đầu tư cá nhân trong nước, định giá rẻ đã bị lấn át bởi cuộc khủng hoảng trái phiếu doanh nghiệp. Tuy nhiên, mức định giá bằng giai đoạn đại dịch Covid-19 đã kích hoạt dòng tiền tham gia “bắt đáy”. Trong đó, bên hành động mạnh mẽ nhất hồi cuối năm 2022 và đầu năm 2023 là tổ chức nước ngoài với tâm điểm là dòng tiền từ Đài Loan.

Nhưng đó là tâm thế đầu tư trước thềm 2023. Bước sang năm 2024, câu chuyện này dường như đã khác biệt rất nhiều.

Cụm từ “hợp lý” được chuyên gia nhắc đến nhiều hơn trong khuyến nghị đầu tư trước thềm 2024

Chứng khoán Việt Nam đang đắt hay rẻ?

Trước tiên, về sức khỏe doanh nghiệp, sự phục hồi không đến như kỳ vọng của số đông. Nhiều ngành nghề rơi vào trạng thái tiêu cực hơn.

Theo dữ liệu từ SSI Research cho biết, tổng lợi nhuận của các doanh nghiệp trong quý III giảm khoảng 5% so với cùng kỳ. Dưới góc nhìn tích cực, kết quả này có phần khởi sắc hơn so với mức giảm 2 con số ghi nhận được trong 3 quý trước đó. Lũy kế 9 tháng, tổng lợi nhuận của các doanh nghiệp giảm 15,8% so với cùng kỳ.

Trong công thức định giá P/E, lợi nhuận chính là chỉ tiêu E (Earning). Nếu lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết không cải thiện trong thời gian tới, trong khi nhà đầu tư kỳ vọng chỉ số và giá cổ phiếu sẽ đi lên, thị trường chứng khoán sẽ trở nên đắt đỏ hơn.

Theo chuyên gia phân tích của MBS, thời điểm hiện tại, P/E của thị trường đang ở mức 13,x - thấp hơn khoảng 11% so với bình quân 3 năm. Tuy nhiên, các theo quan điểm của một số nhà phân tích khác, chỉ số này không hoàn toàn phản ánh bức tranh chung của thị trường.

Tương quan P/E của VN-Index và lãi suất huy động 12 tháng. Nguồn: MBS

Lợi nhuận của những doanh nghiệp lớn thuộc nhóm ngân hàng, bất động sản chưa bị giảm sâu, qua đó khiến bức tranh sức khỏe tài chính của doanh nghiệp niêm yết không được phản ánh đúng mực.

Cuối tháng 11 vừa qua, tổ chức cung cấp dữ liệu thị trường Fiingroup công bố định giá P/E của nhóm phi tài chính (trừ doanh nghiệp bất động sản) lên tới 23,5 lần, thậm chí có thời điểm vượt ngưỡng 24 lần vào tháng 10. Đây là ngưỡng định giá kỷ lục, cao hơn nhiều so với khi VN-Index tạo đỉnh trên 1.500 điểm vào đầu năm 2022.

Như vậy, nhóm cổ phiếu vốn hóa vừa nhận được sự ủng hộ của dòng tiền trong năm 2023, nhưng thiếu vắng sự hỗ trợ của các yếu tố cơ bản đã trở nên khá đắt đỏ.

Giải thích về nghịch lý nhóm midcap tăng giá dù ngày càng đắt hơn, ông Bùi Văn Tốt, Giám đốc Đầu tư của SSIAM đưa ra 3 lý do: Đầu tiên, nhà đầu tư cá nhân - bộ phận đóng vai trò chủ đạo, thường ưa thích sản phẩm có tính biến động cao. Thứ hai, trong bối cảnh thanh khoản thấp, dòng tiền ưa thích các cổ phiếu có vốn hóa vừa và nhỏ do dễ tăng hoặc giảm hơn. Thứ ba, nhóm VN30 là thị trường của các doanh nghiệp lớn như ngân hàng, hàng tiêu dùng thiết yếu, bất động sản tương đối bão hòa. Điều này khiến tốc độ tăng trưởng lợi nhuận của nhóm VN30 không mạnh như VNMIDCAP.

Vị chuyên gia của SSIAM cho rằng, định giá hiện tại đối với các ngành phi tài chính không quá rẻ. Nếu loại bỏ ngành ngân hàng và bất động sản, các ngành khác đang có định giá khá cao. Theo ông Bùi Văn Tốt, để hút dòng tiền lớn vào thị trường trong thời gian tới, lợi nhuận của các doanh nghiệp cần tăng trưởng cao hơn để định giá trở nên rẻ hơn.

Đồng quan điểm, bà Hoàng Việt Phương, Giám đốc Phân tích của SSI nhận định, định giá thị trường tuy thấp, nhưng nếu loại đi khối ngân hàng thì lại ở mức khá cao. Điều này khiến việc tăng điểm chung của thị trường tương đối khó khăn. Tuy nhiên, nhà đầu tư luôn luôn nhìn về phía trước. Ngay khi xuất hiện yếu tố tích cực, lạc quan hơn, các chỉ số sẽ trở lại quỹ đạo tăng trong năm 2023.

Từ phân tích trên có thể thấy, nhà đầu tư sẽ có câu trả lời xác đáng hơn rằng định giá đang đắt hay rẻ nếu nhìn vào từng nhóm cổ phiếu, thậm chí từng doanh nghiệp.

Dự phóng P/E của VN-Index trong năm 2024

Trong báo cáo chiến lược đầu tư của Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam (VCBS), các nhà phân tích của công ty cũng nhấn mạnh về vùng định giá hợp lý của cổ phiếu để đảm bảo mục tiêu quản trị rủi ro danh mục. Cụ thể, nhà đầu tư được khuyến nghị vừa sàng lọc và tìm kiếm cơ hội đầu tư ở các doanh nghiệp có triển vọng tốt, đồng thời chú ý lựa chọn thời điểm giải ngân hợp lý.

Dự phóng P/E năm 2024 của VN-Index với các quốc gia khác trong khu vực. Nguồn: TPS

Trong khi đó, MBS cho rằng, tương quan định giá thị trường và lãi suất huy động đang trở về mặt bằng tương đương, thậm chí là thấp hơn giai đoạn Covid-19, trong khi định giá thị trường hiện nay đang thấp hơn. Dù vậy, rủi ro mà nhà đầu tư cần lưu tâm là nếu thị trường bất động sản đóng băng kéo dài sẽ gây gia tăng nợ xấu cho hệ thống ngân hàng, tạo điểm nghẽ với dòng vốn trên thị trường tài chính cũng như làm giảm sự lưu thông dòng vốn trên thị trường chứng khoán.

Dưới góc nhìn lạc quan hơn, Khối phân tích đến từ Công ty Chứng khoán Tiên Phong (TPS) dự phòng P/E của VN-Index trong năm 2024 là 9,1 lần, thấp hơn nhiều so với các thị trường khác trong khu vực. Đây là cơ sở để TPS cho rằng thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ hút vốn ngoại trở lại sau khi bị bán ròng hơn 1 tỷ USD trong năm 2023. Vì nhà đầu tư ngoại thường lựa chọn ở những thời điểm thị trường rẻ để đầu tư, nhất là trong bối cảnh Việt Nam vẫn đặt mục tiêu nâng hạng từ cận biên lên mới nổi trong những năm gần đây.

Tuy nhiên, đây không còn là câu chuyện mới bởi như đã phân tích ở trên, chứng khoán Việt Nam bị trả giá thấp hơn hay có thể nói là chấp nhận mức P/E thấp hơn khu vực trong nhiều năm nay.

Ngoài các dữ liệu trên, một chỉ báo đo lường tâm lý khối ngoại, cho biết họ “ngã giá” đắt hay rẻ với thị trường chứng khoán Việt Nam đó là trạng thái premium/discount của các chứng chỉ quỹ giao dịch trên thị trường quốc tế.

Trên thực tế, hầu hết chứng chỉ quỹ của các quỹ đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam đều đang ở trạng thái chiết khấu, tức là đang được giao dịch trên thị trường với giá thấp hơn so với giá trị tài sản ròng. Đơn cử, tại ngày 14/12, tỷ lệ chiết khấu của quỹ lớn nhất thị trường là VEIL do Dragon Capital quản lý là 16,39%. Hay như quỹ tỷ USD khác là VOF của VinaCapital, tỷ lệ nào vào thời điểm cuối tháng 11 lên tới hơn 21,3%.

Dự báo về xu hướng thị trường ông Trần Hoàng Sơn – Giám đốc Chiến lược thị trường VPBankS cho rằng, khả năng VN-Index có thể tiến tới kiểm nghiệm MA200/EMA144 tại 1.122 – 1.125 điểm. Ngoài ra, xu hướng đi ngang trong ngưỡng 1.080 – 1.125 cũng tiếp tục được duy trì cho đến khi thế đi ngang bị phá vỡ. Còn với kịch bản thận trọng khi vùng 1.076 - 1082 điểm bị phá vỡ, khả năng chỉ số sẽ kiểm nghiệm lại nền giá tại vùng đáy kỹ thuật xác lập trong thời điểm đầu tháng 11 xoay quanh vùng 1.028 - 1.050 điểm.