Đề xuất cho Tổng liên đoàn Lao động xây nhà ở xã hội tại khu công nghiệp

Sau hội nghị gỡ khó cho thị trường bất động sản do Chính phủ tổ chức vào tháng 2 vừa qua, việc phát triển nhà ở xã hội là một trong những giải pháp quan trọng cho thị trường địa ốc hiện nay. Trên cơ sở đó, Bộ Xây dựng vừa trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết thí điểm một số chính sách, trong đó có nội dung tháo gỡ điểm nghẽn trong Luật Nhà ở 2014 như quỹ đất, lựa chọn chủ đầu tư, điều kiện ưu đãi. 

Bộ Xây dựng đề xuất cho Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam tham gia làm nhà ở tại khu công nghiệp. Theo Luật Nhà ở 2014 hiện nay chưa cho phép Tổng liên đoàn Lao động được đầu tư nhà ở xã hội nói chung và nhà ở phục vụ cho công nhân khu công nghiệp. Nhưng đây lại là tổ chức có nguồn lực tài chính và từng thực hiện dự án nhà ở thuộc khu thiết chế của công đoàn ở một số địa phương. Điển hình như dự án Thiết chế Công đoàn tại Khu công nghiệp Đồng Văn II (tỉnh Hà Nam), quy mô 4.04 ha với 976 căn hộ, dự án đã hoàn thành giai đoạn 1 với hơn 300 căn hộ; dự án Thiết chế Công đoàn tại Khu công nghiệp Mỹ Tho - Cụm công nghiệp Trung An (Tiền Giang) quy mô 3,05 ha, với 998 căn hộ, đang được triển khai đầu tư xây dựng.

Theo số liệu thống kê của Tổng liên đoàn Lao động hiện nay có khoảng 1,2 triệu công nhân có nhu cầu về nhà ở. Vấn đề tham gia xây dựng nhà ở xã hội đã từng được Tổng liên đoàn lao động kiến nghị với Chính phủ hai năm trước. 

Không chỉ đề xuất cho Tổng liên đoàn Lao động tham gia xây dựng nhà ở xã hội tại các khu công nghiệp, Bộ Xây dựng cũng đưa ra nhiều đề xuất nhằm giảm bớt thủ tục hành chính như giao đất không thu tiền sử dụng để xây dựng nhà ở xã hội. Đề xuất này sẽ khắc phục được thực tế nhiều chủ đầu tư được miễn tiền sử dụng đất nhưng vẫn bị yêu cầu xác định số tiền rồi mới làm thủ tục, khiến doanh nghiệp tốn thêm thời gian cho quy định này từ 1 - 2 năm, kéo dài thời gian hoàn thành thủ tục cho các dự án bất động sản. 

Ngoài ra, chủ đầu tư sẽ có đầy đủ quyền như tổ chức trong nước được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất. Bởi theo quy định hiện hành, chủ đầu tư được giao đất không phải đóng tiền sử dụng đất thì khi dự án hoàn thành không được chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, tặng - tức họ không được bán nhà. Điều này sẽ hạn chế người có nhu cầu tiếp cận, sở hữu nhà ở xã hội.

Bộ Xây dựng cũng đề xuất chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị không bắt buộc phải dành diện tích đất ở để xây dựng nhà ở xã hội. Theo quy định hiện nay, các dự án nhà ở thương mại ở các đô thị loại III trở lên phải dành quỹ đất để xây nhà ở xã hội theo tỷ lệ 20%. Khi áp dụng vào thực tế, quy định này đã xuất hiện nhiều điểm bất hợp lý. Như tại một số địa phương có quỹ đất dồi dào, giá rẻ, người dân chưa có thói quen ở nhà chung cư, chưa có nhu cầu về nhà ở xã hội khiến các phần quỹ đất 20% này bị lãng phí. Hay với dự án nhà ở thương mại có quy mô sử dụng đất nhỏ, dưới 2 ha, phần đất 20% để ra không đủ diện tích tối thiểu để xây một khối nhà xã hội đảm bảo tiêu chuẩn.

Vì vậy, từ cuối năm 2022, Bộ Xây dựng đã đưa ra đề xuất trên. Bộ cho rằng việc bố trí quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội nên để địa phương tự chủ động, căn cứ vào kế hoạch và điều kiện cụ thể của từng địa phương. 

Tại dự thảo Nghị quyết này, Bộ Xây dựng còn đề xuất thí điểm một số ưu đãi dành cho chủ đầu tư như được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất với toàn bộ diện tích đất và có quyền như đơn vị có thu tiền sử dụng đất; hưởng lợi nhuận định mức 10% đối với phần diện tích xây dựng nhà ở xã hội; miễn, giảm thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp;  Dành một phần quỹ đất trong dự án hoặc một phần diện tích sàn thuộc phần khối đế để kinh doanh dịch vụ, thương mại và chủ đầu tư được hạch toán riêng, hưởng toàn bộ lợi nhuận.

Luật Nhà ở (sửa đổi) đang nhận được nhiều góp ý từ các Bộ, ngành, địa phương. Tuy nhiên theo Bộ Xây dựng, trong bối cảnh thị trường gặp nhiều khó khăn thì việc phải chờ đến giữa năm 2024 luật mới có hiệu lực khiến hiệu quả của các giải pháp không cao. Do đó, Bộ đề nghị Chính phủ rút gọn trình tự, thủ tục nghiên cứu dự thảo Nghị quyết và thông qua tại kỳ họp Quốc hội gần nhất. Nghị quyết trên sẽ có hiệu lực cho đến khi Luật Nhà ở (sửa đổi) có hiệu lực (theo kế hoạch là 1/7/2024).