6 điểm nổi bật trong Luật Đất đai sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua

Vào sáng ngày 18/1, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) với tỷ lệ 87,63% các đại biểu Quốc hội có mặt biểu quyết tán thành. Luật Đất đai (sửa đổi) vừa được thông qua bao gồm 16 chương và 260 điều.

Bộ TN&MT cho biết, với một hệ thống pháp luật đất đai được hoàn thiện góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn hiện nay. 

Đổi mới quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất

Đối với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất thì các quy định của Luật Đất đai (sửa đổi) đã được hoàn thiện theo hướng đổi mới quy trình, nội dung, phương pháp lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Trong đó thì có việc tăng cường công khai, minh bạch, sự tham gia của người dân trong công tác lập quy hoạch sử dụng đất thông qua việc tổ chức lấy ý kiến; bổ sung, hoàn thiện các quy định về việc thực hiện các quyền của người sử dụng đất trong các khu vực quy hoạch.

Theo đó, quy hoạch sử dụng đất đã được công bố mà chưa có kế hoạch sử dụng đất hàng năm cấp huyện thì người sử dụng đất được tiếp tục sử dụng, được thực hiện các quyền của người sử dụng đất.

Phân cấp cho các địa phương trong việc xác định các chỉ tiêu quy hoạch để các địa phương có thể chủ động phát triển kinh tế - xã hội.
Bộ TN&MT nhận định, những đổi mới trong các quy định về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất sẽ là nền tảng đưa nguồn lực đất đai làm đầu vào cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Song song với đó là nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý cũng như sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao như chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Quy định cụ thể trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội

Còn về thu hồi, bồi thường hỗ trợ tái định cư, Luật Đất đai sửa đổi đã quy định cụ thể các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Những dự án mà Nhà nước thu hồi trong trường hợp này thì phải là các dự án: (1) xây dựng công trình công cộng; (2) xây dựng trụ sở cơ quan nhà nước, công trình sự nghiệp; (3) những trường hợp khác, trong đó bao gồm nhiều nhóm tiêu chí như nhà ở, khu sản xuất, phát triển quỹ đất, khoáng sản, công trình ngầm và các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để đấu giá, đấu thầu nhằm tăng thu ngân sách,...

Đối với 31 trường hợp cụ thể Nhà nước thu hồi đất để tiến hành phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng cũng đã cơ bản bao quát được. 

Ngoài ra, luật cũng đã quy định cụ thể về trình tự, thủ tục thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội vì lợi ích quốc gia công cộng với nhiều điểm mới, bảo đảm dân chủ, khách quan và công bằng, công khai, minh bạch, kịp thời, đúng quy định của pháp luật.

Và việc này cũng nhằm vì lợi ích chung của cộng đồng cũng như vì sự phát triển bền vững, văn minh, hiện đại của cộng đồng, địa phương; quan tâm đến đối tượng chính sách xã hội, đối tượng trực tiếp sản xuất nông nghiệp.

Cùng với đó là những bước thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thu hồi đất đảm bảo nguyên tắc có sự tham gia của người dân ở các giai đoạn, đảm bảo nguyên tắc người có đất bị thu hồi được bồi thường, tái định cư trước khi thu hồi đất.

Các trường hợp giao đất không thông qua đấu giá đấu thầu

Còn về giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, Luật Đất đai sửa đổi đã quy định cụ thể những trường hợp giao đất không thông qua đấu giá đất, đấu thầu và các trường hợp phải thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất, quy định thể các trường hợp cho thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê theo đúng tinh thần của Nghị quyết số 18 của Trung ương.

Và luật cũng đã quy định cụ thể điều kiện và thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, trong đó phân cấp toàn bộ thẩm quyền chấp thuận việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng và đất rừng sản xuất là rừng tự nhiên cho HĐND cấp tỉnh.

Trong đó thì quy định rõ hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất mà có nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp trong khu dân cư, đất nông nghiệp trong cùng thửa đất có đất ở sang đất ở hoặc là chuyển mục đích sử dụng các loại đất phi nông nghiệp không phải là đất ở sang đất ở thì căn cứ vào quy hoạch sử dụng đất cấp huyện đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt để cho phép chuyển mục đích sử dụng đất mà không căn cứ vào kế hoạch sử dụng đất hàng năm cấp huyện.

Đảm bảo quỹ đất thực hiện chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số

Đối với chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số, đây cũng là một trong những nội dung được nghiên cứu, bổ sung đưa vào quy định trong Luật Đất đai (sửa đổi). 

Theo đó, luật đã quy định các chính sách đảm bảo đất sinh hoạt cộng đồng; giao đất và cho thuê đất đối với đồng bào dân tộc thiếu đất ở, đất sản xuất; đảm bảo quỹ đất để có thể thực hiện chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số. 

Và quy định hạn chế một số quyền của người sử dụng đất đối với những trường hợp được giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất theo chính sách hỗ trợ đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số.

Giảm đầu mối trung gian trong giao đất, cho thuê đất

Có một quy định khác đó chính là đẩy mạnh việc phân cấp, phân quyền trong việc thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai, thống nhất việc quản lý theo hướng nâng cao trách nhiệm của địa phương và kiểm tra, giám sát, kiểm soát một cách chặt chẽ của Trung ương.

Bên cạnh đó, giảm đầu mối, giảm trung gian và gắn với cải cách hành chính, giảm phiền hà và tiêu cực. Giảm đầu mối trung gian trong việc giao đất, cho thuê đất ở khu kinh tế, khu công nghệ cao, cảng hàng không sân bay. 

Cùng với đó là tập trung cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa, minh bạch thủ tục hành chính để cho người dân có thể thuận tiện hơn trong quá trình thực hiện các thủ tục.

Xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai tập trung thống nhất

Và điểm mới thứ sáu chính là điều tra cơ bản đất đai, đánh giá tiềm năng đất đai, xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai tập trung trong việc thống nhất. 

Bộ TN&MT cho biết, Luật Đất đai sửa đổi lần này cũng đã thể chế các quan điểm cũng như chủ trương của Nghị quyết 18 của Trung ương, giải quyết được các vấn đề vướng mắc và bất cập đã chỉ ra trong quá trình tổng kết thi hành Luật Đất đai.

Và sau khi Luật Đất đai sửa đổi được Quốc hội thông qua, Chính phủ cũng sẽ tập trung để có thể hoàn thiện các văn bản quy định chi tiết đồng thời cũng hướng dẫn thi hành luật bảo đảm sau khi luật có hiệu lực thi hành thì hệ thống đã bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật.