EU “mừng thầm” vì Nord Stream 1 mở lại, nhưng vẫn lo ngại vì tương lai bất định

Sáng ngày 21/7, đường ống Nord Stream 1 đã bắt đầu hoạt động trở lại sau quãng thời gian bảo trì khoảng 10 ngày. Đây là đường ống dẫn khí đốt lớn nhất từ Nga tới khu vực châu Âu. Nhà điều hành đường ống phía Đức, Gascade đề cập đến dữ liệu được cung cấp bởi tập đoàn năng lượng quốc doanh Gazprom của Nga rằng 530 GWh khí đốt được giao trong ngày. Mức này chỉ bằng khoảng 30% công suất của đường ống, theo thông tin từ Klaus Mueller, chủ tịch cơ quan quản lý năng lượng Đức.

Bởi vậy, Liên minh châu Âu đã phần nào thở phào nhẹ nhõm khi Nga mở lại đường ống khí đốt quan trọng Nord Stream 1. Trước đó, những dự đoán đều cho rằng Moscow có thể khóa van khí đốt ngay sau khi kết thục thời hạn bảo trì.

Tom Marzec-Manser, chuyên gia tại công ty nghiên cứu thị trường và tư vấn về hóa chất và năng lượng ICIS, có trụ sở ở London, đưa ra nhận xét rằng: “Thị trường khí đốt ở châu Âu và cả nền kinh tế khu vực như bớt được nỗi lo âu và căng thẳng sau khi dòng chảy khí đốt được lưu thông trở lại thông qua đường ống Nord Stream”.

Cho dù như vậy nhưng các quốc gia châu Âu vẫn phải chuẩn bị kế hoạch ứng phó nếu kịch bản tồi tệ nhất xảy ra. Bởi lẽ Nga có thể sẽ tiếp tục sử dụng khí đốt làm vũ khí sắc bén chống lại các biện pháp trừng phạt từ phương Tây.

Đức vẫn phải phụ thuộc vào Nga để đáp ứng 1/3 nhu cầu khí đốt của mình dù nước này cũng đang gấp rút đa dạng hóa các chuỗi cung ứng. Trong khi khoảng ⅕ khí đốt từ Nga được cung cấp cho Pháp.

Trong những tháng qua, Gazprom đã cắt giảm 60% lượng khí đốt chảy qua đường ống Nord Stream 1, giảm đáng kể nguồn cung tới Liên minh châu Âu (EU). Ngày 20.7, Ủy ban châu Âu (EC) đã đưa ra đề xuất các nước thành viên thuộc khối EU giảm 15% lượng khí đốt sử dụng trong mùa đông sắp tới trong bối cảnh mức dự trữ khí đốt tương đối thấp và giá cả tăng cao.

Trong kế hoạch ứng phó khủng hoảng khí đốt khẩn cấp ba cấp độ, Đức đang trong giai đoạn thứ hai. Nước này là một trong những quốc gia phụ thuộc rất lớn vào nguồn năng lượng của Nga. Tại một số trụ sở chính quyền, nguồn nước nóng đã bị cắt, nhiều chủ nhà chia sẻ rằng họ có thể giảm nhiệt độ hệ thống sưởi vào mùa đông tới.

Trong kế hoạch đối phó khủng hoảng năng lượng khẩn cấp của mình, bước cuối cùng là can thiệp vào thị trường để không còn cung cấp khí đốt cho một số ngành công nghiệp nhất định và chính phủ Đức hi vọng sẽ không phải thực hiện đến bước này.

Bình luận viên Elena Mazneva và Isis Almeida từ Bloomberg cho biết châu Âu sẽ khó có thể đảm bảo được nguồn cung khí đốt để sưởi ấm cho các hộ gia đình cũng như duy trì nguồn cung cấp điện không bị gián đoạn trong mùa đông tới nếu thiếu nguồn cung cấp khí đốt của Nga.

Theo cảnh báo được đưa ra bởi Tổng thống Nga Vladimir Putin, hiện tại chỉ có hai tuabin nén khí của đường ống hoạt động và trong tháng này, 1 tuabin lại đang cần được bảo trì. Do đó, dòng chảy khí đốt qua đường ống Nord Stream 1 có thể sẽ giảm xuống 20% ngay trong tuần tới.

Warren Patterson, chuyên gia phân tích tại ngân hàng ING ở Hà Lan, cho hay: “Vẫn chưa thể chắc chắn về một tương lai của dòng chảy khí đốt trong những tuần tháng tới, bởi vậy rủi ro vẫn là khá lớn”.

Nhiều ý kiến cho rằng nếu Nga tiếp tục để châu Âu như ngồi trên đống lửa vì nguồn cung cấp khí đốt gián đoạn thì họ sẽ có nhiều lợi thế hơn. Những người này cũng đưa ra phỏng đoán về những diễn biến tiếp theo của dòng chảy khí đốt.

Tim Partridge, người đứng đầu bộ phận kinh doanh năng lượng tại công ty tư vấn DB Group châu Âu, đánh giá rằng: “Nga sẽ có lợi thế nếu duy trì dòng chảy khí đốt qua đường ống Nord Stream 1 ở mức hạn chế. Nhờ đó, Điện Kremlin cũng có thể tiếp tục dùng đường ông của mình, biến nó thành công cụ để khiến thị trường biến động thêm, đồng thời vẫn có được lợi nhuận khổng lồ vì giá năng lượng tăng lên”.

Trong những năm qua, giá khí đốt tại châu Âu đã liên tục tăng mạnh mà lên đến mức đỉnh điểm ngay sau khi Nga mở đầu cuộc chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào hồi cuối tháng 2. Mức giá này của khí đốt vẫn cao hơn 7 lần so với mức trung bình 5 năm qua dù đã giảm xuống ít nhiều sau đó. Bởi vậy, người tiêu dùng đều phải trả mọi chi phí tăng theo.

Những lo ngại về tình trạng khan hiếm khí đốt và không có nguồn cung cấp năng lượng thay thế cho Nga đã lan sang mọi thị trường khiến đồng Euro suy yếu. Theo cảnh báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Đức - nền kinh tế lớn nhất châu Âu có nguy cơ sụt giảm khoảng 5% sản lượng kinh tế nếu Nga cắt đứt nguồn cung khí đốt hoàn toàn tới quốc gia này.

Theo nhận định của James Waddell, nhà phân tích tại công ty nghiên cứu thị trường Energy Aspects, trụ sở ở Anh, Tổng thống Nga Putin sẽ duy trì mức độ ảnh hưởng nhất định đối với châu Âu trong mùa đông tới bằng cách khôi phục dòng chảy khí đốt từng phần một. Đồng thời, có động lực khống chế lại bất kỳ động thái nào gây sức ép đối với Moscow vì chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Waddell cho hay: “Động thái khôi phục dòng chảy khí đốt sau khi hoàn tất bảo trì của Nga có thể làm suy yếu mặt trận đoàn kết ở các quốc gia châu Âu dù đây là hành động rất được hoan nghênh. Rõ ràng, Nga có mục tiêu ngăn cản khả năng lấp đầy kho dự trữ khí đốt của Châu Âu trước khi mùa đông đến. Họ vẫn duy trì được đòn bẩy chính trị với Châu Âu bằng cách khôi phục dòng chảy từng phần, đồng thời vẫn có thể thu về lợi nhuận khổng lồ từ việc bán khí đốt”.