Đảm nhiệm thêm vị trí mới tại Bamboo Airways, ông Dương Công Minh đối diện với những thách thức gì?

Cách đây không lâu, sau một khoảng thời gian đồn đoán, ông Dương Công Minh - Chủ tịch Sacombank (HoSE: STB) đồng thời là cựu Chủ tịch Him Lam đã chính thức trở thành cố vấn HĐQT cho Hàng không tre Việt (Bamboo Airways). Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Ngọc Trọng - Chủ tịch HĐQT của Bamboo Airways khẳng định, việc ông Dương Công Minh trở thành cố vấn cao cấp của hãng mang một ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với tiến trình cải tổ cũng như kiện toàn bộ máy quản trị và lãnh đạo, hướng tới mục tiêu chinh phục hàng loạt kế hoạch lớn trong giai đoạn phát triển mới một cách bền vững.

Ông Dương Công Minh được biết đến là một doanh nhân nổi bật ở cả 2 lĩnh vực lớn, là bất động sản và tài chính. Chính vị Chủ tịch Sacombank này đã đặt nền móng cho sự phát triển của "đế chế" địa ốc Him Lam, đồng thời có công lớn trong việc tái cấu trúc ngân hàng Sacombank. Có thể thấy, sau Sacombank thì Bamboo Airways nhiều khả năng chính là thách thức tiếp theo của vị doanh nhân 62 tuổi.

Không chỉ là cố vấn mà còn đại diện cho nhóm cổ đông mới tại Bamboo Airways

Năm 2017, Bamboo Airways chính thức được ra đời, gắn liền với Tập đoàn FLC (HoSE: FLC) cùng với tên tuổi của ông Trịnh Văn Quyết. Đến đầu năm 2019, hãng được Cục Hàng không Việt Nam trao chứng chỉ nhà khai thác bay, đồng thời chính thức đi vào khai thác thị trường hàng không tại Việt Nam. 

Vốn điều lệ ban đầu của Bamboo Airways là 700 tỷ đồng, chỉ sau 5 năm hãng đã tăng vốn lên 18.500 tỷ đồng, tính đến tháng 9/2021. Chỉ tính riêng năm trước, hãng này đã được bơm thêm khoảng 11.500 tỷ đồng khiến quy mô vốn điều lệ lên gấp 3,4 lần Vietjet (HoSE: VJC), chỉ kém hãng hàng không hàng đầu Việt Nam là Vietnam Airlines (HoSE: HVN) khoảng 3.600 tỷ đồng.

Theo thời điểm lập hồ sơ gửi Sở Giao thông vận tải Mỹ (DOT) vào ngày 1/6/2021, ông Trịnh Văn Quyết sở hữu khoảng 56,5% vốn Bamboo Airways (dựa trên số vốn 16.000 tỷ đồng) và hơn 25% số vốn của FLC cùng với các doanh nghiệp trong cùng hệ sinh thái. Kết quả, ông Quyết năm hơn 94% vốn của hãng hàng không khi tính cả tổng tỷ lệ sở hữu của các nhóm liên quan. Tuy nhiên, tháng 4 năm nay, ông Trịnh Văn Quyết bất ngờ bị bắt giữ đã khiến cho FLC cùng với nhiều doanh nghiệp liên quan bị xáo trộn.

Riêng với Bamboo Airways, trong kỳ họp ĐHĐCĐ bất thường ngày 13/8 vừa qua, ông Nguyễn Ngọc Trọng đã được bầu giữ vị trí Chủ tịch HĐQT. Đồng thời, ông Lê Bá Nguyên, Lê Thái Sâm, Nguyễn Mạnh Quân và Doãn Hữu Đoàn cũng được bầu làm thành viên HĐQT để thay thế các thành viên đã miễn nhiệm.

Trước đó, vào ngày 29/7, ông Đặng Tất Thắng - nhà lãnh đạo từng gắn bó với Bamboo Airway kể từ khi mới thành lập cũng đã có đơn xin từ nhiệm vị trí Tổng giám đốc. Sau đó, ông Nguyễn Mạnh Quân lên đảm nhận vị trí CEO thay thế. Chính vì thế, sự xuất hiện của ông Dương Công Minh cộng thêm việc Sacombank từng là chủ nợ lớn của FLC càng cho thấy, vai trò của vị doanh nhân 62 tuổi này không đơn giản chỉ là cố vấn cao cấp mà còn là đại diện cho một nhóm cổ đông mới.  

Liên quan đến vấn đề này, bà Nguyễn Đức Thạch Diễm - Tổng giám đốc Sacombank tiết lộ rằng, tổng dư nợ của nhóm FLC trong đó có cả Bamboo Airways tại thời điểm tháng 4 là khoảng 5.000 tỷ đồng, riêng FLC đã chiếm tới khoảng 3.200 tỷ đồng. Những khoản nợ này được đảm bảo bằng cổ phiếu cùng với bất động sản. Sau đó, theo báo cáo tài chính hợp nhất quý 2 của Tập đoàn FLC, khoản nợ của Sacombank so với hồi cuối tháng 3 đã giảm 1.900 tỷ đồng. 

Đối mặt với hàng loạt thách thức

Nếu như Vietnam Airlines là hãng hàng không truyền thống, Vietjet là hãng hàng không giá rẻ thì Bamboo Airways lại lựa chọn đi theo mô hình hybrid. Đó là sự kết hợp giữa hàng không truyền thống và hàng không có cước phí hợp lý với kỳ vọng mang đến một mức giá linh hoạt, chất lượng phục vụ đẳng cấp, đồng thời tối ưu hóa trải nghiệm của khách hàng. 

Hãng cũng định hướng không quá tập trung vào đường bay vàng mà khai thác những đường bay nối thẳng các địa phương với nhau, điển hình như Thanh Hóa – Quy Nhơn hay Quảng Bình – Quy Nhơn. Bên cạnh đó, Bamboo Airways cũng mong muốn khai thác những đường bay thẳng từ TP.HCM đến Los Angeles (Mỹ), chấp nhận bù lỗ trong những năm đầu thực hiện. Thời gian đầu, ban lãnh đạo của hãng cũng xác định đầu tư lớn, ngay năm đầu tiên vận hành đã đưa vào khai thác 20 máy bay, với mục tiêu để khách hàng và người thân không sợ thiếu chỗ. Năm 2020, hãng ra mục tiêu nâng lên 40 máy bay, năm 2022 là 100 máy bay. 

Thế nhưng, hãng vừa vận hành được một năm thì Covid-19 bất ngờ ập đến, chung tình trạng với nhiều hãng hàng không khác, Bamboo Airways đã phải vật lộn để tồn tại, chi phí gia tăng trong khi chi phí lại giảm sút. Vì thế, chiến lược của hãng cũng buộc phải thay đổi, đặt mục tiêu mở rộng quy mô tàu bay lên 35 chiếc cuối năm nay, 42 chiếc vào năm 2023 và cuối cùng là 100 chiếc năm 2028; đồng thời tiếp tục phủ rộng chuỗi đường bay quốc tế, điển hình là các đường bay đến Pháp, Italy, Trung Quốc, Ấn Độ, Mỹ… và khai thác các đường bay du lịch nội địa.

Trong 3 năm hoạt động, Bamboo Airways có nhiều chiến lược để chiếm lĩnh thị phần cộng thêm ảnh hưởng dịch bệnh, hãng chủ yếu kinh doanh dưới giá vốn và doanh thu không đủ để bù đắp giá vốn. Năm 2021, doanh thu của Bamboo Airways chỉ là 3.557 tỷ đồng trong khi giá vốn là 7.617 tỷ đồng, khiến lỗ gộp lên đến 4.060 tỷ đồng. Bù lại, trong năm 2019 và 2020, nguồn thu từ hoạt động tài chính của Bamboo Airways lần lượt là 1.819 tỷ và 4.647 tỷ đồng, cứu hãng hàng không này khỏi tình trạng lỗ ròng.

Đến năm 2021, doanh thu tài chính của Bamboo Airways là 2.571 tỷ đồng, giảm 44% so với năm trước, trong khi đó lỗ gộp lớn khiến hãng chịu tới 2.281 tỷ đồng lỗ ròng. Đến nửa đầu năm nay, khi tình hình dịch bệnh được kiểm soát đã giúp các đường bay nội địa mở cửa hoàn toàn trở lại, các đường bay quốc tế cũng dần mở cửa từ tháng 3. Vì thế, doanh thu của Bamboo Airways cũng dần phục hồi và đạt hơn 7.000 tỷ đồng. 

Tuy nhiên, theo báo cáo bán niên của tập đoàn FLC, doanh nghiệp này vẫn ghi nhận lỗ 582 tỷ đồng từ các công ty liên doanh, liên kết cho phần sở hữu 21,7%. Con số này tương ứng với khoản lỗ 2.680 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm. Thời điểm hiện tại, giá dầu đã hạ nhiệt đáng kể nhưng vẫn ở mức cao, trở thành một thách thức không nhỏ, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của các hãng hàng không. 

Hàng loạt các khoản nợ lớn

Theo như cơ cấu tài sản, Bamboo Airways dành khá nhiều cho khoản vay ngắn hạn. Khoản này năm 2021 là 9.538 tỷ đồng; ngoài ra còn có 6.309 tỷ đồng phát sinh thêm từ đầu tư chứng khoán kinh doanh. Tổng 2 khoản này chiếm đến 59% tổng tài sản. Tính đến cuối năm 2021, Bamboo Airways có 3.012 tỷ đồng khoán nợ phải trả người bán ngắn hạn. Theo thông tin từ Tuổi Trẻ, hãng hàng không này có hàng trăm tỷ đồng các khoản nợ đối với công ty cung cấp dịch vụ từ năm 2021 đến nay. Do đó, Bamboo Airways đã xin trả dần hàng tháng, xin giảm giá 10% dịch vụ từ năm nay đến các năm tiếp theo, đề xuất bỏ một vài giới hạn riêng để hãng có thể tăng doanh thu bán hàng.  

Báo cáo của Tổng công ty cảng hàng không Việt Nam (UPCoM: ACV) cho thấy, khoản phải thu quá hạn thanh toán hoặc chưa quá hạn thanh toán nhưng khó có khả năng thu hồi đối với Bamboo Airways là 653 tỷ đồng, đây là mức cao nhất trong các hãng hàng không. Cục Hàng không cũng cho biết, hiện Bamboo Airways đang khai thác 29 máy bay, trong đó có 1 máy kết thúc hợp đồng thuê ngày 5/12 còn các máy khác đều kết thúc hợp đồng vào năm 2024, 2025 và các năm sau nữa.

Có thể thấy, nhà đầu tư mới khi tham gia vào Bamboo Airways sẽ phải giải quyết vấn đề tiên quyết đó là khoản nợ đọng từ nhà cung cấp, những hợp đồng thuê máy bay. Tuy nhiên, cả Bamboo Airways và các hãng hàng không đều đang đứng trước cơ hội bứt phá hậu dịch bệnh. Số liệu của Cục hàng không Việt Nam (CAA) cho thấy, trong nửa đầu năm nay, 6 hãng hàng không nội địa đã khai thác được tổng cộng 143.141 chuyến bay, so với cùng kỳ năm trước đã tăng 43,5%. Xếp thứ ba là Bamboo Airways với 23.629 chuyến, ghi nhận mức tăng 21% so với nửa đầu năm trước. Cũng theo CAA, thị trường nội địa bắt đầu hồi phục từ tháng 4, đến tháng 5 thì tăng trưởng trở lại, tháng 6 thì tăng trưởng mạnh. 

Bên cạnh đó, thị trường quốc tế cũng đang hồi phục nhưng tốc độ còn chậm do nhiều quốc gia, khu vực vẫn đang áp dụng quy định và chính sách hạn chế đi lại để phòng chống dịch bệnh. Các hãng hàng không Việt Nam cùng với nước ngoài vẫn đang chậm rãi triển khai việc tăng tần suất, mở lại hoặc mở mới các đường bay tại thị trường Ấn Độ, Hàn Quốc, Singapore, Malaysia, đặc biệt là Trung Quốc.

Theo như kỳ vọng của SSI Research, trong năm tới lợi nhuận của các doanh nghiệp trong lĩnh vực hàng không sẽ tăng trưởng mạnh mẽ hơn năm nay, tuy nhiên chưa thể ngang mức trước dịch. Động lực gia tăng đến từ sản lượng khách trong nước đạt 98 triệu lượt, tăng 10% trong khi khách quốc tế cũng đạt 29 triệu lượt và phục hồi khá ấn tượng. Cộng thêm giả định về việc Trung Quốc sẽ dần áp dụng chính sách “Zero Covid” một cách linh hoạt để mở cửa hoàn toàn trở lại vào năm sau.

Tuy nhiên, các hãng hàng không vẫn đối mặt với nhiều rủi ro, việc tái khởi động các chuyến bay trước dịch đến thị trường quốc tế trong bối cảnh giá dầu cao còn thị trường cạnh tranh ngày càng gay gắt, nhu cầu có thể giảm do tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại có thể ảnh hưởng đến những hành vi tiêu dùng không thiết yếu.