Đô thị là gì? Cách phân loại đô thị

Đô thị là gì

Đô thị là khu vực tập trung đông dân cư sinh sống, mật độ cư dân cao và chủ yếu là làm việc, hoạt động ở trong lĩnh vực kinh tế phi nông nghiệp, thường là trung tâm về chính trị, kinh tế, hành chính, văn hoá xã hội hoặc có chuyên ngành riêng, đóng vai trò trong việc thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ kinh tế – xã hội của một quốc gia hoặc một địa phương, vùng lãnh thổ, bao gồm cả khu vực nội thành, ngoại thành của thành phố; khu vực nội thị, ngoại thị của một huyện, thị xã; thị trấn.

Như vậy, thông qua định nghĩa trên, có thể hiểu một cách cơ bản, đô thị chính là khu vực tập trung lượng dân cư sinh sống đông đảo và chủ yếu hoạt động trong những lĩnh vực kinh tế phi nông nghiệp, đô thị cũng còn là trung tâm về kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội, du lịch và dịch vụ của cả nước hoặc các vùng lãnh thổ bao gồm các thị trấn, huyện, thị xã, các thành phố (thành phố trực thuộc tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương). Các khu đô thị còn có những ý nghĩa và vai trò đặc biệt quan trọng, to lớn đối với sự kiến thiết xây dựng kinh tế, phát triển của đất nước.

Những đặc điểm cơ bản nhất của đô thị

Bên cạnh đô thị là gì thì nhiều người cũng tò mò đô thị có đặc điểm như thế nào:

Đô thị là nơi tập trung rất nhiều các vấn đề và vấn đề này hầu như có tính toàn cầu

• Vấn đề môi trường sinh thái của đô thị: Tốc độ công nghiệp hoá và đô thị hóa gia tăng nhanh chóng ở khu vực đô thị đã dẫn đến tình trạng phá huỷ một phần của hệ môi trường sinh thái, gây ô nhiễm cho môi trường sống sinh hoạt của con người. Trong khi đó thì những biện pháp được đưa ra để khắc phục cho các sự cố có tốc độ rất chậm chạp, không hoàn thiện, không đầy đủ bởi vì có nhiều loại nguyên nhân khác nhau trong đó có nguyên nhân quan trọng nhất là tình hình tài chính còn nhiều hạn chế.
• Vấn đề dân số đô thị: Tốc độ gia tăng dân số quá nhanh của đất nước và dân số của đô thị, hai hướng chuyển dịch cư dân đồng thời diễn ra cùng lúc.
• Vấn đề tổ chức về không gian và môi trường sống của đô thị: Quy mô dân số đô thị hiện nay đang bị tập trung quá nhiều tại những khu vực phát triển, không thể điều hoà nổi và từ đó cũng đã gây ra sự bế tắc trong tổ chức về môi trường sống đô thị.

Quan hệ thành thị và nông thôn vẫn luôn luôn có sự gắn kết, tồn tại với nhau và đang ngày càng trở nên quan trọng

Khi cần phải tìm hiểu hoạt động của đô thị thì cũng sẽ cần phải tìm hiểu nghiên cứu thêm cả về những khu vực nông thôn. Con người sẽ không thể hiểu rõ được cách mà đô thị hoạt động như thế nào nếu như không biết đến những sự tác động ảnh hưởng qua lại giữa khu vực đô thị và vùng nông thôn khi mà hệ thống địa giới hành chính bắt đầu được xây dựng hình thành.

Đô thị được coi là thị trường tiêu thụ

Đô thị là nơi tập trung đông cư dân cùng với hoạt động tổ chức sản xuất chuyên môn hóa rất cao, chính vì thế ở đây có xuất hiện nhu cầu lớn về việc cung cấp, trao đổi các loại sản phẩm hàng hóa, hay tiêu dùng hàng hóa cũng rất cao. Sự bố trí sắp xếp về hệ thống dịch vụ, thương mại trong việc dự thầu cũng là vấn đề hết sức quan trọng để nhằm mục đích có thể phục vụ tốt nhất cho nhu cầu người dân sinh sống ở khu vực đô thị.

Chức năng cơ bản của đô thị 

Hiện nay, các đô thị và các khu vực kinh tế đô thị tại nước ta đóng một vai trò hết sức quan trọng trong sự phát triển, cũng như góp phần vào việc thúc đẩy tình hình phát triển kinh tế – xã hội của cả nước cũng như sự phát triển của vùng và của các đơn vị địa phương ở trên phạm vi cả nước. Vai trò đó của đô thị đã và đang được xác định một cách chi tiết, rõ ràng trong những định hướng, chính sách phát triển của Nhà nước ta.

Thông qua quá trình đô thị hóa của đất nước ta trong những năm vừa qua đã cho thấy rằng, có hàng triệu công nhân lao động ở ngoại tỉnh đã và đang làm việc tại những khu công nghiệp quy mô lớn tập trung trên địa bàn cả nước.

Đô thị cũng đã đóng góp một phần rất quan trọng giúp tạo ra được một môi trường cạnh tranh, đổi mới, có tính sáng tạo, mang đến sự thịnh vượng chung toàn cho xã hội. Bên cạnh đó thì khu vực đô thị cũng thực hiện những vấn đề trọng trách lớn, đó là đô thị đã cung cấp một môi trường lành mạnh, đáng sống cho các cư dân, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động kinh tế, đem lại nhiều lợi ích cho tất cả mọi công dân và thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển đô thị, tạo nên tính bền vững về môi trường, sự công bằng cho xã hội, kiên cường mạnh mẽ trước những thế lực gây rối, bền bỉ chống chịu với tình trạng thiên tai, bão lũ, dịch bệnh.

Quá trình đô thị hóa là những sự chuyển đổi, chuyển biến trong nền kinh tế quốc gia, ngày càng có nhiều người quyết định rời xa những công việc trực tiếp với tài nguyên thiên nhiên với mức thu nhập thấp, để hướng đến lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ mang đến năng suất và mức thu nhập cao hơn, đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt của con người. Cho đến nay, có đến 70-80% hoạt động kinh tế ở trên phạm vi đất nước ta cũng như các quốc gia trên thế giới được tạo ra ở khu vực đô thị, thành phố lớn. Như vậy, nguồn thu tài chính của hầu hết các quốc gia trong giai đoạn hiện tại, chủ yếu đến từ những đô thị lớn, góp phần vào sự phát triển mạnh mẽ và bền vững.

Cách phân loại đô thị 

Về cơ bản, đô thị ở Việt Nam hiện đang được phân loại như sau:

Đô thị loại đặc biệt

Đô thị loại đặc biệt cần phải đảm bảo được những tiêu chuẩn nhất định cụ thể: thủ đô hoặc đô thị với chức năng chính là một trung tâm chính trị, văn hoá, kinh tế, khoa học– kỹ thuật, du lịch, giáo dục đào tạo, các loại hình dịch vụ, đầu mối giao thông, giao lưu văn hóa kinh tế trong nước và quốc tế, đô thị loại đặc biệt còn phải đóng vai trò thúc đẩy nhanh chóng sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế – xã hội của cả nước; quy mô dân số của các loại hình đô thị này sẽ phải trung bình từ 1,5 triệu người trở lên; trong đó tỷ lệ lao động là việc trong lĩnh vực phi nông nghiệp trong tổng số người lao động chiếm 90% trở lên; đô thị loại đặc biệt có hệ thống cơ sở hạ tầng được triển khai xây dựng đồng bộ và hoàn chỉnh; với mật độ dân số bình quân đạt được con số trung bình là 15.000 người/km2 trở lên.

Đô thị loại I

Đô thị loại I cần phải đảm bảo được một số những tiêu chuẩn cụ thể như sau: Đô thị loại I sẽ phải là trung tâm về kinh tế, chính trị, văn hóa, du lịch, khoa học kĩ thuật, giáo dục, dịch vụ, đầu mối về hệ thống giao thông, giao lưu về nhiều mặt trong nước và quốc tế, các đô thị này sẽ cần đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của kinh tế – xã hội của một vùng lãnh thổ liên tỉnh hoặc có thể là của cả nước; quy mô dân số của đô thị loại I trung bình đạt từ 50 vạn người trở lên; tỷ lệ lao động phi nông nghiệp chiếm 85% trở lên trong tổng số người lao động; các đô thị này đều phải xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng được triển khai xây dựng nhiều mặt đồng bộ và hoàn chỉnh; mật độ dân số bình quân đạt được con số từ 12.000 người/km2 trở lên.

Đô thị loại II

Đô thị loại II đáp ứng một số tiêu chuẩn như: Là trung tâm về chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học kĩ thuật, dịch vụ, du lịch, là đầu mối về giao thông, giao lưu ở trong vùng tỉnh, khu vực vùng liên tỉnh hoặc có thể là cả nước, các đô thị này cũng sẽ có vai trò là thúc đẩy mạnh mẽ cho sự phát triển về kinh tế – xã hội của một những vùng lãnh thổ khu vực liên tỉnh hoặc một số các lĩnh vực khác đối với cả nước; quy mô dân số của loại hình đô thị này trung bình từ 25 vạn người trở nên; tỉ lệ lao động phi nông nghiệp trong cơ cấu người lao động sẽ đạt con số từ 80% trở lên; đô thị loại II sẽ có hệ thống cơ sở hạ tầng được triển khai xây dựng nhiều mặt tiến đến sự tương đối đồng bộ và hoàn chỉnh, khang trang; mật độ dân cư đô thị loại II bình quân là khoảng 10.000 người/km2 trở lên.

Đô thị loại III: 

Đô thị loại III cần phải đảm bảo được những tiêu chuẩn cụ thể như sau: Đô thị loại III là trung tâm về chính trị, văn hóa, kinh tế, khoa học kỹ thuật, đầu mối giao thông, các loại hình dịch vụ , giao lưu trong tỉnh hoặc vùng liên tỉnh, các đô thị này sẽ có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của một tỉnh hoặc một số lĩnh vực đối với vùng liên tỉnh; quy mô dân số của các đô thị này sẽ từ 10 vạn người trở lên; tỷ lệ nhóm người lao động phi nông nghiệp trong tổng số lao động của đô thị đạt con số từ 75% trở lên. Ngoài ra, đô thị loại III cũng còn phải có hệ thống cơ sở hạ tầng được triển khai xây dựng đồng bộ từng mặt và hoàn chỉnh theo thời gian; mật độ dân cư đạt trung bình khoảng 8.000 người/km2 trở lên.

Đô thị loại IV

Đô thị loại IV cần phải đảm bảo được một số những tiêu chuẩn cụ thể như sau: Là trung tâm tổng hợp hoặc có chuyên ngành về lĩnh vực hành chính, chính trị, kinh tế, văn hoá, dịch vụ, khoa học kỹ thuật, đầu mối hệ thống giao thông, giao lưu trong toàn tỉnh, đô thị loại IV còn có vai trò là thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển về kinh tế – xã hội của một tỉnh hoặc là một vùng ở trong tỉnh; quy mô dân số của đô thị loại IV phải đạt con số từ 5 vạn người trở lên; tỷ lệ lao động phi nông nghiệp trong tổng số nhóm đối tượng lao động từ 70% trở lên; các đô thị này cần phải có hệ thống cơ sở hạ tầng đã hoặc đang được triển khai xây dựng từng mặt đồng bộ và tương đối hoàn chỉnh; mật độ dân cư đạt con số bình quân là 6.000 người/km2 trở lên.

Trên đây là định nghĩa về đô thị là gì cũng như phân loại đô thị hiện nay. Có thể thấy đô thị đóng vai trò rất lớn trong việc phát triển kinh tế xã hội của các quốc gia.