5 tác động lớn tới kinh tế Việt Nam khi Fed tăng lãi suất

Fed tăng lãi suất

Theo Công Luận, ngày 4/5 (rạng sáng 5/5 theo giờ Việt Nam), Fed đã quyết định nâng lãi suất cơ bản ở mức cao nhất thế kỷ 21, lãi suất liên bang tại Mỹ từ biên độ 0,25% - 0,5% hiện nay lên biên độ 0,75% - 1%. Động thái tăng lãi suất mới nhất này của Fed được cho là để đối phó với tình trạng lạm phát tại Mỹ, hiện đang ở mức cao nhất trong vòng 4 thập kỷ qua. 

Một số thành viên Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC), cơ quan hoạch định chính sách của Fed đã thúc đẩy tăng lãi suất ở mức cao hơn. Mức tăng 50 điểm cơ bản này là mức tăng lớn nhất mà FOMC thực hiện kể từ tháng 5/2000. 

Cùng trong đợt này, bên cạnh việc tăng lãi suất, Fed cũng công bố kế hoạch giảm gần 9.000 tỷ USD trái phiếu kho bạc và chứng khoán được bảo đảm bằng thế chấp mà họ nắm giữ trên bảng cân đối kế toán. Kể từ tháng 3/2020, Fed đã bắt đầu mua hàng tỷ USD trái phiếu mỗi tháng, điều này giúp giữ dòng tiền chảy qua hệ thống tài chính và kích thích nền kinh tế Mỹ. Tuy nhiên từ tháng 4/2022, Fed đã tạm dừng các giao dịch mua trên. Dự kiến bắt đầu từ ngày 1/6/2022, mức 30 tỷ USD trái phiếu Kho bạc và 17,5 tỷ USD chứng khoán được đảm bảo bằng thế chấp sẽ được áp dụng. Đến tháng 9/2022, mức giới hạn đối với trái phiếu Kho bạc sẽ tăng lên 60 tỷ USD và 35 tỷ USD với các khoản thế chấp.

Theo kế hoạch, trong nửa cuối năm 2022, Fed có thể thu hẹp quy mô bảng cân đối kế toán khoảng 427,5 tỷ USD. Quy mô này chỉ chiếm 5% quy mô bảng cân đối kế toán của Fed hiện tại, do đó sẽ có ít tác động đến tính thanh khoản của thị trường tài chính toàn cầu. 

Kinh tế Việt Nam chịu 5 tác động 

Các chuyên gia phân tích tại VNDirect cho rằng việc Fed thắt chặt chính sách tiền tệ sẽ có 5 tác động lớn đến nền kinh tế Việt Nam. 

Một là tình hình tài chính toàn cầu thắt chặt làm giảm triển vọng tăng trưởng của nền kinh tế thế giới. Điều này khiến nhu cầu đối với các mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam thấp hơn. Cùng với đó lãi suất cho vay bằng đồng USD cũng tăng làm giảm nhu cầu tiêu dùng của người dân cũng như làm suy yếu nhu cầu mở rộng đầu tư của các doanh nghiệp. 

Điều kiện tài chính toàn cầu ngày càng thắt chặt khiến nhiều tổ chức nghiên cứu thế giới đã hạ dự báo tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu và nền kinh tế Mỹ. Khiến những khách hàng thuộc thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam như Mỹ và Châu Âu thắt chặt chi tiêu. Xuất khẩu của Việt Nam sẽ gặp khó khăn. 

Hai là, trong những tháng cuối năm 2022 lãi suất huy động bằng VND chịu áp lực tăng. Tính đến ngày 26/4/2022, lãi suất huy động kỳ hạn 3 tháng và kỳ hạn 12 tháng của các ngân hàng quốc doanh không đổi so với mức cuối năm 2021 trong khi lãi suất tiền gửi kỳ hạn 3 tháng và lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng của các ngân hàng tư nhân lần lượt tăng 14 điểm cơ bản và 13 điểm cơ bản so với mức cuối năm 2021.

Với thực tế đó, VNDirect cho rằng, từ nay đến cuối năm 2022, lãi suất huy động sẽ tiếp tục tăng. Nguyên nhân là do lãi suất USD tăng, cùng với đó là áp lực lạm phát tại Việt Nam tăng cao trong những quý tới. Dự báo mức tăng sẽ không quá lớn, khoảng 30-50 điểm cơ bản cho cả năm 2022.

Báo cáo của VNDirect nêu rõ: "Chúng tôi cho rằng lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12 tháng của các ngân hàng thương mại có thể tăng lên 5,9-6,1%/năm vào cuối năm 2022 (hiện ở mức 5,5-5,7%/năm), vẫn thấp hơn so với mức trước đại dịch là 7,0%/năm".

Ba là, tăng lãi suất USD gây áp lực lên nghĩa vụ trả nợ nước ngoài của Chính phủ và doanh nghiệp Việt Nam. VNDirect ước tính, vào cuối năm 2021, nợ nước ngoài của Việt Nam chiếm 39% GDP. Khi tính thanh khoản trên thị trường tài chính quốc tế ngày càng thắt chặt hơn, Chính phủ và các doanh nghiệp Việt Nam sẽ khó huy động vốn trên thị trường quốc tế và phải chịu lãi suất cao hơn.

Bốn là, trong những tháng tới dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FII) có thể tiếp tục bị rút ròng do ảnh hưởng của "taper tantrum". Tuy nhiên, khối ngoại đã liên tục bán ròng trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong 2 năm trở lại đây nên tác động của việc khối ngoại bán ròng sẽ ở mức vừa phải do thị trường đã có sự chuẩn bị trước.

Ngược lại, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam sẽ ít bị ảnh hưởng. Bởi Việt Nam vẫn là điểm dừng chân hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Đặc biệt là trong xu thế đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu. 

Năm là, đồng USD tăng mạnh gây áp lực lên tỷ giá hối đoái của Việt Nam. Cụ thể, ngày 31/4/2022, chỉ số đồng USD (đo sức mạnh của đồng USD so với rổ tiền tệ) đạt 103 điểm, mức cao nhất trong 20 năm. Đồng USD mạnh kéo tỷ giá USD/VND tăng khoảng 0,6% trong 4 tháng đầu năm 2022. Mặc dù vậy, VND vẫn là một trong những đồng tiền ổn định nhất ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. VNDirect cho rằng các yếu tố cơ bản để giữ cho VND ổn định trong những năm gần đây vẫn được duy trì, bao gồm thặng dư tài khoản vãng lai và dự trữ ngoại hối cao.

Các chuyên gia kỳ vọng thặng dư tài khoản vãng lai sẽ tăng lên 1,9% GDP vào năm 2022 từ mức thâm hụt dự kiến là 1,0% GDP vào năm 2021. Dự báo vào cuối năm 2022 dự trữ ngoại hối của Việt Nam sẽ tăng từ mức 105 tỷ USD hiện tại lên 122,5 tỷ USD. 
Vì vậy, VNDirect nhận định tỷ giá USD/VND sẽ ổn định ở mức 22.600-23.050 vào năm 2022 và VND có thể dao động trong biên độ tương đối hẹp (+/-1%) so với USD.

Tiếp tục duy trì chính sách nới lỏng

VNDirect nhận định ít nhất là đến cuối quý II/2022, Ngân hàng Nhà nước sẽ duy trì chính sách tiền tệ phù hợp với ưu tiên là hỗ trợ nền kinh tế phục hồi. 
Các chuyên gia của đơn vị này cho rằng, mặc dù áp lực lạm phát dự kiến sẽ gia tăng trong những tháng tới, tuy nhiên chỉ số giá tiêu dùng bình quân trong nửa đầu năm 2022 được dự báo ở mức 2,5% so với cùng kỳ. Dù con số này vẫn thấp hơn nhiều so với mục tiêu của Chính phủ là 4%. 

Cùng với đó nhu cầu trong nước vẫn yếu, chưa thể trở lại “phong độ” như thời điểm trước đại dịch, Ngân hàng Nhà nước vẫn tiếp tục ưu tiên mục tiêu duy trì lãi suất cho vay thấp để hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế phục hồi. 

Các chuyên gia VNDirect nhận định: "Bất kỳ sự thắt chặt tiền tệ nào sẽ chỉ diễn ra vào nửa cuối năm 2022 (khả năng cao hơn trong quý 4/2022) và mức tăng (nếu có) sẽ hạn chế, khoảng 0,25 - 0,5%".

VNDirect cũng đặt kỳ vọng Ngân hàng Nhà nước sẽ duy trì tăng trưởng tín dụng ở mức cao để giúp nền kinh tế phục hồi. Theo đó, dòng vốn tín dụng sẽ ưu tiên cho các lĩnh vực sản xuất và dịch vụ, đặc biệt là các lĩnh vực ưu tiên như công nghiệp, xuất nhập khẩu, nông, lâm, thủy sản.

Đồng thời, kiểm soát chặt dòng vốn tín dụng vào các lĩnh vực có nhiều rủi ro như bất động sản, chứng khoán và các dự án BOT.

VNDirect dự báo trong năm 2022, tăng trưởng tín dụng duy trì mức cao 14%.

Về lãi suất cho vay, VNDirect kỳ vọng trong năm 2022, gói cấp bù lãi suất có thể giúp giảm mặt bằng lãi suất cho vay trung bình từ 20-40 điểm cơ bản. Tuy nhiên, tác động thực tế của gói cấp bù lãi suất đối với doanh nghiệp và nền kinh tế có thể thấp hơn nếu các ngân hàng thương mại tăng lãi suất cho vay đối với các khoản vay thông thường khác để bù đắp việc tăng lãi suất huy động.