Giảm sâu so với đầu năm, cổ phiếu thép có còn hấp dẫn với nhà đầu tư?

Điều chỉnh giảm dự báo lợi nhuận của một loạt công ty thép

Theo Nhịp sống kinh tế, thị trường chứng khoán từ đầu năm đến nay đã trải qua nhiều biến động mạnh theo chiều hướng không thực sự thuận lợi. Theo đó, một số nhóm ngành đã giảm gấp đôi so với con số 20% của VN-Index, trong đó phải kể đến cổ phiếu ngành thép. Thống kê của VNDirect (tính đến hết ngày 23/6) cho thấy, thép là nhóm cổ phiếu có hiệu suất đứng áp chót với mức giảm hơn 40% kể từ đầu năm, chỉ xếp trên mỗi chứng khoán.

Đến thời điểm hiện tại, mặc dù một số cổ phiếu ngành này đã hồi phục đôi chút nhưng hầu hết vẫn ghi nhận mức giảm sâu so với đầu năm. Trong đó, HPG, NKG loanh quanh mức giảm 35-40%, thậm chí một số cái tên như HSG, POM, TLH còn giảm trên 50%. Áp lực bán đã có dấu hiệu vơi bớt tại vùng đáy, tuy nhiên dòng tiền vào ảm đạm đã hạn chế phần nào khả năng hồi phục của nhóm cổ phiếu thép.

Có thể thấy, 3 cổ phiếu quen mặt nhất với nhà đầu tư là HPG, HSG và NKG đều "ngốn" nhiều thanh khoản với khối lượng giao dịch hàng chục triệu đơn vị mỗi phiên. Vào thời điểm sôi động nhất, thậm chí HPG còn thường xuyên dẫn đầu toàn sàn về thanh khoản và được nhà đầu tư ưu ái gọi với cái tên "cổ phiếu quốc dân". Thế nhưng, đây cũng là một yếu tố khiến cổ phiếu này gặp khó khi thanh khoản thị trường suy giảm.

Nguồn cung lớn lại tiếp tục tăng mạnh đã khiến nhiều nhà đầu tư có tâm lý e ngại bắt đáy nhóm cổ phiếu thép. Điển hình như trường hợp của HPG, 1,34 tỷ cổ phiếu từ đợt phát hành trả cổ tức năm 2021 (tỷ lệ 30%) sẽ được chuyển giao cho cổ đông vào ngày 20/7 tới đây. Tổng lượng lưu hành của Hòa Phát theo đó cũng tăng lên mức 5,8 tỷ đơn vị, lớn nhất trên sàn chứng khoán. Hay như cổ đông NKG cũng sắp đón thêm 43,9 triệu cổ phiếu từ đợt cổ tức năm 2021 (tỷ lệ 20%) được giao dịch từ ngày 13/7.

Bên cạnh yếu tố về cung cầu trên thị trường, diễn biến của cổ phiếu thép thời gian qua còn chịu áp lực từ chính nền tảng cơ bản khi lợi nhuận đã bước qua thời kỳ bùng nổ do giá thép thế giới hạ nhiệt trong khi giá nhiên liệu đầu vào vẫn tăng cao.

Tại Việt Nam, giá thép xây dựng đã giảm khoảng 11% so với mức đỉnh vào đầu tháng 3, theo diễn biến của giá thép thế giới. Trong khi đó, sản lượng xuất khẩu trong quý 2/2022 vẫn ổn định, nhưng nhiều khả năng sẽ giảm tốc trong các quý tới do nhu cầu chậm lại trước lo ngại giá thép giảm cũng như các biện pháp bảo hộ từ các thị trường xuất khẩu.

SSI Research cho rằng, lợi nhuận năm 2022 của HPG có thể đạt 26.500 tỷ đồng, giảm hơn 23% so với cùng kỳ chủ yếu do giả định giá thép giảm. Tương tự, lợi nhuận dự phóng năm 2022 của HSG cũng giảm 67% so với cùng kỳ, dự kiến ở mức 1.400 tỷ đồng chủ yếu do sản lượng tiêu thụ và xuất khẩu giảm. Với NKG, lợi nhuận năm 2022 cũng được dự báo giảm 39% so với cùng kỳ xuống 1.350 tỷ đồng.

Sức ép lên biên lợi nhuận vơi dần

Cũng theo SSI Research, có 3 yếu tố khiến cầu thép giảm: Thứ nhất, giá thép cao, cùng với sự gia tăng của các chi phí vật liệu xây dựng khác khiến hoạt động xây dựng bị đình trệ. Thứ hai, lo ngại về việc giá thép tạo đỉnh, khiến các nhà phân phối tạm dừng việc dự trữ hàng tồn kho. Cuối cùng, các chính sách quản lý siết chặt hơn dòng vốn vào lĩnh vực bất động sản.

Xuất khẩu vẫn ổn định trong quý 2 năm 2022, nhưng có thể giảm tốc trong các quý tới: Sản lượng xuất khẩu của thép thành phẩm đạt mức tăng trưởng đáng khích lệ là 13% trong giai đoạn 5 tháng đầu năm 2022. Tuy nhiên, kênh xuất khẩu vẫn có xu hướng chững lại trong những tháng gần đây, đặc biệt trong mảng tôn mạ, với sản lượng hàng tháng thấp hơn khoảng 30% so với mức đỉnh trong quý 4 năm 2021.

Về nguồn cung, sản lượng thép toàn cầu nhìn chung đã giảm trong nửa đầu năm 2022, với tổng sản lượng sản xuất ước tính giảm 6,3% so với cùng kỳ trong 5 tháng đầu năm 2022. Tuy nhiên, tính theo tháng, sản lượng thép sản xuất tại Trung Quốc đã tăng dần trong 3 tháng qua, làm gia tăng lượng hàng tồn kho tại nhà máy và tạo thêm áp lực lên diễn biến giá thép trong khu vực.

Mặc dù vậy, trong ngắn hạn, việc giảm tỷ suất lợi nhuận có thể được hỗ trợ bởi giá nguyên liệu đầu vào giảm. Cụ thể, giá than cốc đã giảm 36% so với mức đỉnh hồi tháng 3, trong khi giá quặng sắt cũng giảm 13% trong 3 tháng qua do sản lượng thép sản xuất giảm (đặc biệt là từ Trung Quốc). Dù giá nguyên vật liệu giảm có thể khiến các công ty phải trích lập dự phòng hàng tồn khi trong ngắn hạn, nguyên liệu đầu vào rẻ hơn có thể giúp chi phí sản xuất giảm trong các quý tiếp theo.

Bên cạnh đó, tỷ suất lợi nhuận của các công ty Trung Quốc đã giảm xuống mức tối thiểu, nên giá thép trong thời gian tới có thể giảm với tốc độ mạnh như trong những tháng gần đây. Tuy nhiên, sự phục hồi của giá thép là tương đối hạn chế do nhu cầu yếu cho đến khi Trung Quốc hoàn toàn mở cửa nền kinh tế.

Giai đoạn 2020 - 2021, không có sự gia tăng công suất đáng kể trong lĩnh vực thép mạ và thép xây dựng. Theo đó, những doanh nghiệp chủ chốt trong lĩnh vực này như HPG, NKG và TDA đã có kế hoạch mở rộng cho những năm tới, dù vậy sự suy giảm của giá thép, triển vọng xuất khẩu cũng như mức lạm phát cao có thể dẫn đến sự chậm trễ trong việc triển khai dự án này. Dự kiến, công xuất sử dụng của nhà máy sẽ giảm xuống dưới công suất tối đa vào cuối năm 2022.

Cùng với đó, mức nợ của các công ty tôn mạ đã giảm xuống mức an toàn hơn nhiều so với giai đoạn trước đó. Do đó, SSI Research đánh giá tỷ suất lợi nhuận của các doanh nghiệp thép sẽ giảm trong quý 2 và quý 3/2022, nhưng vẫn cao hơn so với mức đáy trong giai đoạn 2018-2019 do ít áp lực từ việc tăng công suất ngành và tỷ lệ nợ ở mức an toàn hơn.